احرارنيوز:مسجد تاريخي جامع اروميه يکي از بناهاي سده هفتم (ه.ق) که در سالهاي اخير به دليل کم توجهي و ساخت و سازهاي غيرمجاز دستخوش تغييراتي شده امروز نيازمند مرمت و حفاظت جدي با اعتبارات ويژه است.
اين مسجد بي نظير تاريخي که قدمت آن به دوران سلجوقيان مي رسد در وسط بازار بزرگ و قديمي اروميه جاخوش کرده، صحن بزرگ و شبستان آجري وسيعي دارد که وسط آن با گنبد بلندي پوشيده شده است.
از خصوصيت‌هاي بارز اين مسجد شباهت قسمت قديمي آن با کاخ ساساني دامغان است و بنابر روايتي، ساخت مسجد پيش از اين معبدي دوره ساساني بوده است، هسته نخستين مسجد جامع اروميه، شبستان گنبد داري در وسط است که ساختمان آن به دوران سلجوقيان و قرن ششم هجري قمري تعلق دارد و ?? ستون متصل به اين شبستان گنبددار مربوط به دوران ايلخاني هستند.
حجره هاي اطراف صحن مسجد به اوايل دوره زنديه متعلق اند و سنگ نوشته موجود، زمان احداث آن را سال ???? هجري قمري نشان مي‌دهد، محراب مسجد سرتاسر پوشيده از کتيبه‌هايي به خط کوفي و ثلث است، در حاشيه بيروني محراب، آيه ??? و قسمتي از آيه ??? سوره بقره به خط کوفي نوشته شده است.
آنچه که از ويژگي‌هاي معماري سلجوقي در اين بنا بارز به نظر مي‌رسد، تبعيت از الگوي پلان چهار طاقي، توجه به استحکام بنا و استفاده از مصالح مقاوم در ساخت بناست که امروز نشان از معماري بي نظير و اصيل ايراني اسلامي دارد.
محراب بي نظير و تاريخي مسجد جامع اوج زيباي و هنر
مسجد جامع از ارزشمندترين و قديمي ترين مساجد اروميه بوده و تاريخچه آن به دوره هاي سلجوقيان و ساسانيان برمي گردد بنابراين در دوره هاي مختلفي معماري هايي جهت کامل شدن آن انجام گرفته است، داراي محرابي است که معماري آن توسط شرفشاه نقاش تبريزي در ??? هجري قمري در دوره ايلخانيان صورت گرفته و در دوره هاي مختلف ديگر با تزئينات ويژه اي تکميل تر شده است.
در تاريخ ??? هجري قمري نيز به فرمان رضا قلي خان بيگلر بيگي افشار و حاکم اروميه بازسازي و تغييراتي در اين مسجد صورت گرفته است و بر همين اساس در دوره هاي مختلف بنا به دستورهاي حاکمان در هردوره اين بنا مورد بازسازي و معماري قرار گرفته است.
طبق دستور بيگلر بيگي افشار در سال ???? حجراتي به استناد کتبه موجود در ورودي کوچک مسجد در اطراف حياط براي طلاب علوم ديني ساخته و آيات قرآني با خط نستعليق با زمينه مشکي در شبستان اصلي نوشته شده است.
متاسفانه در سالهاي گذشته شرايط جوي، غفلت و بي توجهي مسئولان، ساخت و سازهاي غيرمجاز به همراه کمبود اعتبار موجب شده است اين بناي تاريخي دستخوش تغييراتي شود تغييراتي که ادامه روند آن موجب تخريب اين مسجد مي شود.
طرح جامع و کلي مرمت مسجد جامع اروميه در دست اجراست
مديرکل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري آذربايجان غربي در خصوص مرمت و حفاظت اين مسجد تاريخي گفت: متاسفانه تا دو سال گذشته نه تنها هيچ اثر تاريخي از استان به ثبت ملي نرسيده است بلکه در زمينه مرمت و حفاظت از آثار تاريخي از جمله مسجد جامع اروميه نيز به دليل کمبود اعتبار کم توجهي هايي صورت گرفته است.
جليل جباري ادامه داد: در اين راستا از سال گذشته با پيگيريهاي جدي طرح کلي و جامع مرمت و حفاظت مسجد تاريخي جامع اروميه در دست اجراست و هم اکنون نيز عمليات مرمت اين مسجد آغاز شده است.
وي با بيان اينکه با توجه به فرارسيدن ماه مبارک رمضان و درخواست اهالي اين مسجد مرمت شبستان فعلي مسجد در اولويت کاري قرار گرفته است عنوان کرد: در حال حاضر عمليات مرمت و بازسازي شبستان اين مسجد در حال اجراست و با اين روند عمليات پيش بيني مي شود بزودي شبستان مسجد مرمت و در اختيار اهالي و کسبه محل قرار گيرد.
جباري طرح جامع و کلي مرمت و حفاظت مسجد تاريخي جامع اروميه را شامل اجراي طاق نماها، حجرات، کتيبه و محراب بي نظير اين مسجد عنوان کرد و افزود: هر چند اين طرح هم اکنون در دست اجراست ولي تسريع در روند اجراي آن نيازمند تخصيص اعتبارات کلان و ويژه است.
اجراي طرح کلي مسجد جامع اروميه ??? ميليارد ريال اعتبار نياز دارد
مديرکل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري آذربايجان غربي اعتبار مورد نياز براي مرمت و حفاظت کامل مسجد جامع اروميه را افزون بر ??? ميليارد ريال عنوان و اضافه کرد: اين اعتبار براي آزاد سازي حرايم، بناهاي غيرمجاز احداث شده و مرمت و حفاظت اين بنا مورد نياز است.
جباري ادامه داد: هم اکنون طرح به پيمانکار واگذار شده است بعد از آماده سازي شبستان مسجد محراب و کتيبه که داراي معماري بي نظيري است آماده مرمت مي شود که در صورت تسريع در روند تخصيص اعتبارات مورد نياز عمليات مرمت نيز تسريع خواهد يافت.
وي اعتبار اختصاص يافته به مرمت و حفاظت مسجد جامع اروميه در سالجاري را سه ميليارد ريال برشمرد و گفت: دو ميليارد و ??? ميليون ريال از اعتبار اختصاص داده شده از اعتبارات ملي و مابقي استاني است.
جباري با بيان اينکه آغاز ثبت آثار، فرآيند مربوط به نگهداي و حفاظت آثار تاريخي و فرهنگي آذربايجان غربي تلقي مي شود افزود: اين استان در حالي عنوان مهد تاريخ و تمدن ايران اسلامي را با خود به يدک مي کشد که از وضعيت نگهداري و مرمت نامناسب آثار تاريخي رنج مي برد.
مديرکل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري آذربايجان غربي ياد آور شد: امسال مرمت و حفاظت ?? اثر تاريخي استان نيز در دست اجراست و در صورت تخصيص مناسب اعتبارات پيش بيني مي شود روند عمليات مرمت آثار نيز تسريع يابد.
گزارش: سکينه اسمي
منبع:مهر