احرارنيوز: تاکيد به مهار حاشيه نشيني در حالي از سوي مسئولان شنيده مي شود که رنج دو دستگي فرهنگي همچنان در فرصت پيش آمده از خلا برنامه ريزي ها بر چهره مرکز استان نقش بسته است.
حاشيه نشيني از معضلات زندگي شهري در مرکز استان طي سال هاي اخير بعد از بروز و ظهور مشکلات مختلف فرهنگي، اجتماعي و اقتصادي خود مسئولان استاني را وادار به ابراز عقيده کرده است.
تا همين ديروز مجوزهاي بي رويه ساخت و ساز در اطراف شهر صادر مي شد و حتي خانه هاي بدون مجوز از دل خاک بيرون مي زد و گوش کسي بدهکار نگراني هاي کارشناسان شهري نبود.
در واقع اردبيل به دليل تراکم قابل توجه جمعيت روستايي و رواج بيش از حد مهاجرت از روستا به شهر تجربه متفاوتي از زندگي بينا بيني روستايي- شهري را سپري مي کند و مشخص نيست خيل عظيم جمعيتي که پشت چهارديواري هاي سبز شده در اطراف شهرها سکونت دارند قرار است به چه شکلي از امکانات زندگي شهري بهره بگيرند.
تمامي اين چشم پوشي ها موجب شده است امروز اردبيل با معضلي به نام حاشيه نشيني دست و پنجه نرم کند. هر چند برخي مسئولان به بهانه اينکه ساير شهرها و استان ها نيز درگير اين معضل هستند، به چشم پوشي خود از عواقب رشد بي رويه ادامه مي دهند اما نگراني خود شهروندان و حتي اعتراضات حاشيه نشين ها گوياي اين موضوع است که يک پاي کار مي لنگد و نمي توان نسبت به اين پديده مخرب بي تفاوت بود.
دو دستگي فرهنگي در اردبيل
اين جمله که آدم اصالتا شهري کم پيدا مي شود را مي توان از بسياري از شهروندان اردبيلي شنيد.
ياسر محمد زاده معتقد است حاشيه نشيني موجب شده است دو دسته گي فرهنگي در اردبيل ايجاد شود.
اين شهروند اظهارات خود را اين طور توضيح مي دهد که گروهي در اردبيل به بافت و شرايط زندگي شهري و الزامات و شاخصه هاي آن آگاه بوده و نسبت به آن متعهد اند و در اين ميان گروه جديدي با زندگي شهري آشنايي کامل ندارند.
در واقع اين شهروند معتقد است اگر مهاجرت از روستا به شهرها تجربه شده است بدون آماده سازي دو فرهنگ و با اختلاط ناموزن آن موجب شده است فرهنگ شهري از يک دستي خارج شود.
تهديد شهرهاي بزرگ با وسوسه امکانات
نادر محمد زاده ديگر شهروند اردبيلي معتقد است اينکه دو دسته گي فرهنگي ايجاد شده بيشترين تاثير خود را در شهرهاي بزرگ نشان مي دهد.
وي مي گويد مثلا اگر فردي از روستا يا شهر کوچک قصد مهاجرت داشته باشد بي شک به شهرهاي بزرگ مي رود.
بررسي ها نشان مي دهد معضلات شهرنشيني در دو شهر پرجمعيت استان اردبيل شامل اردبيل و پارس آباد به مراتب بيشتر است. اين دو شهر بيشترين تعداد سکونتگاه هاي غير رسمي را دارند و وسوسه استفاده از امکانات شهرهاي بزرگ و دست يابي به فرصت هاي شغلي و معيشتي مطلوب تر موجب شده است گرايش به حاشيه نشيني در اين دو شهر بيشتر باشد.
حاشيه نشين محروم از امکانات اوليه
بي عدالتي در توزيع يکدست امکانات رفاهي و معيشتي، بي توجهي به نيازهاي روستاييان و ساکنان مناطق محروم و بيکاري سه دليل عمده و به نظر منطقي حاشيه نشين ها و مهاجران به شهرها است.
يکي از ساکنان محله ايران آباد اردبيل به خبرنگار مهر گفت: وقتي در روستا خشکسالي و بيکاري بيداد مي کند مجبور شدم زن و بچه ام را بردارم به شهر بيايم شايد گرهي باز شود.
صابر بخشنده مي گويد براي اينکه کار مناسبي پيدا کنم به شهر آمدم اما وقتي از وضعيت زندگي در شهر نيز سوال مي کنم راضي به نظر نمي رسد.
