آتش سوزي مراتع در سال‌هاي اخير، با اولويت دخالت عامل انساني، به پديده‌اي ويرانگر تبديل شده است که همه ساله در فصل تابستان، هزاران هکتار از منابع طبيعي کشور را به عنوان سرمايه و ميراث آيندگان به ورطه نابودي مي‌کشاند.
آذربايجان شرقي نيز با داشتن 188هزار هکتار جنگل و 2ميليون و 473هزار و 440هکتار مرتع در سال‌هاي اخير به شکل گسترده‌اي با پديده ناخوشايند و ويرانگر «آتش سوزي مراتع» دست به گريبان بوده است؛ در تشريح و توصيف وسعت آتش سوزي مراتع در آذربايجان شرقي کافي است سفر چند ساعته اي در يکي از جاده‌هاي استان داشت تا نزديک لکه‌هاي سياه آتش بر دل مراتع را از نزديک مشاهده کرد.
بررسي‌هاي ميداني  از آتش سوزي‌هاي مراتع آذربايجان شرقي در سال گذشته، حاکي است که بيشترين درصد اين پديده مخرب زيست محيطي در ماه‌هاي تير و مرداد اتفاق افتاده است؛ 17خرداد پارسال بود که خبر آتش سوزي 2هکتار از اراضي جنگلي و مراتع روستاي «گلدرق» بخش مرکزي شهرستان کليبر در رسانه‌هاي منتشر و پس از آن اعلام شد که حدود 2هزار مترمربع نيز از مراتع مشجر روستاي «کيارق» اين شهرستان در آتش بي احتياطي سوخته است.
نهم تير ماه پارسال نيز آتش سوزي گسترده در مراتع روستاي «ايچي درق» شهرستان مرزي خداآفرين پس از هشت ساعت تلاش مداوم مهار شد، اما آتش 15هکتار از مراتع مشجر و پس مانده اراضي کشاورزان را خاکستر کرد؛ يک هفته قبل از آن نيز حدود 8هکتار از مراتع مشجر روستاي «مردانقم» اين شهرستان در بخش منجوان دچار آتش سوزي شده بود.
به فاصله پنج روز از اين اتفاق، آتش بر خرمن مزارع و مراتع شهرستان مرند افتاد و حدود 550هکتار مراتع و بخشي از باغ‌ها و مزارع شهروندان در شهر بناب و روستاي زرقان اين شهرستان به دلايل نامعلومي دچار حريق شد.
البته سال گذشته در طول يک هفته منتهي به بيستم تير ماه نيز وقوع چهار مورد آتش سوزي در گستره‌اي به وسعت 260هکتار از جنگل‌هاي ارسباران روي داد که در بزرگ‌ترين مورد آتش سوزي، ??? هکتار از منطقه حفاظت شده ارسباران در منطقه کليبر شامل 55درصد مرتع، 40 درصد مرتع مشجر و 5درصد منطقه جنگلي در آتش سوخت.
آن هنگام در سه مورد آتش سوزي ديگر نيز 10هکتار از منطقه حفاظت شده ديزمار و يک هزار و 600متر مربع از منطقه حفاظت شده ارسباران طعمه حريق شد.

مديرکل حفاظت محيط زيست استان آذربايجان شرقي از عامل انساني به عنوان دليل اصلي بيشترين موارد وقوع اتش سوزي در جنگل‌ها و مراتع استان نام برد و از شهروندان و طبيعت گردان خواست کهاز رها سازي مواد شيشه‌اي (نظير انواع بطري شيشه‌اي و پلاستيکي)، خرده شيشه و اشيا مشابه در داخل جنگل‌ها و مراتع خودداري کنند، زيرا به گفته او، اين اشيا همانند عدسي ذره بين عمل کرده و موجب اشتعال علوفه خشک و مواد قابل اشتعال کف جنگل‌ها و مراتع گرديده و کانون‌هاي آتش در مناطق ايجاد مي‌کنند.

