به گزارش خبرنگار مهر، غار عظيم و زيباي کتله خور در ??? کيلومتري جنوب باختري استان زنجان قرار گرفته که از طريق جاده آسفالته زنجان-سلطانيه خدابند-گرماب و از طريق جاده زنجان-بيجار-گرماب و همچنين از طريق جاده همدان-کبودر آهنگ نيز قابل دسترسي است. اين غار از شهر گرماب حدود ? کيلومتر فاصله دارد.
کتله خور بر اساس بررسي هاي انجام گرفته معاني مختلفي مثل تپه خورشيد-روستاي بدون خورشيد و غيره که مناسبترين معني به دست امده يک کاربرد ترکي بوده که کتله به معني پستي و بلندي و ناهمواري هاي داخل غار و خور به معني راحتي و آساني است که به صورت کلي به معني پستي و بلندي هاي راحت و دنج است.
طبق نظريه هاي علمي و نقشه هاي زمين شناسي غار کتله خور در دل کوه ساقيزلو در آهک هاي اليگوميوسن مربوط به دوران سوم زمين شناسي به وجود آمده و تقريبا حدود ?? ميليون سال مي تواند قدمت داشته باشد. سال پيدايش اين غار براي اولين بار توسط انسان معلوم نيست.
غار کتله خور جزو غارهاي طبيعي خشکي- آبي است که از نظر قدمت با غار عليصدر هم دوره است اما از نظر شکل و جنس تشکيل دهنده با هم متفاوتند.
به طوري که غار عليصدر، به طور کامل آبي است در حالي که غار کتله خور خشکي- آبي است، همچنين از نظر خالصي آهک هم با هم فرق دارند. يکي از عجايب و زيبايي اين غار تعداد طبقات آن است که تاکنون ? طبقه از آن کشف شده است. اين غار از تونل هاي فرعي و استالاکتيت ها، استالاکميت ها و ستون هاي زيادي ساخته شده و قنديل هاي مخروطي آويزان از سقف ها به علت داشتن ناخالصي ها، داراي تنوع رنگ بوده و آن هايي هم که ناخالصي نداشته و يا کمتر دارند به صورت بلورهاي شيشه اي بسيار شفاف هستند.
غار کتله خور، به سه بخش فرهنگي، تفريحي و ورزشي تقسيم شده است. بخش ورزشي آن بيشتر مورد استفاده غارنوردان و صخره نوردان قرار مي گيرد، بخش تفريحي غار که حدود دو کيلومتر مسير مستقيم است، جهت بازديد عموم اختصاص يافته و بخش فرهنگي غار نيز در بخش جنوبي بوده و قسمت اصلي آن دالاني است طبيعي که به منظور برگزاري مراسم ها مورد استفاده قرار مي گيرد.
دهانه ورودي غار کتله خور به صورت طاق مثلثي شکل به قطر ?? سانتيمتر بود که تنها راه دسترسي به داخل غار بوده و بعدا باز گشايي شده است اين دهانه تا سال ???? به صورت طبيعي بود که از اين سال توسط معاونت عمراني استانداري زنجان تعريض و باز گشايي گرديد و در کاوشهاي اوليه توسط اين ارگان در حدود ?? متر اوليه مسير به سمت چپ جدا مي شده که به دهليز کنار غار مربوط مي شد که بعدا به موازي ورودي غار نيز راهي از بيرون به اين دهليز باز شد که الان به صورت سالن انتظار استفاده مي شود ورودي اوليه اين دهليز به منظور جلوگيري از آسيبهاي احتمالي بسته شده است.
اين مکان را افراد محلي "يورت يري" مي گفته اند که به زبان ترکي به معني محل زندگي افراد يا ابا و اجداد اطلاق مي شود که تعداي اسکلت انسان و تکه هاي سفال قديمي در اين محل پيدا شده و بر اساس بررسي هاي انجام گرفته متعلق به اواخر هزاره دوم قبل از ميلاد است که در اين مکان گم يا دفن شده اند.
