، به گزارش احرارنيوز به نقل از فارس، منطقه ويژه علم و فناوري ربع رشيدي تبريز؛ سال گذشته رسما فعاليت خود را در شهر اولين‌ها آغاز کرد. با اين وجود، به نظر مي‌آيد، با گشايش اين مرکز به مرکزيت شهر تبريز، اين منطقه به نوعي يادآور احيا و بازآفرينى نقش و جايگاه بزرگ‌ترين و ارزشمندترين مجموعه آموزشى جهان اسلام يعني ربع رشيدي باشد، که حدود 700 سال پيش اين شهر، مرکز گفتمان علمي ميان تمدن‌هاي روز دنيا بوده است.

بر همين اساس، يکي از آرزوهاي ديرينه هر شهروند آذربايجاني و به ويژه تبريزي و به خصوص دانشگاهيان، مديران و دست‌اندرکاران اين استان، تبديل استان آذربايجان‌شرقي به قطب علم و فناوري کشور است، که به نظر مي‌آيد اين امر با تلاش شبانه‌روزي مسئولان و دانشگاهيان استان در حال عملياتي شدن است.

* تبريز، پرچمدار توسعه علم و دانش

همانطور که گفته شد، شهرت ديرينه تبريز به خاطر پرچمداري در توسعه و توليد علم و دانش بوده و ايجاد منطقه ويژه علم و فناوري ربع‌رشيدي در تبريز نيز به دنبال احياي همين هويت علمي و گذشته شهر اولين‌ها است. به همين دليل، راه‌اندازي اين مجموعه به مرکزيت شهر تبريز مي‌تواند، دستاوردهاي زيادي براي کشورمان و به ويژه در اين منطقه داشته باشد.

البته اين نکته را نيز نبايد از نظر دور داشت و آن اينکه، وجود بيش از 130 مرکز آموزش عالي و دانشگاهي، بيش از 200 مرکز پژوهشي، بيش از سه هزار نفر هيئت علمي و 207 هزار دانشجو، يک پارک علم و فناوري، 10 مرکز رشد، بيش از 250 شرکت دانش‌بنيان، پنج هزار واحد صنعتي فعال، 128 هزار واحد صنفي، 6 خوشه صنعتي فعال، 37 شهرک صنعتي فعال و ...  پتانسيل بسيار عالي و خوبي را براي ايجاد منطقه ويژه علم و فناوري در اين استان فراهم کرده است.

حال با توجه به چنين ظرفيتي در حوزه علم و فناوري آذربايجان‌شرقي و به ويژه در دانشگاه‌هاي جامع استان است که مي‌توان به آينده اين مجموعه اميدوار شد و در اين زمينه، نيز دانشگاه‌هاي بزرگ و برتر شهر تبريز مي‌توانند در ترسيم نقشه راه، اجراي سياست‌هاي راهبردي، بسترسازي، پايه‌ريزي و برنامه‌ريزي‌هاي کلان اين منطقه نقش راهبردي و تعيين کننده‌اي داشته باشند.

* حال و روز توسعه علم و فناوري

با اين حال، آنچه در اين راستا مهم به نظر مي‌رسد، اينکه توسعه علم و فناوري و بسترسازي تحققِ اقتصاد دانش‌بنيان و بهبود زيرساخت‌ها، منابع و ارتباطات و پشتيباني از جمله سياست‌ها و اولويت‌هاي راهبردي دولت يازدهم در حوزه علم و فناوري بيان شده است که براي تحقق اين راهبردها بر مواردي چون اتصال حلقه علم و فناوري به حلقه تجارت و ثروت ملي، ايجاد پيوند پويا ميان دانشگاه، مراکز پژوهشي و جامعه و همگاني‌سازي علم، کارآفريني و شغل‌آفريني براي دانش‌آموختگان، نوآوري آموزش و پژوهش و پيوند آنها با دانش روز و نيازهاي کشور، کاهش تمرکز در اداره امور دانشگاه‌ها و گسترش نقش‌آفريني بخش غيردولتي، تسهيل در تشکيل و رشد تشکل‌هاي سياسي، صنفي و اسلامي، ترويج نوآوري و آزادانديشي، تامين مجدانه و تخصيص عادلانه منابع و توسعه ارتباطات علمي جهان‌گستر تاکيد ويژه‌اي شده است.

با توجه به چنين ديدگاه و نگرشي از سوي دولت تدبير و اميد به حوزه علم و فناوري است که مناطق ويژه علم و فناوري، در استان‌ها با توجه به ظرفيت‌هاي موجود در هر استان به‌وجود مي‌آيد.

از اين رو، به نظر مي‌آيد، مجوز ايجاد مناطق ويژه علم و فناوري در حال حاضر به استان‌هاي خراسان‌رضوي، آذربايجان‌شرقي، يزد، اصفهان و ... طي سال‌هاي گذشته از هيئت دولت داده شده است، که در نهايت به نظر مي‌آيد؛
ايجاد مناطق ويژه علم و فناوري در استان‌ها از سوي دولت، به دنبال همين راهبرد در زمينه آماده‌سازي بستر اجرايي براي تجاري کردن دستاوردهاي تحقيقاتي در زمينه‌هاي مختلف فناوري براي افزايش ثروت و سطح زندگي، کمک به رونق اقتصادي محلي مبتني بر فناوري، ايجاد زمينه کارآفريني و حمايت از نوآوري و خلاقيت نيروهاي محقق جوان، کمک به کاهش مهاجرت نخبگان از استان با حمايت از طرح‌هاي فناوري، جذب کارآفرينان و دانش‌آموختگان دانشگاهي در زمينه‌هاي مختلف فناوري و به خصوص بسترسازي براي ايجاد فرصت‌هاي شغلي مناسب، باشد.

