شهر اولين‌ها، در گذشته و امروز در بسياري عرصه‌ها، از جمله در جلوگيري و پيشگيري از معضلات و آسيب‌هاي اجتماعي در خط مقدم ساير شهرهاي کشورمان ايران بوده و هست که در اين زمينه مي‌توان به پديده تکدي‌گري و گدايي اشاره کرد که اين شهر به نام «شهر بدون گدا» و به عنوان اولين شهر موفق در مبازره با تکدي‌گري در ايران مطرح است.

در واقع، به پشتوانه همين پشتکار، همت، غيرت و سختگيري خاص مردم و به ويژه مسئولان اين منطقه در خصوص حل معضلات و آسيب‌هاي اجتماعي است که اين بار تبريز؛ يکي از قديمي‌ترين شهرهاي ايران، بزرگ‌ترين شهر منطقه شمال‌غرب و مرکز استان آذربايجان شرقي مي‌خواهد، به عنوان اولين شهر بدون معتاد در ايران و جهان تبديل شود.

* تبريز شهر بدون معتاد مي‌شود ...؟!

بنابر اين، با اين ويژگي‌ها و ظرفيت‌هايي که امروز در شهر اولين‌ها بوده و هست، به طور يقين مشخص مي‌شود، تحقق آرمان «تبريز شهري بدون معتاد» دور از دسترس نباشد و در بين شهرهاي ايران شهر تبريز، به عنوان اولين شهر بدون معتاد لقب بگيرد. به طوري که اخيرا يکي از مديران ارشد استان تحقق آرمان تبريز، شهري بدون معتاد را دور از دسترس ندانسته و گفته همه بايد در اين راستا دين خود را به استان آذربايجان شرقي و به خصوص شهر تبريز ادا کنند.

حال آنچه در اين زمينه اهميت دارد اينکه، مردم آذربايجان و به ويژه تبريزي‌ها در طول تاريخ کشورمان نشان دادند که هميشه و در همه حال در امور مختلف همواره پيشگام و پيشتاز بوده‌اند و در واقع اين قابليت و ظرفيت در بين آنان است که اگر بخواهند کاري را انجام دهند با تلاش و کوشش تا آخر خط مي‌روند که نمود بارز آن همان لقب « شهر اولين‌ها» است که رنگين کماني از اين اولين‌ها را مي‌توان به راه‌اندازي اولين چاپخانه، اولين خياباني که در ايران داراي برق شد، اولين تئاتر، اولين نشريه، اولين بلديه، اولين پستخانه، اولين خط انتقال پست، کتابخانه عمومي، ايستگاه آتش‌نشاني، انجمن شهر، مرکز پليس، حمل‌ و نقل ريلي عمومي (با اسب) و... اشاره کرد که هر کدام از اينها نمود، بارز اقتدار شهر اولين‌ها را نشان مي‌دهد.

از سوي ديگر، حال اين پرسش مطرح مي‌شود که تبريز، شهر اولين‌ها؛ اين بار چگونه مي‌خواهد، خود را به عنوان «اولين شهر بدون معتاد» مطرح سازد. آيا زير ساخت‌هاي لازم اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي و امکانات زيربنايي براي شهر اولين‌ها فراهم شده و يا بايد منتظر اين زيرساخت‌ها شد.

* مواد مخدر ام‌المفاسد است

در هر حال، استاندار آذربايجان‌شرقي اخيرا در جلسه ستاد هماهنگي مبارزه با مواد مخدر آذربايجان‌شرقي گفته؛ همانطوري که تبريز شهري بدون گدا است در اين زمينه بايد سعي کنيم تا پايان سال 93 اين شهر را به شهري بدون معتاد نيز تبديل کنيم.

اسماعيل جبارزاده، اين هم گفته که اينکه بگويم در استان بيش از 45 هزار معتاد وجود دارد عيب نيست، کتمان واقعيت گناه است و اينکه مشکلات جامعه را که صاحبان اصلي اين جامعه که مردم هستند نگوييم، نابخشودني است.