حميدرضا قاسمي در گفت و گو با ايرنا به شهروندان توصيه کرد در صورت استفاده از منقل و اجاق ذغالي و چوبي در محيط‌هاي جنگلي و مرتعي، خاکسترهاي اضافي به محيط تخليه نشود، چون موجب آتش سوزي علوفه و مواد قابل اشتعال کف جنگل‌ها خواهد شد.
وي تاکيد کرد: به هيچ وجه نبايد در داخل جنگل‌ها و مراتع آتش روشن کرد و در مواقع ضروري بايد از سطوح بدون پوشش گياهي استفاده نمود و اجاق را با سنگ محصور کرد.
مديرکل حفاظت محيط زيست آذربايجان شرقي از خاموشي ناقص آتش، انداختن ته سيگا يا چوب کبريت مشتعل، تفريح در قالب آتش زدن بوته‌ها و پوشش گياهي، تيراندازي هوايي يا باهدف مشخص در مناطق جنگلي و مرتعي و حتي داغ بودن موتور خودرو به هنگام توقف آن در مناطق داراي پوشش گياهي بلند و مستعد آتش سوزي به عنوان برخي از دلايل به ظاهر ساده و ابتدايي وقوع حريق در جنگل‌ها و منابع طبيعي نام برد و از مردم خواست در زمان حضور در طبيعت به آنها توجه کنند.

مديرکل مديريت بحران استانداري آذربايجان شرقي نيزبا اعلام اينکه اين استان يکي از مناطق حادثه خيز بوده و در طول سال حوادث طبيعي و انساني زيادي به خود مي بيند، گفت: وقوع چنين حوادثي باعث مي‌شود خسارات مالي و جاني فراواني به کشور وارد شود.
محمدباقر هنربر، مقوله جنگل‌ها و مراتع را سرمايه عظيم ملي قلمداد کرد و گفت: اين امر در حوزه‌هاي مختلف اقتصادي – اجتماعي و گردشگري قرار گرفته و وظيفه تک تک ماست که از اين سرمايه ملي مواظبت کنيم.
وي، فرهنگ سازي و آگاه سازي در اين حوزه‌ها را از ضروريات حفاظت از منابع ملي دانست و بر استفاده از ظرفيت رسانه‌ها تاکيد کرد.
هنربر در بخش ديگري از سخنان خود به قانون تشکيل سازمان مديريت بحران کشور اشاره کرد و ادامه داد: رياست اين سازمان در استان‌ها برعهده استانداري و در شهرستانها برعهده فرمانداران است.
اين مقام مسئول ادامه داد: براساس اين قانون تمامي نيروها اعم از نظامي –انتظامي – نهادها و دستگاه‌هاي دولتي در اختيار شوراي هماهنگي مديريت بحران استان و شهرستان هستند و با تدابير استاندار تعامل مناسبي بين اعضاي شوراي هماهنگي وجود دارد.
مديرکل منابع طبيعي استان آذربايجان شرقي نيز از آتش سوزي به عنوان يکي از شايع‌ترين حوادث ناگوار کشور ياد کرد و گفت: اين حادثه ضمن اينکه خسارت‌هاي زيادي براي کشور وارد مي‌کند اما جنگل‌ها يک مقوله حيثيتي و براي هر کشوري از حساسيت خاصي برخوردار است.
داود نامدار افزود: باتوجه به اينکه کشور ما از نظر سطح فضاي سبز اعم از جنگل و غيرجنگل از ميانگين جهاني پايين‌تر است لذا حفظ و نگهداري از اين نعمت خدادادي وظيفه تک تک ايرانيان به خصوص اعضاي کارگروه‌هاي مقابله با آتش سوزي است.
وي همچنين از فرمانداران، بخشداران، اعضاي شوراهاي اسلامي و دهياران بخاطر مشارکت در امر مهار آتش سوزي قدرداني و اظهار کرد: نيروهاي انتظامي، بسيج، هلال احمر و محيط زيست و تعداد ديگري از دستگاه‌هاي دولتي در اطفا حريق همکاريهاي خوبي دارند.

ايرنا