شادروان اسفنديار قره باغي اول بهمن ماه سال 1322 در شهر تبريز محلّه مقصوديه ، کوچه قره باغي متولد شد. پدرش قلي خان سالار از مالکين آذربايجان با آشنائي به هفت زبان و از طنز پردازان مشهور بود.

قره باغي پس از گذراندن دوره اول متوسطه در دبيرستان بدر تهران ، به تبريز مراجعت کرد و از سال 1338 وارد هنرستان موسيقي شد و در خرداد ماه سال 1343 فارغ التحصيل و بعنوان معلم موسيقي در مدارس کرمانشاه به استخدام وزارت فرهنگ درآمد .

اواخر سال 1347 به تهران منتقل و در گروه اُپراي تهران مشغول شد ، ضمن خوانندگي در گروه کُر اُپراي تهران پس از گذراندن تحصيلات لازم و بازگشت از ايتاليا ، با عنوان سوليست باس اُپراي تهران ، نقش هاي بسياري را در اجراهاي مختلف عهده دار شد .

وي ضمن اينکه گروه هاي کُر مدارس و چند گروه در دانشگاه را راه اندازي کرد ، در گروه کُر فولکلوريک راديو تلويزيون و گروه کُر ملّي به سرپرستي خانه « اولين باغچه بان » فعاليت چشمگيري داشت.

آشنائي او با سازهاي ترومپت به عنوان ساز تخصّصي و ويلن و پيانو و تدريس اين سازها و کوک پيانو نيز باعث تمايز اين هنرمند از سايرين است . در دوران پس از انقلاب ، در سازمان صدا و سيما به همکاري واحد موسيقي سازمان درآمد و در زمينه سرود سازي خصوصاً سرودهاي دفاع مقدّس فعال شد ،

در مدت هشت ساله جنگ تحميلي بيش از 800 سرود ساخته شد که در ايفاي سُلو و گروه کُر آنها شرکت داشت.

او در مناسبت هاي مختلف همکاريهاي بسياري با ارکستر سمفونيک داشته و مدّتي به عنوان رهبر گروه کُر تالار وحدت و زماني به عنوان مؤسس و رهبري گروه کُر صدا و سيما فعاليت داشته و مي توان گفت که حدود 45سال معلّمي را بر هر گونه فعاليت ديگر ترجيح داد.

اوّلين اُپراي راديوئي آن مرحوم در سال 1350 ( سرود اي ايران ) است که با همکاري ارکستر بزرگ ( راديو تلويزيون ملي ايران ) با رهبري فرهاد فخرالديني انجام گرفت؛ آهنگساز اين سرود مرحوم روح اله خالقي و شعر آن از زنده ياد حسين گل گلاب مي باشد.

تعداد هنرجوياني که با اين هنرمند کلاسهاي آواز داشته اند شايد بيش از پنج هزار نفر باشد که از جمله آنها مي توان به امير تاجيک ( خواننده پاپ )، حميد غلامعلي ( خواننده پاپ )، نيما مسيحا ( خواننده )، حامي ( خواننده )، فريدون بيگدلي ( خواننده )، مسعود خادم ( خواننده )، مسعود امير سپهر ( خواننده ) اشاره کرد.

وي سال هاي پاياني عمر خود به شهر خود تبريز بازگشت و با تأسيس آموزشگاه آزاد تخصّصي به نام آموزشگاه اسفنديار مشغول تعليم تکنيک هاي آوازي به داوطلبان اين حرفه شد.

اسفنديار قره باغي تنها خواننده ايراني با مدرک دکتري آواز است که در تبريز متولد شده و از نوادگان ستارخان است. وي براي تحصيلات متوسطه وارد هنرستان موسيقي در تهران شد و براي دوره‌هاي بالاتر به خارج ازکشور اعزام شد.

قره‌باغي پس ازبازگشت به ايران به طورتخصصي خوانندگي کلاسيک را انتخاب مي‌کند و به عنوان خواننده باس دراپراي تهران مشغول به کار مي‌شود و همزمان کار خود را در راديو، آموزش و پرورش و وزارت فرهنگ و هنر وقت ادامه مي‌دهد.

اولين کار او در راديو درسال 1350 سرود اي ايران بود که شعر اين اثر از حسين گل و گلاب با آهنگسازي روح الله خالقي تنظيم شده بود. سرود اي ايران را قبلا استاد بنان با پيانو وبه صورت ترانه اجرا کرده بود که قره‌باغي براي اولين‌بار اين کار را با مارش نظامي اجرا کرد.

سال 1391شهر تبريز شاهد عظمت بخشيدن مردمان قدرشناسش در مراسم بزرگداشت اين استاد فرزانه بود.

روحش شاد و يادش گرامي...