احرارخبر: وجود گسلي فعال و مشکلات عديده در ساخت‌وسازهاي شهري تبريز سبب شده است تا اين شهر، سايه سنگين ترس از زلزله‌اي مهيب و تلفات ناشي از آن را به دوش بکشد.
ميان شهر قدم که بزني، چيزي جز خاک و آوار نمي‌بيني، انگارنه‌انگار که تا دقايقي پيش اينجا زندگي جاري بود، شهر در ميان آوار گم‌شده است و خبري از ساختمان‌هايي که تا ديروز سر به فلک کشيده بودند، نيست؛ وارد منطقه‌اي مي‌شوي که يکسان شدنش با خاک را مي‌تواني با چشم خود ببيني، تا لحظاتي قبل اينجا را حاشيه شهر مي‌ناميدند اما حالا نه‌تنها حاشيه شهر بلکه کل شهر با تمام عظمتي که دارد، زيرخاک مدفون‌شده است.
اينجا تبريز است؛ شهري با جمعيت يک و نيم ميليوني که زلزله‌اي شش ريشتري و يا حتي پايين‌تر هم مي‌تواند، وضعيتي مشابه وضعيت يادشده را پيش آورد؛ وجود گسلي فعال در شهر تبريز، گستردگي ساخت‌وسازها بر روي خط گسل، ساختمان‌هاي بلندمرتبه با نماهايي شيشه‌اي که قد به آسمان کشيده‌اند و از همه مهم‌تر وجود جمعيتي ??? هزارنفري در مناطق حاشيه شهر همه نشان از اتفاقات متوالي تلخ، پس از يک زلزله احتمالي در اين کلان‌شهر کشور است.
تمامي کارشناسان حوزه عمران و زلزله‌شناسي، يکپارچه گسل شهر تبريز را از خطرناک‌ترين گسل‌هاي کشور مي‌دانند که در صورت فعال شدن آن، فاجعه بزرگي در سطح شهر تبريز به وقوع مي‌پيوندد، حادثه‌اي که وجود ساخت‌وسازها و مکان‌يابي‌هاي اشتباه براي توسعه شهر بر عمق آن خواهد افزود.
مکان‌يابي درستي براي ساخت‌وساز و توسعه شهري تبريز نشده است
رئيس شوراي شهر تبريز از سايه سنگين گسل بر شهر تبريز سخن به ميان آورده و مي‌گويد: گسل شهر تبريز يکي از خطرناک‌ترين گسلهايهاي کشور است و شايد همين گسل است که از روزگاران گذشته سبب ايجاد ?? زلزله ويرانگر در شهر تبريز شده است، زلزله‌هايي که ديدن تصاوير به‌جاي مانده از آن‌ها هم لرزه بر اندام هر فردي مي‌اندازد.
شهرام دبيري، با خاک يکسان شدن تبريز در طول اين زلزله‌ها را به ياد آورده و مي‌گويد: در طول چندين زلزله، کل شهر با خاک يکسان شده است و افراد زيادي از ساکنان اين شهر براثر آن کشته‌شده و در زير آوارها مانده‌اند و شايد تصور زلزله‌اي مشابه در تبريز کنوني، بايد همه مسئولان را به فکر بيندازد.
وي با اشاره‌اي به نحوه توزيع بافت شهري در اطراف گسل تبريز مي‌گويد: بخش عظيمي از شهر تبريز بر روي گسل واقع‌شده است و به همين دليل نمي‌توان با نگاه افراطي مانع از ساخت‌وساز بر روي اين گسل شد.
دبيري ادامه مي‌دهد: اما مشکلي که در اين ميان وجود دارد، توسعه بي‌رويه بافت شهري بر روي اين گسل است و هم‌اکنون مي‌توانم به جرات بگويم که در توسعه تبريز هيچ‌گاه بررسي از بابت پهنه‌بندي زلزله نشده و مي‌توان گفت در مکان‌يابي ساخت‌وسازها نيز دچار اشتباه شده‌ايم.
اصرار بر توسعه شهر در مناطق زلزله‌خيز در تبريز جاي تعجب دارد
رئيس شوراي شهر تبريز در ادامه از بلندمرتبه‌سازي در شهر تبريز و به‌خصوص در حاشيه خط گسل اين شهر انتقاد کرده و اين امر را کاري غيراصولي در ساخت‌وسازهاي شهري مي‌داند.
وي ادامه مي‌دهد: جاي تعجب است که توسعه شهر را به سمت مناطق جنوبي تبريز نکشانده‌ايم و چرا در طول سال‌ها اصرار داشته‌ايم که توسعه شهر در نقاط شمالي و درست بر روي خط گسل اتفاق بيفتد و به‌اين‌ترتيب خودمان باعث شده‌ايم تا ميزان خسارت‌ها در هنگام بروز زلزله‌هاي احتمالي در سطح شهر بالا رود.
دبيري، شهر تبريز را بدون طراحي خوب و مناسب شهري دانسته و ادامه مي‌دهد: همين امر سبب شده تا علاوه بر حجم بالاي پروژه‌هايي که در شهر انجام مي‌دهيم پروژه‌اي به نام مسير گشايي‌ها را نيز در دستور کار قرار دهيم؛ در هيچ کجاي دنيا پروژه مشابهي را نداريم زيرا مسير گشايي به دليل نبود طراحي مناسب در شهرها اتفاق مي‌افتد.