بخشنده از کمبودهايي مي گويد که به نظر حقوق اوليه هر فرد است و از اينکه شهر نيز نسبت به وي و خانواده اش بي مهري کرده به شدت دلگير است.
اغلب ساخت و ساز هاي حاشيه شهر اردبيل يا به صورت غير قانوني و يا مجوزهاي فاقد نگاه کارشناسي انجام شده است.
بطوريکه زير ساخت هاي رفاهي شامل درمانگاه، مدرسه، فضاي سبز، فروشگاه و معابر، حمل و نقل و خيابان هاي مناسب به همراه ساير نيازمندي هاي شهرنشيني به ندرت و با سپري شدن پروسه زماني طولاني احداث شده و يا حتي هنوز احداث نشده است.
در واقع در زندگي بينا بيني روستا نشين و مهاجر به شهر از اينجا رانده و از آنجا مانده به شدت به چشم مي خورد و در اين ميان به نظر مي رسد برنامه هاي مديريت شهري نيز سرعت مطلوبي ندارد.
دغدغه ساماندهي پشت تريبون
بهمن ماه سال گذشته بود که معاون امور عمراني استانداري اردبيل به توقف رشد حاشيه نشيني در شهرهاي مختلف استان به ويژه مرکز استان تاکيد کرد.
علي آذرنژاد در آيين تقديم لايحه بودجه شهرداري اردبيل خطاب به مديران و برنامه ريزان شهري گفت وقتي به ساماندهي سکونتگاه هاي غير رسمي تاکيد مي شود بايد از توسعه بي رويه چنين سکونتگاه هايي ممانعت شود.
وي افزود: بايد با ساماندهي مناسب کاربري اراضي مختلف مشخص شود تا اجازه ساخت و ساز هاي بي رويه سلب شود.
اين تاکيدات در حالي است که ستاد توانمند سازي سکونتگاه هاي غير رسمي در اردبيل نيز طي سال هاي گذشته حضوري فرماليته داشته و عملا در مهار اين معضل اقدامي درخور به اجرا در نياورده است.
هر چند عمر برخي سکونتگاه هاي غير رسمي در اردبيل متجاور از ?? سال است به نظر مي رسد خروج ساکنان اين سکونتگاه ها غير ممکن بوده و با برنامه هاي لاک پشتي، مديريت شهري خود در مقابل حاشيه نشيني سر خم کرده است.
علاوه بر اين مشخص نيست حتي مطالعه سکونتگاه هاي غير رسمي که از قضا در دو شهر اردبيل و پارس آباد به اتمام رسيده در مهار پديده حاشيه نشيني چه تاثيراتي در بر داشته است. مطالعاتي که با صرف هزينه هاي قابل توجه از طريق مشاور انجام شده و براي ساير شهرهاي استان نيز يا به اتمام رسيده و يا در دست اجرا است.
نبود تدبير جدي فرهنگي
هر چند شهردار اردبيل به عنوان پيشنهادي معقول تعيين تکليف اراضي باير اطراف شهر اردبيل را پيشنهاد کرده است و هر چند اين طرح از سوي برخي اعضاي شوراي شهر به عنوان گزينه منطقي و درآمد زايي شهرداري مورد استقبال بوده است، معضل پنهان مشکلات فرهنگي است که به نظر نمي رسد متولي مشخصي داشته و نسبت به آن تدبيري طرح شده باشد.
در واقع تکليف دو دسته گي فرهنگي شهر، گلايه هاي شهروندان از تزلزل امنيت و آسايش شهري و دلگيري حاشيه نشين ها از کمبود امکانات فرهنگي اجتماعي نه تنها برنامه ندارد بلکه به شکلي زير پوستي بدنه فرهنگ شهر را خط مي کشد.
نگاه شتاب زده به معضلي که ?? سال است در کمربند اردبيل شکل گرفته موجب شده است برنامه هاي مقطعي از جمله اجراي طرح هاي توانمند سازي سکونتگاه هاي غير رسمي نيز با نقد و نظر هايي همراه باشد.
برخي کارشناسان شهري تاکيد دارند که تاثيرات دو دهه حاشيه نشيني را نمي توان با صرف مطالعه موقت و تعيين تکليف اراضي باير تمام شده تصور کرد.
کمربند اردبيل براي اينکه به نقطه استاندارد توسعه دست يابد نيازمند بازبيني اشتباهات گذشته و ارزيابي برنامه هاي فعلي است. موضوعي که اغلب در ميزگرد هاي کاري با هياهوي اتمام عجله اي طرح و برنامه ها فراموش مي شود.
...........................
گزارش: ونوس بهنود