تشکيل غار براي اولين بار بر اثر نفوذ آب اسيد دار و انحلال توده هاي اهک ايجاد شده و هم اکنون اين غار به صورت سه طبقه خشک و طبقه چهارم به بعد مسيرهائي نيز به صورت آب بوده و زمين شناسان احتمال تشکيل چهار طبقه ديگر را تا سفره آب زير زميني نيز داده اند که در سال ???? ميلادي حدود ?? کيلومتر از مسيرهاي متعدد غار توسط زمين شناسان آلماني و سوئيسي نقشه برداري شد.
گفته مي شود اين غار از لحاظ وسعت دومين غار جهان و از لحاظ زيبائي اولين غار جهان شناخته شده است.
ديده هاي داخل غار اعم از دهليزها و گذرگاه ها و وجود ستون هاي عظيم و وجود استالاگتيت ها (چکنده ها) و استلاگميت ها (چکيده ها) به رنگهاي مختلف و تعدادي قنديل هاي تو خالي و نيساني که جز کمياب ترين قنديل ها هستند جلوه ويژه اي به غار داده است.
مجموعه غار کتله خور امسال بهتر از گذشته پذيراي ميهمانان نوروزي خواهد بود.
مدير مجموعه غار كتله خور گفت: اين غار امسال بهتر از سال هاي گذشته پذيراي مسافران نوروزي خواهد بود.
مجيد يوزباشي در گفتگو با مهر با اشاره به فراهم كردن تمهيدات لازم براي استقبال از مسافران نوروزي در غار كتله خور افزود: سوييت هاي اقامتي، غرفه عرضه محصولات خوراكي و صنايع دستي، شهربازي، سينماي سه بعدي و آلاچيق ها براي ميزباني از بازديد كنندگان آماده شده است.
وي خاطر نشان كرد: مشكل سرويس هاي بهداشتي و آب شرب غار كتله خور نيز رفع شده است.
مدير مجموعه غار كتله خور يادآور شد: راهنماي گردشگران دوره هاي زمين شناسي، غار شناسي و امداد و نجات را سپري كرده اند تا به نحو مطلوبي ارائه خدمت كنند.
يوزباشي نامناسب بودن راه هاي دسترسي و جاده ها و كمبود تابلوهاي راهنما را از مشكلات موجود برشمرد و ابراز كرد: مادامي كه زير ساخت هاي مناسبي فراهم نشده نمي توان انتظار تبليغات و جذب گردشگر بيشتري را داشت.
وي تصريح كرد: بايد در وهله نخست زير ساخت ها اعم از جاده هاي دسترسي به غار بهبود يابد سپس مسير گردشگري و تبليغات براي افزايش تعداد گردشگران عملي شود.
مدير مجموعه غار كتله خور، فاصله نزديك اين غار با غارعلي صدر، مقبره قيدار نبي (ع)، گنبد سلطانيه و تخت سليمان را ظرفيتي مناسب براي تعريف مسير گردشگري برشمرد و گفت: اداره كل ميراث فرهنگي در پي تعريف اين مسير است.
يوزباشي تعداد بازديدكنندگان از غار كتله خور را طي ?? ماه امسال ?? هزار نفر اعلام و ابراز كرد: به دليل اينكه امسال سرانه اي براي اردوي دانش آموزان در نظر گرفته نشده بود تعداد بازديدها نسبت به سال گذشته كاهش يافته است.
به گفته وي بازديد كنندگان غار كتله خور از اقصي نقاط كشور هستند و تورهاي گردشگري تهران، رشت و قزوين در جذب بازديدكنندگان از اين غار موفق تر از تورهاي گردشگري استان زنجان بوده اند.
مدير مجموعه غار كتله خور اظهار كرد: غار كتله خور در اقتصاد شهر گرماب تاثير مثبتي داشته، به گونه اي كه با وجود اين غار، چندين سوييت و رستوران در شهر گرماب راه اندازي شده است.
يوزباشي با تبيين شرايط غار كتله خور گفت: تا كنون ?? كيلومتر از اين غار در پنج طبقه شناسايي شده است، در طبقه دوم و سوم اسكلت هايي از گونه سگ سانان و گوشت خواران كشف شده كه در حال مطالعه است.
وي ادامه داد: بازديد كنندگان فقط مي توانند ?. ? كيلومتر از غار را در مسير رفت و برگشت مشاهده كنند كه بخشي از طبقه اول محسوب مي شود.