به يقين با توسعه و افزايش اين مراکز در استان‌ها با توجه به ظرفيت‌هاي هر استان مي‌توان به اهداف مورد نظر دولت در حوزه علم و فناوري در مناطق مختلف کشورمان دست يافت. 

* احيا و بازآفرينى نقش ربع‌رشيدي مهم‌ترين مطالبه جامعه دانشگاهي از رئيس جمهور

البته اين نکته را نيز نبايد از نظر دور داشت و آن اينکه، استان آذربايجان‌شرقي و به ويژه شهر تبريز، شهر اولين‌ها در گذشته و امروز در طول تاريخ کشورمان در دوره‌هاي مختلف زماني از جمله در قرن اول هجري، دوران ايلخانان، صفويه و قاجاريه و حتي بعد از اين دوران به دليل موقعيت جغرافيايي خاص منطقه و مردم با غيرت و تلاشگر نقش تعيين‌کننده‌اي در مبادلات علمي، بازرگاني و فعاليت‌هاي صنعتي در سطح ملي و فراملي داشته است و از ديرباز براي اهل علم، سياحت و تجارت در اقصي نقاط جهان نام آشنايي است.

اين شهر در حال حاضر به شهر؛ شهيدان محراب، شهيد آيت‌الله قاضي طباطبايي، شهيد آيت‌الله مدني، شهر سرداراني چون باکري‌ها، ياغچيان‌ها، شفيع زاده‌ها، تجلايي‌ها، شهر سردار ملي، سالار ملي، شهر سه علامه‌ها اميني، طباطبايي، جعفري و شهر عاشوراييان مشهور است.
با توجه به اين ظرفيت‌ها ايجاد منطقه ويژه علم و فناوري ربع رشيدي در تبريز در شهر اولين‌ها به دور از انتظار هم نبوده است.

حال آنچه در اين خصوص حائز اهميت است، احيا و بازآفرينى مجموعه‌اى عظيمي همانند ربع رشيدى در شهر تبريز است که به يقين احيا و بازآفرينى اين مجموعه علمي، فرهنگي و مدني با توجه به مقتضيات امروزى اين منطقه، يکي از آرزوهاى دوستداران تاريخ و فرهنگ اين سرزمين از دولت تدبير و اميد است.
چرا که ربع‌رشيدي در زمان عصر خويش ممتازترين موسسه موقوفه و بزرگ‌ترين و مهم‌ترين مرکز علمي، فرهنگي و مدني براي دانشمندان دنيا و در عصر امروز هم با بازسازي و احياي اين مرکز به يقين جزو افتخارات کشورمان خواهد بود و نبايد با بي‌توجهي به اين مجموعه، نسل‌هاي امروز و آينده را از وجود داشتن چنين مجتمع عظيم دانشگاهي، علمي و وقفي در دنيا محروم کنيم.

* تبريز سرزمين ناشناخته علم و زندگي

در واقع آنچه در اين زمينه مهم به نظر مي‌رسد اينکه، همان گونه که در دوران خواجه‌رشيدالدين ربع‌رشيدي يک شهر تخصصي و آينده‌نگر بود، امروز نيز بايد به اين مجموعه و ظرفيت‌هاي گذشته آن توجه ويژه‌اي داشته باشيم، چرا که اين آثار هويت و ميراث گرانقدر تاريخ کشورمان هستند و بايد براي احيا، حفظ و نگهداري آن از جان و دل مايه بگذاريم و از هيچ کوششي دريغ نکنيم.
حال براي رسيدن به نقش و جايگاه ربع رشيدى به عنوان بزرگ‌ترين و ارزشمندترين مجموعه آموزشى جهان اسلام کجاي راه هستيم، که اين را مسئولان و دست‌اندرکاران متولي بايد پاسخ دهند.

با اين وجود، با توجه به ظرفيت‌هايي که در گذشته و امروزه در شهر تبريز وجود داشته و دارد، به نظر مي‌آيد ايجاد منطقه ويژه علم و فناوري ربع رشيدي در اولين‌ها؛ دور از انتظار و هم عجيب و نامنتظره نبوده است، همان طور که گفته شد، شهرت ديرينه تبريز به خاطر پرچمداري در توسعه علم و دانش بوده و ايجاد اين مرکز در اين استان نيز به دنبال احياي همين هويت علمي و گذشته خويش است.
بنابراين و به قطع و يقين مي‌‌توان در آينده نزديک، حاصل دستاوردهاي علمي و فناوري اين مرکز و به خصوص تلاش صادقانه و شبانه روزي مسئولان و دست‌اندرکاران راه‌اندازي اين مرکز علمي در شهر اولين‌ها را در توسعه همه جانبه کشورمان و به ويژه اين منطقه مشاهده کرد.

^{_{نگارنده-  موسي کاظم زاده}}