اين مقام عالي استان آذربايجان‌شرقي همچنين براين باور تاکيد مي‌کند که مقوله مواد مخدر ام المفاسد است و بيشتر گرفتاري‌هاي جامعه که خداوند از آن نفرت دارد، با موضوع مواد مخدر در ارتباط بوده است.

استاندار آذربايجان‌شرقي، نبود مرکز نگهداري معتادان متجاهر و زندان ويژه معتادان در استان آذربايجان‌شرقي را تاسف‌بار بيان مي‌کند و معتقد است؛ متاسفانه در گذشته توجهي به اين موضوع در استان نشده و با ساخت مراکز نگهداري ماده 16 و 42، بيشتر جرم‌هايي که معتادان مرتکب آن مي‌شدند گرفته مي‌شود.

دبير شوراي هماهنگي مبارزه با موادمخدر استان آذربايجان‌شرقي، هم با بيان اينکه بعد از دوران دفاع مقدس، دشمن به اين باور رسيد که مردم ايران که روحيه شهادت طلبي دارند شکست‌پذير نيستند، بنابراين از حربه‌هاي گوناگون مانند ترويج فساد و منکرات، تهاجم فرهنگي و مواد مخدر استفاده کرده و مي‌خواهند عزت مردم ايران را از آنها بگيرند.

به گفته محمدعلي نصرتي، سن اعتياد روز به روز کمتر و آمار زنان معتاد هر روز بيشتر مي‌شود.

وي گفته، 55 درصد از طلاق‌ها، 65 درصد از زندانيان، 30 درصد از کودک آزاري، 80 درصد از بزهکاري‌ها، پايبند نبودن به ارزش‌هاي انساني، گسترش جرم و جنايت و نشر بيماري‌هاي خطرناک مانند هپاتيت و ايدز همگي از مصرف مواد مخدر سنتي و صنعتي روي مي‌دهد.

وجود 46 هزار معتاد شناسنامه دار در آذربايجان شرقي

معاون سياسي و امنيتي استاندار آذربايجان‌شرقي، هم گفته که در کشور ما بيش از دو ميليون معتاد زندگي مي‌کنند و در خوشبينانه‌ترين حالت، 10 ميليون نفر به صورت مستقيم و غيرمستقيم با اين بلاي خانمان سوز ارتباط دارند، به طوريکه رقم گردش مالي از تجارت کثيف مواد مخدر و روانگردان‌ها در کشور 20 هزار ميليارد تومان است که اين رقم معادل با دو سوم بودجه عمراني کشور است.

همچنين سعيد شبستري، تعداد معتادان شناسنامه‌دار آذربايجان شرقي را 46 هزار نفر اعلام کرده و متذکر هم شده که متاسفانه در حال حاضر تعداد زندانيان موجود در زندان تبريز، سه برابر ظرفيت اسمي اين زندان است و اکثريت زندانيان اين شهر نيز به خاطر جرايم ناشي از مواد مخدر به حبس محکوم شده‌اند.

جانشين فرماندهي انتظامي آذربايجان شرقي، نيز گفته در سال جاري بيش از يک هزار و 150 عمليات پاکسازي در استان انجام و 717 نقطه آلوده پاکسازي شده است.

سرهنگ اسماعيل اسماعيل زاده، اين هم گفته که متاسفانه گرايش به سمت مواد مخدر صنعتي نيز در آذربايجان‌شرقي روز به روز در حال افزايش است و در اين ارتباط هم 75 درصد سرقت هاي آذربايجان‌شرقي توسط معتادان انجام مي‌شود و در اين خصوص هم توصيه کرده کمپ‌هاي نگهداري از رها کردن معتادان از 25 اسفند تا 20 فروردين سال نو خودداري کنند.

حسن مستفيد، فرماندار هشترود نيز معتقد است: براي برچيدن نقشه شوم غرب و دشمنان که همان به اعتياد کشاندن جوانان است، ايجاد مراکز اشتغال و درآمد براي جوانان ضروري است.

بدينسان؛ از سخنان مسئولان و دست‌اندرکاران فعال در اين حوزه که بگذريم؛ سخنان مردم عادي هم در اين ارتباط جاي بسي تامل و بررسي بيشتر دارد.

