احرارنيوز: از يک ماه مانده به عيد نوروز بانوان اردبيلي با خانه تکاني رسم ميزباني از عيد را به جاي آورده و هر گونه کهنگي و کدورت را از فضاي خانه ها و از دل خود مي زدايند.
به گزارش احرارنيوز به نقل از مهر، اين روزها در هر خانه اي را در اردبيل بزنيد غوغايي از نونوار شدن و خانه تکاني برپا است. بانوان اردبيلي رسم ديرينه خانه تکاني را به مانند رسمي مقدس به جاي مي آورند و بسياري از آن ها اعتقاد دارند بي توجهي به اين رسم موجب مي شود نه تنها سال آينده سالي پربار و متفاوت نباشد بلکه کدورت هاي امسال به عيد نوروز گره بخورد.
با اين وجود خانه تکاني در اردبيل که ذکر آن در کتاب هاي تاريخ نيز رفته ويژگي هايي متفاوت از خانه تکاني معمولي است. در اردبيل خانه تکاني با شور و شادي قابل توجهي با هدف آميختگي با تازگي و نو نوار شدن طبيعت انجام مي شود.
در اين بين مژده عيد را «تکم چي» ها به در خانه ها مي برند و اهالي هر خانه به قدر وسع و توان خود مژده دهنده بهار را مورد محبت قرار مي دهند.
روشني امسال را به روشني سال بعد گره بزن
مرحمت نادري در هر خانه تکاني شمعي روشن مي کند. شمعي که از اسفند سال قبل باقي مانده است. او اعتقاد دارد با اين کار روشني امسال را به سال بعد گره مي زند.
در اغلب خانه هاي اردبيلي چراغ يا شمع روشن کردن نه با هدف صرفا تزئين سفره هفت سين بلکه با هدف افزايش روشنايي به شکل نمادين انجام مي شود. بطوريکه اين رسم در روزهاي چهارشنبه سوري و روز عيد نيز تداوم دارد و برخي بانوان معتقدند چراغ خانه در چهارشنبه سوري که روز وداع با تاريکي و غم و ناخوشي است بايد روشن باشد.
بسياري معتقدند وقتي طبعيت از مرگ زمستاني خود بر مي خيزد اگر آدميزاد در اين نونوار شدن همراه طبيعت نباشد سالي پربار در انتظارش نخواهد بود.
هر مردگي و ماندگي را پاک کن
خانه تکاني عيد فرصتي براي سر زدن به تمام گوشه ها، کنج ها، کمدها، اتاق ها و قسمت هاي خانه است.
زهرا محمد زاده مي گويد هر ماندگي بايد در عيد پاک شود. هر چيز به درد نخور دور ريخته شود و هر کثيفي پاک شود. او اضافه مي کند: شگون ندارد آدم يک سال ديگر را با وسايل کهنه و به درد نخور آغاز کند.
گفته هاي اين شهروند ما را به ياد اصل مهم «فنگ شويي» مي اندازد که تاکيد دارد استفاده نادرست از اشيا بعد از مدتي توليد انرژي منفي مي کند.
با اين وجود در ذهن برخي بانوان اين سنت طور ديگري تعبير مي شود به ندرت بانواني هستند که معتقدند با نو شدن سال بايد اسباب و اثاثيه نونوار شود.
وقتي از محمد زاده در اين خصوص مي پرسم مي گويد: هر خانواده بايد به وسع مالي خود فکر کند و نبايد اول سال با بدهي و فشار مالي شروع شود.
در واقع تاکيد اين شهروند براي نونوار کردن وسايل خانه زدودن آلودگي ها و دور ريز به درد نخور ها است.
خانه بايد بوي عيد بدهد
برخي بانوان اردبيلي عادت دارند خانه تکاني را از جارو کردن بخشي از کوچه و درب جلوي خانه آغاز کنند. هر چند اين رسم به نوعي ميزباني و استقبال از نوشدن را تداعي مي کند اما با تغيير سبک زندگي و افزايش آپارتمان نشيني اين سنت کمتر از قبل مشاهده مي شود.
