«تَکَم و تکمگرداني»، ميراث ناملموس استان آذربايجان شرقي است که در گذشته جايگاه ويژهاي در ميان مردم داشته که آن را خوشيمن ميدانستند. تکمچيها در روزهاي سخت زمستان به روستاها ميآمدند و نويد نوروز را به مردم ميدادند.
علي فلسفي مياب ـ مسؤول ثبت ميراث ناملموس آذربايحان شرقي ـ درباره اين آيين به ايسنا گفت: تکمچيها سفيران نوروز در آذربايجان شرقي بوده و هستند که حدود 50 روز به عيد مانده در روستاها و شهرستانها راه ميافتادند و نويد آمدن نوروز را ميدادند. آنها يک گروه نمايشي عاميانه و مردمي بودند و معمولا چوپانان روستاها اين آيين را اجرا ميکردند. آنها لباس چوپاني به تن ميکردند و مجسمهاي با نماد بز نر به دست ميگرفتند که به زبان آذري «تکم» ناميده ميشود و آبادي به آبادي، محله به محله و کوچه به کوچه، مژده رسيدن بهار را به مردم ميدادند و «تکم» را ميرقصاندند و اشعاري درباره بهار و نوروز ميخوانند.
او اضافه کرد: اهالي روستا هم به آنها هدايايي چون نان، گندم، تخممرغ و روغن محلي ميدادند و آمدن «تکمچيها» را خوشيمن ميدانستند. در واقع زمستانهاي آذربايجان براي مردم اين خطه بسيار سخت بود و کشاورزها و دامدارها در اين فصل مجبور بودند در خانه بمانند. در آن زمان هم تقويمي نبوده و تکمچيها به نوعي «گاهشمار شفاهي» بودند و به مردم آذربايجان نويد ميدادند، نوروز در راه است و سرما و سختي رو به پايان است. از اين رو آمدن بهار و نوروز براي مردن آذربايجان خبر خوشي بود.
فلسفي مياب، درباره جزييات «تکمگرداني» نيز گفت: گروه نمايشي «تکمگرداني» از سه نفر تشکيل ميشود. نفر اول تکمگردان است، نفر دوم دو چوب در دست ميگيرد و به حالت موزيکال آنها را بهم ميزند و اشعاري در وصف بهار ميخواند و نفر سوم نيز هداياي مردم را گردآوري ميکند.
مسؤول ثبت ميراث ناملموس آذربايحان شرقي با بيان اينکه اين آيين به نام «تکم و تکمگرداني» به شماره 30 در تاريخ 19 اسفندماه 1388 در فهرست آثار ناملموس کشور به ثبت رسيده است، ادامه داد: البته «تکمچيها» در حال فراموشي بودند، اما در سال 1394 سازمان ميراث فرهنگي احياي آيينهاي فراموش شده و در حالي فراموشي را در دستور کار خود قرار داد و اين آيين جان دوبارهاي گرفت و با حمايت ميراث فرهنگي، امروز گروههاي هنري اين آيين را اجرا و تکمگرداني ميکنند و در روستاها دوباره تکمچيها به ميدان آمدهاند و مژده نوروز را ميدهند.
اين آيين در اردبيل نيز به مناسبت فرا رسيدن بهار، در محلههاي مختلف شهر اجرا ميشود و بر اساس رسمي ديرين در استان اردبيل در اسفندماه، هر هفته جشني براي استقبال از بهار برپا ميشود و معمولاً مردم اين جشنها را در بين دو چهارشنبه آخر برپا ميکنند
امروز تکمگرداني در ايران جايگاه ويژهاي دارد و گروههاي نمايشي زيادي در شهرهاي مختلف و تهران اين آيين را اجرا ميکنند و حتي فيلم تلويزيوني با نام «تکمچي» به کارگرداني يدالله صمدي سال ???? ساخته شد که ماهيت آن به تکمگرداني بازميگردد و به نوعي راوي اين آيين است.
انتهاي پيام