احرارخبر: بازار تاريخي اردبيل از آثار ناب دوره صفوي در اين شهر به عقيده کارشناسان از کمبود تجهيزات ايمني حريق رنج مي‌برد؛ موضوعي که به تعبيري بازار شهر را به بمب ساعتي بدل کرده است.
ونوس بهنود: تجربه حريق‌هاي گسترده در اماکن عمومي و بازارهاي تاريخي تازگي ندارد. حريقي که به واسطه يک بي‌احتياطي يا تعمدي غيرمنصفانه با يک چوب‌کبريت يا شعله کم‌جان فندک جان گرفته و وسعت عظيمي را شعله‌ور ساخته است.
تجربه حريق در شهر اردبيل نيز قابل‌توجه است. تعداد مأموريت‌هاي آتش‌نشاني بر خلاف تصور عموم آمار قابل‌توجهي را شامل مي‌شود که نشان مي‌دهد هنوز بي‌احتياطي و ضعف امکانات ايمني ساختمان‌ها موجب مي‌شود آتش به جان خانه‌ها و مغازه‌ها بيفتد.
در اين ميان تکليف آثار تاريخي که اغلب ساختمان‌هاي فرسوده محسوب مي‌شوند و بيشتر در معرض تهديد هستند، مشخص نيست. از جمله بازار تاريخي اردبيل که به واسطه حجم رفت‌وآمد شهروندان به آن و گستردگي بازار در صورتي که روي آتش به خود ببيند، ممکن است فاجعه‌اي را در حريق تجربه کند.
سراهاي باريک اين بازار و نوع معماري آن که موجب شده تنها هواگيرهاي کوچکي در سقف طاقي شکل تعبيه شود و مغازه‌ها در دو سمت بدون اينکه پنجره‌اي داشته باشند، کشيده شوند، امکان دسترسي به محوطه بازار را محدود مي‌کند. موضوعي که نگراني کارشناسان را به دنبال دارد.
تعبيه شش جعبه آتش‌نشاني براي ?? راسته و سرا
بازار تاريخي اردبيل معروف به راسته‌بازار و يا «قيصريه» مجموعه‌اي است مرکب از تيمچه، سرا، حمام و مسجد که بناي فعلي آن از جمله آثار دوره سلجوقي، زنديه و صفويه و بر بنيان اوليه بازار ساخته شده است.
بر سر بازارچه شمال شرقي بازار سنگ‌نوشته‌اي است که تاريخ ساخت و باني بازار در آن درج شده اما به علت فرسايش سطح سنگ و عدم اشاره دقيق منابع تاريخي زمان ساخت اين بازار مشخص نيست و به روايتي پيش از حکومت صفويه احداث شده است.
قديمي‌ترين سياحاني که از بازار اردبيل نام برده‌اند عبارت‌اند از مقرسي و اصطخري در سده چهارم هجري که اين مجموعه تاريخي را به صورت صليب در چهار راسته توصيف کرده‌اند که در ميانه آن مسجد قرار دارد.
قسمت عمده بازار اردبيل در تغييرات شهري در نيم‌قرن گذشته تخريب شده و ارتباط بعضي از بخش‌هاي آن با مرکز بازار از بين رفته است، بطوريکه اين بازار در حال حاضر در مرکز شهر و در طرفين خيابان امام خميني واقع شده و بازديدکنندگان به وضوح مي‌توانند جدايي بازار طلافروشان را از بازار قيصريه فعلي مشاهده کنند.
اوج رونق بازار در عهد صفوي مشاهده مي‌شود و در اين ايام بازار اردبيل با طاق‌نماي جانبي، طاق و تويزه و گنبدهاي ساده که معرف آثاري از دوره صفويه و قاجاريه است شامل راسته اصلي بازار، راسته پير عبدالملک، راسته قيصريه، راسته کفاشان، راسته غلامان، بازار زرگران، سراجان، خراطان، قصابان، بقالان، کلاه دوزان، علافان، پارچه فروشان، پنبه‌فروشان، مسگران، چاقوسازان، آهنگران، سراي خشکبار (حاجي ميرزا)، سراي گلشن، سراي جهودها، سراي وکيل، سراي نو يا زنجيرلو، سراي حاج احمد، سراي حاج شکر، سراي مجيديه، سراي امام‌جمعه، سراي دوگوچي و تيمچه زنجيرلي است.
به گفته مديرعامل آتش‌نشاني و خدمات ايمني شهرداري اردبيل بازار اردبيل از جمله مناطقي است که مي‌توان از آن به آتش زير خاکستر تعبير کرد.
برخي ساعات در روز اوج ترافيک رفت‌وآمد در بازار است و عمليات در اين ساعت‌ها به واقع سخت خواهد بود. محمدرضا يعقوبي با تأکيد به اينکه در بازار هر لحظه ممکن است حادثه‌اي روي دهد، به خبرنگار مهر گفت: تنها اقدامي که ترتيب داديم تعبيه فاير باکس در شش نقطه از بازار است که البته کفايت آن را مي‌کند.
