احرارنيوز: تپه تاريخي ? هزار ساله حسنلو که در دل خود خاطرات زيادي از قوم ماننا به يادگاردارد وروزگاري شکوه و عظمت بي نظير داشته امروز در گوشه اي به دست فراموشي سپرده شده و خاک مي خورد.
تپه حسنلو در هفت کيلومتري شهر نقده قرار دارد به طوريکه در ?? کيلومتري جنوب اروميه در کنار جاده‌اي که از اروميه به نقده و اشنويه مي‌رسد به فاصله ? کيلومتر از سمت چپ جاده اين تپه نسبتا بلند خودنمايي مي‌کند.
اين اثر بي نظير تاريخي از سال ???? در پي کشف خرابه هاي شهر و دژي متعلق به دوره ماننا يعني هشت هزار سال قبل، اهميت فراواني پيدا کرد که با کشف جام زرين نيز بر اهميت باستاني و تاريخي اين محوطه افزوده شد، ولي متاسفانه با وجود قدمت و آثار تاريخي متعدد، هنوز به جايگاه اصلي خود در سطح ملي و بين المللي نرسيده و سالهاست در انتظار ثبت در فهرست آثار جهاني قرار دارد ولي هيچ خبري از ثبت اين اثر در يونسکو نيست.
بحث ديگر اينکه تپه باستاني حسنلو داراي چهار لايه تاريخي است و امروز آنچه در معرض ديد عموم قرار دارد لايه چهارم است اين در حالي است که اگر کاوشهاي باستان شناسي در لايه هاي بعدي صورت گيرد مي توان به تاريخ و تمدن چندين هزار ساله ايران پي برد.
هر چند با هدف معرفي هر چه بهتر اين اثر تاريخي موزه و پايگاه تاريخي در اين زمينه بنا شد و قرار بود آثار کشف شده از اين محوطه تاريخي به معرض نمايش در آيد اما هيچ يک از اين اقدامات به سرانجام و سرمنزل مقصود نرسيد و نتوانست اين اثر تاريخي را از گمنامي در آورد.
حضور احشام، نبود حريم مشخص و قانوني، کمبود اعتبار و بي توجهي به مرمت در کنار شرايط آب و هوايي از ديگر مشکلاتي است که اين اثر تاريخي امروز به نظاره نشسته و ادامه اين روند ممکن است بخشي از هويت آن را زيرسوال ببرد.
نبود علائم مشخص راهنماي گردشگر، نبود مراکز مناسب اقامتي، عدم برنامه ريزي اصولي با برگزاري همايش هاي ملي و بين المللي براي معرفي و زمينه سازي انجام کاوش و تحقيقات باستان شناسي از اين اثر نيز مسايل ديگري است که تپه حسنلو را با موج بي توجهي همراه ساخته است.
وجود ?? دوره متمايز سکونت در تپه حسنلو
مهمترين دوره سکونت در حسنلو همان دوره چهارم است،همه ساختمان هاي يافت شده در حسنلو که از سنگ ساخته شده اند متعلق به دوره چهارم سکونت در حسنلو است،هيئت مشترک ايران و آمريکا توانست اتاق هاي متعددي با سالنهاي بزرگ در مرکز تپه کشف کند و ديوار دفاعي قلعه نظامي و دژ محکم اين شهر را از زير خاک بيرون آورد.
بر اساس داده هاي باستان شناسي، اين تپه در ?? دوره مورد سکونت قرار گرفته است که دوره دهم که قديمي ترين دوره سکونت حسنلو به حساب مي آيد مربوط به هزاره ششم تا هزاره سوم قبل از ميلاد است و دوران هايي را شامل مي شود که تپه حسنلو زياد مورد توجه نبوده است.
از دوره چهارم سکونت در حسنلو يعني در هنگام وقوع آتش سوزي بزرگ تا دوره هفتم سکونت ( ???? سال پيش از آتش سوزي) آثار ساختماني به دست آمده است که دلالت بر سکونت افراد در اين تپه دارد از اين رو دوره هفتم بين ???? تا ???? قبل از ميلاد است که در اين دوره از ابزار مفرغي استفاده مي شد.