زماني که اموات در امن‌ترين منطقه شهر مي‌خوابند
نگاه علي شياري، عضو شوراي شهر تبريز به بحث توسعه شهري تبريز و نادرست بودن مکان‌يابي ساخت‌وسازها در آن مسئله جالبي را روشن مي‌سازد.
وي اشاره‌اي به دفن اموات در مناطق دور از خط گسل تبريز کرده و ادامه مي‌دهد: چيز عجيبي است که هم‌اکنون اموات ما در امن‌ترين منطقه شهر خفته و در عوض ساختمان‌هايي که در حال احداثشان هستيم در خطرناک‌ترين منطقه شهر واقع‌شده‌اند.
شياري ادامه مي‌دهد: در مناطقي که روي خط گسل هستند، برج‌هاي ?? طبقه بنا مي‌کنيم و با اين کار خسارت زلزله احتمالي را چندين برابر مي‌کنيم، هرچند سال‌هاست که متخصصان، اين امر را يادآور مي‌شوند اما همچنان خبري از ممانعت توسعه شهر در نقاط پرحادثه نيست.
مردم بايد بازهم به فکر اتاق امني در خانه‌هايشان باشند
دانشيار پژوهشگاه بين‌المللي زلزله‌شناسي و مهندسي زلزله هم زلزله‌هاي سال‌هاي گذشته تبريز و از بين رفتن تمامي تمدن تبريز را فاجعه‌اي غيرقابل‌تصور مي‌خواند.
سعيد زارع از گذشته‌هاي تبريز و زلزله‌هاي مهيب در آن يادکرده و مي‌گويد: قدرت تخريب برخي زلزله‌ها به حدي بالا بوده است که تمام شهر را با خاک يکسان کرده و حتي در دوره‌اي به فاصله ?? سال چندين زلزله مهيب در اين شهر اتفاق افتاده که همين زلزله‌ها سبب شده مردم فکري براي بالا بردن امنيت خانه‌هاي خود بکنند.
وي ادامه مي‌دهد: در اين سال‌ها مردم تبريز براي خودشان اتاق‌هاي امني ساختند تا از آسيب بيشتر اين بلا در امان بمانند کاري که به نظر مي‌رسد هم‌اکنون نيز مردم بايد مشابه آن را انجام داده و به فکر اقدامات پيشگيرانه براي کاهش آسيب زلزله و دقت در ساخت‌وسازها باشند.
زارع با اشاره‌اي به خطراتي که برخي کلان‌شهرها را تهديد مي‌کند، مي‌افزايد: تبريز جزو کلانشهرهاي مهم و بزرگ کشور است که وجود زلزله نسبت شديدي در آن مي‌تواند به فاجعه اي بسيار بزرگ تبديل شود، همچنين فعاليت گسل در اين منطقه نيز بر عمق اين نگراني‌ها مي‌افزايد.
دانشيار پژوهشگاه بين‌المللي زلزله‌شناسي و مهندسي زلزله، گسل تبريز را از خطرناک‌ترين گسل‌هاي کشور دانسته و ادامه مي‌دهد: اما آنچه ميزان خطر زلزله را در اين شهر بيشتر مي‌کند، نوع ساخت‌وسازهاي موجود در آن است، کاشانه‌هاي چند مرتبه‌اي که بر روي اين خط گسل ساخته مي‌شود، خود نمايانگر خطري بزرگ‌تر از زلزله هستند.
انتقال حاشيه‌نشينان با ساخت واحدهاي مسکوني جديد
شهردار تبريز نيز از اقدامات در نظر گرفته‌شده توسط شهرداري براي جلوگيري از آسيب بيشتر در مواقع بحران خبر داده و مي‌گويد: اجراي پروژه مسکن ??? واحدي در شهرک انديشه براي انتقال حاشيه‌نشينان شمالي تبريز يکي از اين اقدامات بوده است، از طرف ديگر نيز سعي در ايجاد مسيرهايي براي دسترسي بيشتر به مناطق حاشيه‌نشين در زمان بحران داريم.
صادق نجفي ادامه مي‌دهد: همچنين براي مواقع لزوم، سالن‌هاي دومنظوره‌اي را در سطح شهر تبريز ايجاد کرده‌ايم تا حدودي بتوانيم از ميزان خسارت ايجادشده در زمان‌هاي بحراني بکاهيم.
وي از بالا بودن ميزان بافت فرسوده و حاشيه‌نشيني در تبريز يادکرده و مي‌گويد: همين امر سبب شده است تا براي جلوگيري از بحران در تبريز با مشکل بيشتري مواجه باشيم؛ بافت اين شهر همراه باوجود گسلي فعال سبب آسيب‌پذيري بالاي تبريز در برابر حوادثي همچون زلزله شده است.
اينجا تبريز است؛ هم‌اکنون زندگي در کوچه به کوچه و خيابان به خيابان اين شهر جريان دارد، ساختمان‌ها همچنان هرروز بيشتر از ديروز دل فلک را مي‌شکافند، نماهاي شيشه‌اي در ساختمان‌ها درگذر زمان بيشتر به چشم مي‌خورد و حاشيه‌نشيناني که هرروز بيشتر از ديروز، خطر زلزله‌اي حتي چند ريشتري را در کمين خود احساس مي‌کنند.
خبرنگار: فائزه زنجاني
منبع:مهر