يوزباشي دماي غار كتله خور را در همه فصول بين ?? تا ?? درجه اعلام و ابراز كرد: زمان مورد نياز بازديد از غار بين يك تا يك و نيم ساعت است.
هزينه ورودي به غار كتله خور طي سال جاري شش هزار تومان و رزرو هر تخت براي اسكان ?? هزار تومان است كه اين تعرفه در نيمه دوم اسفند امسال با مصوبه جديد افزايش خواهد يافت.
اين غار يكي از زيباترين جاذبه هاي طبيعي ايران مي باشد كه در ??? كيلومتري زنجان واقع گرديده است و با طول تقريبي ?? كيلومتر در بهار سال ???? هجري شمسي توسط يك هيئت كوهنوردي و با همكاري آقاي سيد اسدا… جمالي شناسايي و كشف شد. براي دسترسي به اين غار بايد از آباديهاي كرسف و زرين آباد گذشته و با پشت سر گذاشتن گرماب، در قسمت شمالي اين منطقه، دهانه غار مشاهده مي شود.
اين غار به طور طبيعي از شسته شدن و فرسايش آهك و حركات تكتونيكي ايجاد گرديده و تعيين قدمت آن مستلزم آزمايش هاي پتاسيم – آرگون يا جهت قطب مغناطيسي است. دهانه اين غار در ارتفاع ?? متر از سطح مسيل كه مشرف بر آن است قرار گرفته و در وضعيت ضلع قطري معادل ??/? متر دارد ابتداي غار تا عمق ??? متري شبيه به راسته بازارهاي معمولي است با اين تفاوت كه عناصر و اندامهاي آن اندكي از بازار كوچكتر است.
كف اين قسمت را لايه ضخيمي از خاك و خاكستر پر نموده است. از عمق ??? متري تا عمق ??? متري گشايش نسبتا" زيادي در غار حاصل شده و شعب متعددي بوجود آمده است. در مكانهائي كه از ريزش مصون مانده استالاگتيتها (چكنده ها) و استالاگميتها (چكيده ها) خودنمايي مي كنند. استالاگتيتهاو استالاگميتها با ارتفاع ?? الي ?? متر از كف و سقف غار قرار گرفته كه با شنيده شدن صداي موزون قطرات آب، آهنگهاي دلپذير و مناظر بديع نظر بيننده را به خود جلب مي كند.
پس از عبور ازاين منطقه، محل وسيع و مسطحي ظاهر مي شود كه به شبستان مساجد شبيه است. در اين قسمت، در ضلع شرقي آن استخر آبي به ابعاد ?? در ?? متر با آب زلال و گوارايي قرار گرفته است. آثار جمع آوري شده از اين غار عموما" سفال شكسته هاي سطحي و پراكنده است. با توجه به وسعت غار و مقايسه آن با غارهاي تاريخي شناخته شده و موقعيت مكاني آن و از همه مهمتر وجود لايه تاريخي ضخيم در ابتداي غار تا عمق ??? متري و مطالعه آثار جمع آوري شده، اين محل مي تواند يكي از پناهگاههاي انساني در دوران سنگ و دوران آغاز ادبيات باشد.
در حال حاضر اين غار توسط استانداري زنجان اداره مي شود و در چند سال گذشته فعاليتهايي جهت ايجاد تسهيلات براي بازديدكنندگان صورت گرفته است.
داخل غار تا فاصله ?. ? كيلومتري برق رساني گرديده و تسهيلات روشنائي و عبور و مرور آسان فراهم گرديده است و چندين راهنما براي راهنمائي بازديدكنندگان در اين محل به كار گماشته شده اند. در چند محل صعب العبور در داخل غار چند مورد ريل نصب گرديده است كه بازديدكنندگان از روي آن عبور مي كنند.
ك واحد اقامتي وپذيرائي در محوطه غار احداث گرديده و در شرف بهره برداري مي باشد.
اين غار بيشتر در فصول بهار و تابستان مورد بازديد قرار مي گيرد اما در فصلهاي پاييز و زمستان نيز دسترسي به آن امكان پذير است.
گزارش از سولماز شهبازي
عکس: غلامرضا نجفلو