احرارخبر: هواشناسي وضعيت جوي هوا و حجم بارش‌هاي خرداد ماه را با استفاده از دستگاه‌هاي پيش‌بيني به موقع به دستگاه‌هاي متولي ابلاغ کرده و هشدار داده بود اما مسئولان بي‌اعتنا و سهل‌انگارانه کاري نکردند و نتيجه اين شد که ديديم.
ر جريان بارش‌هاي سنگين و طغيان سيلاب‌ها در شهرستان شبستر که در 50 سال گذشته و حتي به اقرار شهردار وايقان در 70 سال گذشته بي‌سابقه بوده، ورود سيلاب به برخي از شهرهاي منطقه شبستر و به خصوص شهرهاي شبستر، کوزه‌کنان و وايقان در اثر بارش‌هاي اخير موجب شد ستاد بحران اين شهرستان را فعال‌تر کرده و حتي برخي از اعضاي ستاد بحران استان را پاي کار بکشاند. مديريتي که بايد ضمن جلوگيري از آسيب‌هاي بيشتر، آسيب‌هاي وارده به زيرساخت‌ها، بخش کشاورزي و ... را ارزيابي تا در تصميم‌گيري کلان راهگشا باشد.
براي مديريت بحران اين شهرستان خرداد ماه، ماه ويژه‌اي بود. زيرا با وقوع پديده ال‌نينو شاهد بروز سيلاب در منطقه بوديم.
دغدغه و نگراني‌هايي که با اتمام بارش‌هاي فعلي، مسئولان امر بايد ضمن آسيب شناسي صدمات به بخش کشاورزي و زيرساخت‌هاي شهري تدابير ويژه در جلوگيري از اتفاقات مشابه به عمل آيد.
آماده‌باش کامل همه دستگاه‌ها و نيروهاي امدادي، پيش‌بيني‌هاي لازم براي اتفاقات غيرمترقبه و انديشيدن تمهيدات لازم براي مديريت هرگونه رويداد احتمالي بخشي از اين پازل مديريت بحران به شمار مي‌آيد.
سيلابي که اواخر خرداد ماه سال جاري بدنبال بارش‌هاي سيل آسا به وقوع پيوست، اغلب نقاط شهرستان شبستر را تحت تاثير قرار داد و با وجود امکانات پيشگيرانه، خسارات مالي نيز در پي داشت.
اين بار دستگاه‌هاي متولي از جمله مديريت بحران و کارگروه‌هاي زيرمجموعه آن با آمادگي کامل به مقابله با اين بحران طبيعي پرداختند اما همچنان وجود برخي اشکالات ريشه‌اي موجود در سيستم اجرايي، منطقه را دچار خسارات فراواني کرد.
وقوع سيلاب، هشدار داده شده بود
نکته حائز اهميت اين است که مديريت بحران قبلا مسيرهايي را که احتمال ورود سيلاب در آن وجود داشت را شناسايي و به مردم نيز اطلاع رساني به موقع داده بود تا مردم از آمادگي کافي برخوردار باشند و خسارت‌هاي وارده را به حداقل برساند.
به نظر مي‌رسد هواشناسي وضعيت جوي هوا و حجم بارش‌هاي خرداد ماه را با استفاده از دستگاه‌هاي پيش‌بيني به موقع پيش‌بيني و به دستگاه‌هاي متولي ابلاغ کرده و حتي هشدارهاي لازم را به آن دستگاه‌ها داده بود.
با توجه به اينکه به طور 100 درصد نمي‌توانيم با بلاياي طبيعت مقابله کنيم، ولي وضعيت سيلاب‌ها با مديريت به موقع به خوبي کنترل مي‌شد و آمارهاي موجود گوياي همين موضوع است، يعني مي‌توانستيم با هماهنگي و مديريت به موقع خسارات مالي و جاني را کاهش دهيم.
اغلب جاده‌ها و مسيل‌ها، از جمله جاده شبستر ـ کوزه‌کنان و شبستر ـ وايقان در شهرستان دچار خسارت جدي شدند، در بسترسازي جاده‌ها با مشکلات جدي مواجه هستيم، جاده‌ها بسيار آسيب پذيرند و زيرساخت‌هاي ضعيفي دارند. از آنجا که حوادث قهري و طبيعي با توسعه پايدار رابطه دارد، مسئولان ذيربط بايد مجاب شوند تا به سمت بسترسازي مسيل‌ها و جاده‌ها گام بردارند.
الزام لايروبي رودخانه‌ها و انهار
اگر از قبل آمادگي لازم وجود داشت و پارامترهاي مهمي همچون لايروبي رودخانه‌ها و انهار در مناطق تحت تاثير سيل انجام مي‌شد، نقاط آسيب‌پذير از خسارت‌هاي بيشتر مصون مي‌ماندند.
درست است که سدها براي ما با ارزش هستند اما از آنها مهم‌تر، پايدارتر و قابل اطمينان‌تر منابع آبي زير زميني است و خوب بود که آب ناشي از اين سيلاب‌ها را که در سرشاخه‌ها شدت و قدرت کمتري دارند، از طريق اقدامات مختلف مانند طرح آبخيزداري، آبخوان‌داري، پخش سيلاب و تغذيه مصنوعي، در حد توان به زير زمين منتقل مي‌کرديم.
