پژوهشگران دانشگاه مراغه، نانوکاتاليستي براي کنترل فرآيندهاي توليد دارو ساختند که مي‌تواند تبديل سولفيد به سولفوکسيد را به صورت کنترل شده کاتاليز کند.

بنا به اعلام ستاد ويژه توسعه فناوري نانو، گسترش شيمي سبز و کاتاليست‌هاي نانوساختار حاصل بخشي از همکاري چند ساله پژوهشگران گروه شيمي دانشگاه مراغه با گروه‌هايي از چين و استراليا در آزمايشگاه تحقيقاتي و بين‌المللي DICP است.

اين گروه تحقيقاتي  نانوکاتاليستي مغناطيسي ساختند که در فرآيند توليد دارو استفاده شده و سپس به سادگي از فرآيند خارج مي‌شود و در نتيجه محصول نهايي خلوص بالايي خواهد داشت.

يکي از مزيت‌هاي اين نانوکاتاليست، جمع‌آوري ساده آن از محيط واکنش است، در واقع به دليل ماهيت مغناطيسي اين کاتاليست، به سادگي با اعمال ميدان مغناطيسي قابل جمع‌آوري از محيط واکنش بوده و در نتيجه در محصول نهايي، ذرات کاتاليست وجود نخواهد داشت، با اين کار مي‌توان خلوص محصول نهايي را در صنعت توليد دارو افزايش داد.

خالص‌سازي دارو و محصولات دارويي يکي از چالش‌هاي موجود در صنعت داروسازي است که توجه بسياري از پژوهشگران حوزه داروسازي را به خود معطوف کرده است، از جمله موادي که به صورت ناخالصي در دارو باقي مي‌ماند، ترکيبات کاتاليستي است که در طول فرآيند توليد به سيستم اضافه مي‌شود. بعد از انجام واکنش، لازم است کاتاليست‌ها از سيستم خارج شوند اما بخشي از اين کاتاليست ممکن است در محصول نهايي باقي بماند، براي حل اين مشکل محققان دانشگاه مراغه با همکاري پژوهشگراني از چين و استراليا اقدام به استفاده از ذرات مغناطيسي با ساختار هسته‌اي پوسته‌اي کردند که به سادگي با آهن‌ربا قابل زدايش است.

صادق رستم‌نيا، پژوهشگر گروه شيمي دانشگاه مراغه و برنده جايزه ابوريحان سال 1396درباره اين طرح پژوهشي اظهار کرد: ترکيبات آهن در حضور آب اکسيژنه عمدتاً مسير توليد راديکال را پيش مي‌گيرند که به آن فنتون مي‌گويند که مي‌تواند در يک مسير بالقوه در برخي فرآيندهاي شيميايي مانند اکسايش مواد و تصفيه به کار رود. در اين کار ما ترکيبي هوشمند موسوم به FeQ? ساختيم. اين ترکيب حاوي آهن و نيتروژن بوده که گروه‌هاي عاملي روي آن قرار دارد.

وي بيان کرد: به دليل وجود آهن در هسته FeQ?، اين ساختار با ميدان مغناطيسي برهمکنش دارد و ما از همين نقطه شروع کرديم، به اين ترتيب که با توليد يک کامپوزيت مغناطيسي که مي‌تواند شبيه فنتون عمل کند، اکسايش سولفيدهاي اورگانيک به صورت انتخابي به سولفوکسيد متناظر انجام مي‌شود.

اين همان محصولي است که به سادگي با آهن‌ربا از محيط واکنش قابل زدايش است و در نتيجه از نظر صنعت و به خصوص در صنايعي مثل صنايع دارويي ارزشمند است.

رستم‌نيا، معتقد است نکته کليدي اين کار تحقيقاتي آن است که تمرکز اصلي در حوزه کاتاليست و مبتني بر فناوري شيمي سبز و مغناطيسي است، در واقع نقطه قوت اين فناوري قابل بازيافت بودن و در نتيجه کاهش هزينه و مقدار مصرف کاتاليزور است و چون فرآيندها در سطح نانوساختار انجام مي‌شوند، سرعت بيشتري خواهند داشت.

وي گفت: اين ساختار که در صنايع تبديلي دارويي قابل استفاده است در حد چند گرم ساخته شده و قابل افزايش است و به‌کارگيري اين کاتاليست در تهيه کاتاليزورهاي سبز با کاربردهاي محيط زيستي گام بعدي اين پروژه است.

اين طرح حاصل تلاش‌هاي گروه تحقيقاتي صادق رستم‌نيا عضو هيات‌علمي گروه شيمي در سال 1398و يک گروه تحقيقاتي از کشور چين است.

نتايج اين کار در مجله Journal of Colloid and Interface Science با ضريب تأثير 091/5(جلد 511، سال 2018، صفحات 447تا 455) منتشر شده است. 

منبع: فارس