وي به محدوديت مکاني تعبيه فاير باکس‌ها در بازار اشاره کرد و افزود: به عنوان مثال اغلب بازاريان اجازه نمي‌دهند در ستوني در مغازه آن‌ها تجهيزات نصب شود و به دليل همين محدوديت در کف بازار تجهيزات را قرار داديم.
به گفته مديرعامل آتش‌نشاني و خدمات ايمني شهرداري اردبيل برخي ساعات در روز اوج ترافيک رفت‌وآمد در بازار است و عمليات در اين ساعت‌ها به واقع سخت خواهد بود.
يعقوبي با ابراز اميدواري از اينکه هيچگاه در اين بازار حادثه‌اي رخ ندهد، اضافه کرد: لازم است بازاريان نيز در تجهيز امکانات بازار همکاري کنند.
بازاريان: وظيفه ما اطفا حريق نيست
هرچند آتش‌نشاني با وجود محدوديت امکانات، تجهيزاتي در بازار پيش‌بيني کرده است اما در صحبت خبرنگار مهر با بازاريان اغلب بر اين اعتقاد هستند که وظيفه اطفا حريق بر عهده دستگاه‌هاي اجرايي است.
يکي از بازاريان به خبرنگار مهر گفت: سال‌ها است اين بازار بدون حادثه داير است و مردم رفت‌وآمد مي‌کنند و به نظر نمي‌رسد حادثه‌اي هم بخواهد رخ بدهد.
علي رستم پور افزود: با اين وجود اگر حادثه‌اي رخ دهد آتش‌نشاني مي‌تواند آتش را مهار کند و کاري از بازاريان ساخته نيست.
يکي ديگر از بازاريان نيز دليل مخالفت با تعبيه ستون در مغازه را اينطور عنوان کرد که مي‌توان محل اين ستون را اجاره داد اما آتش‌نشاني هزينه‌اي پرداخت نمي‌کند.
اين اظهارات که به نوعي دست آتش‌نشاني را در جلب مشارکت خالي گذاشته است، در حالي مطرح مي‌شود که به تعبير مديرکل ميراث فرهنگي استان حتي در لوله‌کشي انشعابات گاز و آب اين بازار نيز موارد خلاف قانون رخ داده است و همين امر ايمني بازار را تهديد مي‌کند.
بازار تاريخي نيازمند شبکه تأسيساتي است
کريم حاجي‌زاده تصريح کرد: در وهله نخست براي تضمين ايمني بازارهاي تاريخي ورود شبکه گازرساني و آبرساني ممنوع شده است.
وي افزود: اين ممنوعيت به دليل نوع معماري بازارهاي تاريخي است؛ چرا که امدادرساني و عمليات اطفا حريق به دليل نوع معماري به سختي انجام مي‌پذيرد.
وي با بيان اينکه در دوره اصلاحات بازار تاريخي اردبيل مرمت شده و هر کجا امکان داشته فلکه آب آتش‌نشاني تعبيه شده و تا پشت سراها فلکه نصب شده است، ادامه داد: متأسفانه در دولت قبلي بر خلاف رويه قانوني براي گازرساني بخشي از بازار مسئولان وقت مجوز داده‌اند.
براي تضمين ايمني بازارهاي تاريخي ورود شبکه گازرساني و آبرساني ممنوع شده استمديرکل ميراث فرهنگي استان متذکر شد: اين گازرساني بدون مجوز ميراث فرهنگي استان صورت گرفته و حتي شبکه آبرساني نيز در بخش‌هايي اجرا شده است؛ در حالي که پيش از آن مقاومت شده و اجازه اجراي شبکه داده نشده است.
به گفته حاجي‌زاده آبرساني نيز به دليل اينکه نشتي آب زيربناي معماري بازار را متأثر مي‌سازد، قدغن است و با وجود مخالفت‌ها گازرساني‌هايي صورت گرفته است و همين خود تهديد حريق را تشديد مي‌کند.
تنها راهکار جامعي که به عقيده مديرکل ميراث فرهنگي استان مي‌توان به اجرا درآورد، احداث شبکه منسجم تأسيساتي در بازار اردبيل است.
بطوريکه وي معتقد است مي‌توان از کف يکي از سراها به طبقات پايين‌تر رفت و در آن جا موتورخانه مرکزي براي گرمايش و سرمايش داير کرد.
وي افزود: علاوه بر اين ساير سيم‌کشي و لوله‌کشي‌ها مي‌تواند در کانال تأسيسات تعبيه شود تا هم معماري بازار دچار خدشه نشود و هم ايمني آن تضمين شده باشد.
اين ايده از سوي ميراث فرهنگي استان چند سالي است که مطرح شده اما به گفته حاجي‌زاده شرايط مالي دولت اجازه نداده است که به اجرا درآيد.
با اين وجود در وضعيتي که هيچگاه حادثه خبر نمي‌کند به نظر مي‌رسد برخي پروژه‌ها از جمله ايمن‌سازي بازار تاريخي اردبيل که يکي از المان‌هاي تاريخ اين استان محسوب مي‌شود و نظير آن ديگر احداث نخواهد شد، در اولويت قرار گيرد. اين در حالي است که نه تنها اين مهم در اولويت طرح‌هاي عمراني نيست بلکه تاکنون توجه چنداني نيز به ضرورت آن نشده است.