لذا يکي از مشکلات موجود در سيلاب‌هاي اخير لايروبي نشدن بستر رودخانه‌ها است، برخي مسئولان به اشتباه تصور مي‌کنند با اهمال کاري در برخورد با متخلفين تغيير اراضي کشاورزي و يا با لايروبي نکردن بستر رودخانه‌ها در هزينه‌ها صرفه‌جويي کرده‌اند، در حالي که با بروز سيلاب‌ها خسارات مالي چند برابر به وجود مي‌آيد.
خساراتي که سيلاب به بار آورد شايد محدود به خسارات مادي نباشد و ممکن است خسارات جاني نيز در پي داشته باشد چنانچه اين اتفاق را در سال 1375 در سيلاب روستاي الماس از توابع بخش تسوج شاهد بوديم!
خسارت 89 ميليارد توماني به زيرساخت‌ها (بنا به اعلام فرماندار شبستر) و وارد شدن خسارت به 360 کوره آجرپزي وايقان از تلخ‌ترين آمارهاي خروجي اين اتفاق تاکنون بوده است.
باريک شدن مسير رودخانه‌ها بر اثر ساخت وسازهاي بي رويه
در گزارش‌ها آمده بود که تعارضات بستر رودخانه‌ها موجب بروز خسارات شده است زيرا ساخت و سازها، مسير آب را تنگ و باريک کرده‌اند، اما حالا که مسير رودخانه باز و حدود بستر آنها مشخص شده، بايد سعي کنيم اين مسيرها و جريان‌ها را آزاد بگذاريم تا خسارت سيل‌ها به حداقل برسد. به عنوان يک نمونه از آسيب‌هايي که دست کاري انسان سبب بروز آن شد مي‌توان به جاري شدن سيلاب در شهرهاي وايقان و کوزه‌کنان اشاره کرد.
آنجا که سيل خروجي از شبستر روانه وايقان شد و نبود سيل بند مناسب در کوزه‌کنان سيل را روانه شهر کرد! و تازه کاشف به عمل آمد که حتي در برخي پل‌سازي‌ها هم اشتباه صورت گرفته است.
پل‌هايي ديده مي‌شود که زاويه دهانه آنها نسبت به مسير سيلاب مناسب نبوده و نتيجه طراحي‌ها اشتباه است که به مانعي براي ورود آب و سيلاب‌ها تبديل شده‌اند، همچنين ساخت و سازها در حاشيه رودخانه‌ها، بسيار ديده مي‌شود که حل آن نيازمند همکاري شهروندان و دستگاه‌هاي مرتبط است.
ارزيابي عملکرد سازمان‌ها در سيلاب اخير مطلوب بود
عملکرد ارگان‌هاي مربوط در سيلاب‌هاي اخير منطقه را مي‌توان مطلوب ارزيابي کرد، لذا با وجود بارشي که در 50 سال اخير بي سابقه بود، هلال احمر و شهرداري‌ها از بيشترين توانايي خود براي امداد رساني به سيل زدگان بهره بردند. يکي از موضوعات مهمي که در پيشگيري از حوادث تاثيرگذار است اينکه آگاهي و شناخت چگونگي مواجهه با سوانح و بلايا از سوي افراد جامعه است پس مسئولان نيز با برگزاري کارگاه‌هاي آموزشي با بلاياي طبيعي مردم را در مواجهه با آنها آشنا سازند تا شناخت و آگاهي کافي داشته باشند.
ضرورت گسترش بيمه و بهره‌مندي آن در مواقع بحران
گسترش بيمه و به ويژه بيمه محصولات کشاورزي و دامي در ميان اقشار مختلف مردم به ويژه روستائيان ضروري است. مشکل اصلي روستاييان در سيلاب‌هاي اخير، از دست دادن دامها و محصولات کشاورزي بود. بارها شاهد بوديم هنگام وقوع سيلاب، مشکل اصلي روستاييان نداشتن آب و مواد غذايي بوده است.
بيشتر روستاييان تجربه زندگي سخت را دارند و مي‌توانند مواد غذايي اوليه را تهيه کنند، مشکل اصلي آنان از دست دادن دامها و محصولاتشان است.
پس با بروز پديده تغيير اقليم و دخالت روز افزون بشر در اقليم دو سانحه طبيعي خشکسالي و سيل بخش‌هاي مختلف را مورد تاثير قرار مي‌دهد. در عمل سيلاب هم از نظر تلفات جاني و هم خسارات مالي مهيب‌ترين بلاي طبيعي محسوب مي‌شود. استفاده بي‌رويه از منابع طبيعي جهت برطرف کردن نيازهاي خود، باعث تخريب اراضي زراعي و مرتعي و خالي شدن آن از عرصه توليد مي‌گردد.
اما پيوسته براي پيشگيري از خسارات وقوع سيلاب بايد احتمال بروز، بزرگي و وقوع سيلاب‌هاي مهم برآورد شود و براي پيشگيري از خسارات در هنگام وقوع سيلاب با آمادگي‌هاي قبلي، کاهش خطرات سيل با طرح جامع کاهش خطر اجرا شود و البته با مهندسي معکوس و استفاده‌هاي مفيد از سيلاب، شاهد حوادث ناگوار از اين دست نباشيم.
نگارنده: عليرضا خوش‌نيت
انتهاي پيام/60002/ع