کتابخانه مرکزي تبريز محل نگهداري بيش از سه هزار نسخه خطي قديمي و بسيار باارزش است که يک انجيل قديمي نيز در ميان اين کتب نفيس نگه داري مي‌شود؛ اين انجيل در نوع خود بسيار نفيس و باارزش بوده و از پوست ماهي ساخته شده و بدين جهت از نفيس‌ترين اناجيل خطي موجود در جهان شناخته مي‌شود. 

اين انجيل از نوع انجيل کامل بوده و از نظر محتوايي بسيار ارزشمند شناخته مي‌شود؛ چراکه به جاي استفاده از کاغذ در تهيه اين کتاب از پوست ماهي استفاده شده و اين انجيل را به يکي از انجيل‌هاي نفيس جهان تبديل کرده است. 

اين انجيل داراي جلد چرمي با لايه‌ زيري چوبي است که توسط طناب به هم چفت و محکم شده و داراي سرطبل است؛ اين کتاب قديمي با زبان سرياني به تحرير درامده و داراي 254 ورق بوده که 27 ورق آن با الياف ابريشمي مرمت شده و هر صفحه آن نيز شامل 32 سطر است. 

طبق گفته كارشناس نسخ خطي كتابخانه مركزي تبريز، براي اين کتاب نسخه مشابهي پيدا نشده اما نسخ متعددي از کتاب هاي ديگر وجود دارد که روي پوست نوشته شده و در سراسر جهان نگهداري مي‌شود. 

اكبر تقي پور در اين رابطه مي‌افزايد: با توجه به اين‌که انجيل هاي ديگري از نسخه‌هاي قديمي‌تر در واتيکان و ساير کتابخانه نگهداري مي‌شود از اين رو نمي‌توان ادعا کرد که اين انجيل، قديمي‌ترين انجيل جهان باشد. 

وي ضمن رد شايعات مطرح شده در خصوص اين کتاب مبني بر اين‌که «اين انجيل پشتوانه پولي ايران بوده است» نيز مي‌گويد: اين انجيل پشتوانه پول ايران نبوده و بصورت امانت در بانک نگهداري مي‌شده است؛ اين نسخه پيش از اين در کتابخانه تربيت بوده و سپس جهت نگهداري به کتابخانه مرکزي(ملي سابق) تبريز تحويل داده شده و اکنون در شرايط استاندارد نگهداري مي‌شود. 

انجيل موجود در کتاب خانه تبريز، پشتوانه پول ايران نيست

مديرکل کتابخانه‌هاي عمومي آذربايجان شرقي نيز در اين رابطه اظهار کرد: مطلبي که در شبکه هاي مجازي منتشر شده بود صحت ندارد و هيچ مدرکي دال بر اينکه اين کتاب پشتوانه پول ايران بوده است از سوي هيچ مقام رسمي و هيچ سازمان رسمي ارائه نشده و معلوم نيست نويسندگان اين مطلب بر چه مبنايي اين موضوع را مطرح کرده‌اند. 

شهرام خدايي با تاکيد بر اين‌که انجيل موجود در کتابخانه مرکزي تبريز يک انجيل قديمي است که چه بسا قدمتي بيش از هزار ساله دارد، مي‌افزايد: هرگز نمي‌توان ادعا کرد که اين انجيل، قديمي‌ترين انجيل جهان باشد؛ اين کتاب نيز در کنار بيش از سه هزار جلد کتاب نفيس و خطي قديمي و بسيار ارزشمند، جزو گنجينه نسخ خطي قديمي کتابخانه ملي تبريز است. 

وي با بيان اين‌که اين انجيل، نسخه اصلي و دست نويس بوده و انجيلي با اين زبان و ويژگي فقط در تبريز وجود دارد، اظهار کرد: اين کتاب به زبان آرامي يا آشوري(سرياني) باستاني است که زماني در ايران ساکن بودند و اکنون نيز نسل‌شان باقي است و براي خود کليساي مخصوص دارند و به زبان آرامي و آشوري باستاني سخن مي گويند. 

وي در رابطه با اين انجيل مي‌گويد: در دوره پهلوي اول به نحوي مي خواستند اين کتاب را از ايران خارج کنند که گمرک وقت مانع از خروج آن مي‌شود؛ بعدها اين کتاب قديمي طي گردش کاري به شهرداري تحويل داده شده و سپس به اداره معارف و در نهايت به کتابخانه ملي تبريز مي‌رسد. 

مديرکل کتابخانه‌هاي عمومي استان در اين رابطه مي‌گويد: اين کتاب نيز در کتابخانه ملي تبريز جزو نسخه‌هاي خطي نفيس قرار گرفته و طي ساليان، حفظ و نگه‌داري شده است. 

نمي توان ادعا کرد که قديمي ترين انجيل جهان است

وي با اشاره به شايعات مطرح شده در مورد اين انجيل مبني بر اين‌که «قديمي‌ترين انجيل جهان است»، گفت: با توجه به تاريخ نگارش انجيل، متوجه مي‌شويم که نمي‌تواند قديمي‌ترين انجيل جهان باشد. 

وي در اين رابطه تشريح مي‌کند: اين انجيل متعلق به مسيحيان آشوري است که احتمالا بعدها مسيحي شده‌اند، يعني پيش از اين آشوريان، مسيحياني بوده و انجيل‌هايي هم داشته‌اند؛ همچنين نمايان است که پيش از اين انجيل‌هايي بوده که اين نسخه ارزشمند از روي آن دست نويسي شده است، البته صاحب نظران اين حوزه به طور تخصصي مي‌توانند علت اين امر را تشريح کنند. 

خدايي گفت: نسخه‌هاي بسيار باارزشي در کتابخانه تبريز نگه‌داري مي شود که بسيار منحصر به فرد هستند؛ نسخه خطي از خواجه نصيرالدين طوسي يکي از اين کتب نفيس و منحصر به فرد بوده که خواجه نصيرالدين با خط خود قوانين وضع شده در علوم رياضي و هندسه را به تحرير درآورده است. 

وي خاطرنشان مي‌کند: آثار و ديوان اشعار شاعران نيز با دست خط خودشان در کتابخانه مرکزي تبريز نگهداري مي‌شود که جزو نسخه‌ها و کتاب هاي بسيار نفيس و منحصر به فرد جهاني است. 

کتابخانه مرکزي تبريز جزو چند مرکز نگه‌داري نسخ خطي در سطح جهان

وي با اشاره به جايگاه کتابخانه مرکزي تبريز در حفظ و نگهداري از نسخ خطي و نفيس، اظهار مي ‌کند: کتابخانه مرکزي تبريز جزو چند مرکز فرهنگي در سطح جهان است که اقدام به نگهداري نسخه هاي خطي و نفيس مي‌کنند؛ سالانه نسخه شناسان و پژوهشگران بسياري از کشورهاي مختلف در قالب مسافرت فرهنگي براي بازديد از اين نسخ خطي به کتاب خانه مرکزي تبريز مي‌آيند. 

مديرکل کتابخانه‌هاي عمومي استان با بيان اين‌که اين نسخ خطي در اختيار پژوهشگراني که تحقيقاتي در اين رابطه دارند، قرار مي‌گيرد، افزود: اسکن شده برخي از نسخه‌هاي خطي نيز در سايت کتابخانه مرکزي تبريز موجود است. 

گزارش از: مهري هاشم زاده -

ايسنا