با اين وجود خانه تکاني تا حدي که تمام گردو خاک ها، لکه ها، زباله ها و آلودگي ها زدوده شود تداوم يافته و برخي بانوان مي گويند خانه بايد بوي عيد بدهد.
خانه تکاني در اردبيل از يک ماه مانده به عيد و معمولا از ابتداي اسفند ماه آغاز مي شود و به تعبير «بابا صفري» در کتاب «اردبيل در گذر گاه تاريخ» تا ?? روز تمامي خانه ها پاکيزه شده و در هيچ خانه اي لباس نشسته باقي نمي ماند.
بابا صفري در کتاب خود به خريد لباس نو در ايام عيد اشاره کرده است. رسمي که همچنان پابرجاست و هر خانواده به وسع خود علاوه بر نونوار کردن خانه در خريد لباس نيز اقدام مي کند.
در گذشته با نزديک شدن ايام عيد کار و بار پارچه فروشان، بقالان، خياطان و... رونق مي گرفت. هر فردي حتي شده يک تکه از لباس خود را نونوار مي کرد. لباس هاي نو با دقت و مراقبت نگه داري مي شد و در چهارشنبه سوري و روز عيد به تن مي شد.
شراکت همسايه ها در خانه تکاني
برخي بانوان در اين ايام قالي ها را در فضاي آزاد مي تکاندند و برخي با همکاري و مشارکت ديگر اعضاي خانواده و حتي همسايگان قالي ها را مي شستند.
نکته قابل توجه در خانه تکاني ها مشارکت است. معصومه نصرتي مي گويد در گذشته کمک به همسايه براي خانه تکاني امري کاملا عادي بود. همسايه ها جمع مي شدند و خانه به خانه را تميز و پاکيزه مي کردند.
وي به ياد دارد به خصوص اگر کسي بيمار بود و يا بانويي باردار بود و يا در خانه اي عزيز از دست رفته داشتند براي کارهاي خانه تکاني ديگران کمک مي کردند.
مشارکتي که نصرتي از آن مي گويد خود عاملي براي محبت و خير انديشي بوده و در واقع استقبال از بهار را با مهر و محبت بين همسايگان و اعضاي خانواده آسان مي کرده است.
اين شهروند مي گويد در خانه تکاني مردهاي خانه نيز کمک مي کردند و اينطور نبود که خانم ها به تنهايي مجبور باشند خانه تکاني کنند.
زمزمه مژده عيد در گوش خانه ها
از يک ماه مانده به عيد که صداي خانه تکاني در شهر پيچيده تکم چي ها نيز از راه مي رسند. تکم چي عروسک چوبي به شکل حيوان چهار دست و پا بر روي يک صفحه فلزي را در دست مي گيرد و با رقصاندن آن و خواندن اشعاري آمدن بهار را در گوش شهر زمزمه مي کند.
تکم از سنن ديرينه و باستاني در اين شهر محسوب مي شود و با وجود اينکه حضور تکم چي ها در اردبيل رونق سابق را ندارد اما زيبايي و اصالت اين سنت همچنان پابرجاست.
تا چهارشنبه سوري بانوان اردبيلي خانه تکاني خود را به پايان مي رسانند و منتظر «بايرام پايي» مي مانند. بايرام پايي يا عيدي معمولا از خانه پدر و برادر به خانه دختر فرستاده مي شود و با اين وجود هديه تبريک عيد مي تواند از سوي هر يک از اقوام به ديگري داده شود.
بانوان اردبيلي خانه هاي خود را نونوار مي کنند تا سال جديد بهتر و پربارتر از سال قبل آغاز شود، گره هاي زندگي گشوده شود و آرزوها محقق شود.
.............................
گزارش: ونوس بهنود