جام زرين حسنلو اثري کم نظير در دنيا
اما مشهورترين اثر باستاني يافت شده در اين محل جام طلاي حسنلو است که به عصر آهن تعلق داشته و در موزه ايران باستان نگهداري مي شود. ?? فروردين ماه سال ???? هيئت مشترک ايران و آمريکا ضمن حفاري در اين تپه موفق به کشف جام بزرگ طلاي حسنلو شد.
اين جام در آغوش انساني جاي داشت که بر زمين افتاده بود و بر پشت او خنجري فرو کرده بودند. نقوش اين جام متنوع بوده و داراي ارزش هنري بسياري است.جام طلاي حسنلو يک اثر باستاني کم نظير به حساب مي آيد که قدمتي ???? ساله دارد و احتمالا نقش مهمي در شکلگيري هنر دوره بعدي يعني دوره مادها داشته است.
اين اثر ?? سانتي متر بلندي، ?? سانتي متر قطر و ??? گرم وزن دارد. بر روي جام نقش خدايگان سه گانه: خداي زمين، خداي آب و خداي خورشيد حک شده است. نقش پهلواني که با هيولا مي جنگد، نقش بدن انسان بر پشت يک پرنده و مطابقت صحنه ها با يک حماسه حوري از نقشهاي موجود بر روي اين جام است.
سازمان ميراث فرهنگي براي اولين بار آن را در سال ???? به نمايش عمومي گذاشت. اين جام در زير اسکلت يک مرد پيدا شد و به همين خاطر، ضربه خورده و کج شده است. کارشناسان بر اين باورند که اين مرد با در دست داشتن جام در حال فرار از سپاه مهاجمان بوده و چون در حال فرار جانش را از دست داده جام در زير فشار بدنش ضربه خورده و کج شده است.
اختصاص ??? ميليون تومان براي مرمت تپه تاريخي حسنلو
معاون ميراث فرهنگي اداره کل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري آذربايجان غربي در خصوص اين اثر بي نظير تاريخي گفت: تپه تاريخي حسنلو يکي از آثار بي نظيري است که سالهاست نامزد ثبت جهاني در يونسکو است.
محمد فتحي در خصوص دلايل عدم ثبت جهاني اين اثر افزود: در سالهاي اخير ثبت آثار تاريخي ايراني در يونسکو محدود شده است ما پرونده اين اثر تاريخي را سالهاست براي ثبت جهاني آماده کرديم اما همچنان در ليست انتظار قرار دارد.
وي در خصوص شرايط فعلي اين اثر تاريخي اظهار داشت: متاسفانه اين اثر تاريخي در سالهاي گذشته کمي مورد بي توجهي قرار گرفته است، نبود حريم قانوني مشخص، تردد احشام و افراد در محوطه اين اثر تاريخي در کنار نبود علايم راهنماي مناسب گردشگري مورد گلايه علاقمندان بود.
فتحي ياد آور شد: در اين راستا امسال براي مرمت و رفع مشکلات پيش روي اين اثر تاريخي ??? ميليون ريال اعتبار استاني و ملي در نظر گرفته شده که صرف تعيين حريم قانوني، فنس کشي، ترميم بقاياي معماري و... اين اثر تاريخي مي شود.
معاون ميراث فرهنگي اداره کل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري آذربايجان غربي با اشاره به نامناسب بودن جاده دسترسي به اين اثر تاريخي ادامه داد: همچنين در سالجاري عمليات شن ريزي به مسيرهاي دسترسي پياده اين اثر تاريخي نيز در دستور کار قرار دارد که اميدواريم بخشي از مشکلات را بتوانيم برطرف کنيم.
فتحي با تاکيد بر اينکه هم اکنون اين اثر بي نظير تاريخي نيازمند رسيدگي مناسب است گفت: متاسفانه وضعيت موجود در شأن اين اثر تاريخي نبوده و بايد برنامه ريزي هاي اصولي براي حفظ و نگهداري اين تپه باستاني صورت گيرد.
به هر روي آثار تاريخي و باستاني بي نظيري که در دل خود هويت گذشتگان اين مرز و بوم را به يدک مي کشند را نمي توان از نو ساخت، هويت اصيل ايراني ارزشي نيست که فداي بي توجهي و کمبود اعتبار شود بايد از همين الان راه صيانت از تاريخ را تثبيت و به نسل آينده آموزش داد.
گزارش: سکينه اسمي