ه گزارش اگرچه از روز گذشته بانک مرکزي وارد ميدان شده و وعده کاهش قيمت دلار را داده، اما قيمت‌ دلار در بازار آزاد توجه چنداني به تلاش بانک مرکزي نشان نداده است.

امروز 16 آبان ماه قيمت دلار در بازار آزاد کار خود را با 36 هزار و 150 تومان آغاز کرد و در لحظه تنظيم اين گزارش، با حدود 400 تومان افزايش به 36 هزار و 550 تومان رسيد. روز گذشته هم علي رغم ادعاي بانک مرکزي درباره تزريق ارز به بازار، کمترين قيمت دلار 35 هزار و 780 تومان و بالاترين قيمت ثبت شده هم 36 هزار و 250 تومان بود.

بسياري منتظر بودند که اثر تزريق ارز به بازار را در ابتداي بازار مشاهده کنند. اما بازار هيچ واکنش مثبتي به اظهارات و وعده‌هاي دولت نشان نداده و خلاف جهت خواسته دولت در حال حرکت است. قيمت دلار هرات هم همچنان افزايشي است و با قيمت 34 هزار و 750تومان در حال مبادله است.

براي پاسخ به اين سوال، بايد سوال ديگري را جواب داد و آن هم اينکه چرا نرخ دلار که درنيمه نخست امسال نوسانات محدودي را ثبت کرده بود، ناگهان ظرف دو روز سه تا چهار هزار تومان افزيش قيمت را تجربه کرد؟

اولين پاسخي که بسياري از کارشناسان به اين سوال مي‌دهند، متوقف شدن مذاکرات هسته‌اي است. در هفته‌هاي اخير مقامات آمريکايي و اروپايي از بسته شدن درهاي مذاکره خبر دادند. خبري که همان زمان هم نتوانست تاثير خاصي بر قيمت دلار بگذارد و يا به بيان ديگر، منجر به جهش ناگهاني قيمت دلار شود.

علت ديگري که برخي ذکر مي‌کنند، تاثير اعتراضات اخير بر قيمت دلار است. اين عده معتقدند اين اعتراضات باعث رشد قيمت دلار شده است. اما بيش از 50 روز از آغاز اعتراضات سراسري در ايران مي‌گذرد و نرخ دلار تاثير چنداني از اين مساله نگرفته است.

دومين علتي که برخي عنوان مي‌کنند، جبران کسري بودجه دولت است. شيوه‌ و راهکاري که دولت بارها و بارها آن را اجرا کرده است. نوسان‌گيري از بازار ارز براي جبران کسري بودجه مي‌تواند عاملي باشد که منجر به افزايش قيمت دلار شده است. آن هم در شرايطي که فنر ارز براي ماه‌هاي متمادي فشرده نگه داشته شده بود و حالا هم دولت فنر ارز را کمي رها کرده و هم بازار پتانسيل افزايش قيمت را داشت. نتيجه مي‌تواند تجربه دلار 36 هزار توماني در اقتصاد ايران باشد.

پيش از اين هم کارشناسان بسياري هشدار داده بودند که نيمه دوم سال دولت با کسري بودجه شديد مواجه مي‌شود و قيمت دلار خواسته و ناخواسته رشد خواهد داشت. کسري بودجه، کاهش درآمدهاي نفتي و مشکلات اقتصادي عواملي است که نهايتا باعث رشد قيمت دلار مي‌شود و تلاش دولت براي فشرده نگه داشتن فنر ارز را بي‌نتيجه مي‌کند. اما حالا برخي معتقدند که دولت فعلا خودخواسته به افزايش قيمت دلار تن داده تا حداقل بخشي از اين کسري را جبران کند.

اقدامي که مسبوق به سابقه است و در دولت‌هاي قبل هم اجرا مي‌شد. به خصوص در آستانه پرداخت يارانه‌هاي نقدي که دولت از اين طريق، بخشي از بودجه لازم براي پرداخت يارانه را تامين مي‌کرد.

پيش بيني قيمت دلار آزاد

اما قيمت دلار در بازار چه ميشود؟ از روز شنبه و همزمان با ورود دلار به کانال 36 هزار توماني، بانک مرکزي، از مجموعه اقداماتي رونمايي کرده که با کمک آنها بازار ارز را مهار کند. يکي از اين سياست‌ها تسهيل روند خريد ارز است. بانک مرکزي، اسامي برخي شعب منتخب را اعلام کرده که مردم از طريق آن ارز مورد نياز خود را بخرند.

اين راهکار پيش از اين هم آزموده شده و نمي‌تواند کمکي به کاهش قيمت دلار کند.

راهکار ديگر بانک مرکزي، عرضه سنگين ارز در معاملات نيمايي است و بانک مرکزي ادعا کرده تنها براي يک‌سوم آن تقاضا وجود داشته است. اين راهکار هم پيش از اين بارها امتحان شده است. دو هفته قبل که دلار وارد کانال 33 هزار تومان شد، دولت حدود 100 ميليون دلار به بازار تزريق کرد و توانست ظرف چند روز، قيمت دلار را به کانال 32 هزار تومان برگرداند. اما اين راهکار هم در بلندمدت جواب نمي‌دهد.

در مجموع کارشناسان اقتصادي اميد چنداني به خبردرماني و راهکارهايي چون تزريق ارز به بازار ندارند. آنها مي‌گويند تنها عاملي که فعلا مي‌تواند دلار را کاهشي کند، خبر آغاز دوباره مذاکرات است. اما اخباري که نشان دهد مذاکرات قرار است به يک توافق مثبت ختم شود. نه خبر آغاز دور جديدي از مذاکره براي مذاکره.