کوشافر، يکي از ساکنان مجتمع‌هاي فاز سه مسکن مهر شهر جديد سهند که کارگر ساختماني است، با گلايه از نبود شغل مناسب براي جوانان مي‌گويد: بسياري از مشکلات اجتماعي و گرايش جوانان به مواد مخدر و به خصوص مسايل خلاف شرع، عقل و عرف؛ به خاطر نداشتن شغل مناسب و بيکاري است، به طوري که اين امر در بين ساکنان مجتمع‌هاي مسکن مهر بيشتر شده است.

جوادي، دانشجوي يکي از دانشگاه‌هاي شهر تبريز هم با تاکيد بر اينکه معتادان بايد از سطح شهرها جمع‌آوري شوند، مي‌گويد: مواد مخدر، بزرگترين تهديد اجتماعي براي هر کشور و ملتي است که بايد در اين راستا به صورت منطقي و درست رفتار کرد، چرا که امروزه نا آگاهي افراد و بالاخص نسل جوان و نوجوان نسبت به مواد مخدر باعث شده که خسارات جبران ناپذيري درحوزه‌هاي مختلف اجتماعي، امنيتي، اقتصادي، بهداشتي و فرهنگي برکشورمان وارد شود.

ستاري، يکي ديگر از نوجوان ساکن منطقه کوي زعفرانيه شهر تبريز نيز مي‌گويد: به نظر مي‌آيد در جامعه ما سن اعتياد پايين آمده که اين امر بيشتر به خاطر بيکاري نوجوانان و جوانان بوده است که با رفع مشکلات اشتغال و ايجاد شغل مناسب براي جوانان به يقين مي‌توان جرائم مربوط به مواد مخدر را کاهش داد.

* سرانجام مواد مخدر در شهر اولين‌ها به کجا مي‌انجامد؟

شکي نيست که مواد مخدر يک معضل اجتماعي جهاني است که به عقيده کارشناسان و جامعه شناسان، هم بيش از آن که يک معضل فردي باشد، يک معضل جمعي است که سلامت روابط انساني و معادلات اجتماعي را دچار آسيب مي‌کند. از اين رو، آمار معتادان و اين پديده زشت و نا زيبا در کلان شهرها روز به روز افزايش يافته و تبعات ناشي از سوء مصرف و قاچاق موادمخدر، نيز دامن‌گير مردم شده و البته ناگفته نماند، شيوع انواع مواد خطرناک مانند شيشه و کراک و تبعات بسيار نگران‌کننده آن، در کلان شهرها گسترش يافته و به خصوص نسل جوان کشور را در معرض مخاطره جدي قرار داده است.

در اين ارتباط تمام مسئولان و دست اندرکاران و برخي صاحب‌نظران اين عرصه بر اين باورند که بايد با برنامه‌ريزي درست و به موقع، فکر اساسي و اصولي در اين زمينه کرد و از اين رو، در اين زمينه و با اين ادعا اين پرسش مطرح مي‌شود که تبريز، شهر اولين‌ها چگونه مي‌خواهد، خود را به عنوان «شهر بدون معتاد» مطرح سازد.

به هر حال آنچه در اين زمينه مهم به نظر مي‌رسد، اين است که شهر تبريز با اين همه ظرفيت‌هايي که از آن نام برده مي‌شود، آيا مستحق شهر بدون معتاد نيست. به يقين با عزم، کمک و همکاري دستگاه‌هاي مسئول، مديران و دست اندرکان و نيز با همت و تلاش خود شهروندان تبريزي؛ تحقق آرمان« تبريز، شهري بدون معتاد» دور از دسترس نيست، چرا که ملت و مسئولان اين منطقه و به ويژه تبريزي‌ها در عرصه‌هاي مختلف اجتماعي، فرهنگي، سياسي و اقتصادي کشورمان و به خصوص براي حل معضلات اجتماعي نشان دادند که هميشه و در همه حال پيشگام و در خط مقدم ساير کلانشهرهاي ايران بوده و هستند که نمونه بارز آن «تبريز شهر بدون گدا» است.

**********************

گزارش از: موسي کاظم‌زاده