هاد آخوندي، عضو هيأت علمي دانشگاه هنر اسلامي تبريز پس از بازديد ميداني از مسجد جامع تسوج که به عنوان تنها مسجد تاريخي بازمانده از دوران ايلخانيان از آن ياد مي‌شود در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در تسوج با ابراز نگراني از وضعيت اين مسجد از نظر نگهداشت آن اظهار کرد: متاسفانه ترک‌هاي ديوارها تا خود گنبدهاي بلند آن ادامه يافته و اگر چنانچه سريعا به وضع آن رسيدگي نشود با کوچکترين حرکت سقف و گنبدهاي مسجد فرو خواهد ريخت و خسارات جبران ناپذيري را بر پيکره اين اثر تاريخي و منحصر به‌فرد ايران و آذربايجان وارد خواهد کرد.

دانشيار دانشگاه هنر تبريز با بيان اينکه در مشاهدات ميداني شاهد تغيير شکل‌هاي خارج از صفحه در ديوارهاي ضلع غربي بوديم، گفت: اين تغيير شکل‌ها به هيچ‌وجه طبيعي نبوده و نشانه‌هاي خوبي براي يک بناي تاريخي نيست، بنابراين لازم است يک تيم متخصص و حرفه‌اي مطالعات علمي خود را در اين باره شروع کنند و در ادامه سريعا چاره‌جويي شود.

مؤسس رشته ارشد استحکام بخشي بناهاي تاريخي در ايران افزود: استحکام بخشي اين بنا نبايد به دست افراد معمولي و چند بنا و کارگر سپرده شود بلکه نيازمند مداخلات علمي و تخصصي است و در ادامه نيازمند طراحي و اجراي يک پروژه عظيم مرمت و مقاوم‌سازي است.

وي يادآور شد: با توجه به کشف چند قبر در زير اين مسجد ترديد نبايد داشت که اين اثر داراي تاريخچه‌اي منحصر به‌فرد و حاوي اطلاعات گران‌قيمتي است که در زير آن مخفي است. به عبارت ديگر چيزي که الان ما مشاهده مي‌کنيم همه آن چيزي نيست که اين مسجد در دل خود نهان دارد!

آخوندي گفت: متاسفانه در مورد بناهاي تاريخي آنچه که در مورد مرمت و مقاوم‌سازي بناهاي تاريخي کشور شاهد آن هستيم مشاهده عيني يک تَرَک ساده و سپس پوشاندن صوري آن ترک است و کمتر به عمق ترک و عوارض جانبي آسيب‌ها توجه مي‌شود.

وي اضافه کرد: مداخلاتي که در مورد بناهاي تاريخي بايد انجام شود مانند درمان‌هاي پزشکي است. يعني بعد از ويزيت اوليه بايد مطالعات لازم از نظر آسيب وارد شده به پيکره شناسايي شود، از اين‌رو لازم است ميزان آسيب وارد شده به ديواره‌ها و سقف اين بنا از طريق دستگاه‌هاي ويژه آندوسکوپي، اسکن ليزري، توموگرافي، اولتراسونيک انجام شود.

 آخوندي متذکر شد: متاسفانه بناهاي تاريخي زيان گويا و بلندي براي بيان دردهاي خود ندارند، از اين‌رو لازم است کارشناسان تخصصي بر اساس مشاهدات عيني خود در مورد بيماري و عوارض آسيب هاي وارد شده سخن بگويند. شايد برخي از اين تست‌ها و دستگاه‌ها را در ايران نداشته باشيم اما قدمت و اهميت اين بنا ايجاب مي کند که حتي اگر لازم شد از طريق شرکت‌هاي بزرگ خارجي و کارشناسان يونسکو براي انجام اين مطالعات از کشورهاي ديگر کمک گرفت.

اين استاد دانشگاه در پاسخ به سوال خبرنگار ما در مورد وضعيت درخت قديمي چنار که در جوار مناره اين مسجد سر به فلک کشيده، گفت: يکي از ويژگي‌هاي برجسته و منحصر به‌فرد اين مسجد، وجود همين اثر طبيعي در کنار مسجد است. متاسفانه به اين اثر نيز توجه چنداني نشده است. حتي شاخه بزرگي که چندي پيش از اين درخت جدا شده و شکست بايد براي مطالعات بعدي حفظ مي‌شد که متاسفانه اين اقدام صورت نگرفته است.

وي خاطرنشان کرد: چندي پيش يکي از درختان تاريخي شهر گيمارش پرتقال که ثبت جهاني مي‌باشد با قدمت چندصدساله مورد صاعقه قرار گرفت و از بين رفت اما مسؤولان اين شهر، اين اثر تاريخي اما سوخته را به موزه شهر منتقل کرده و به شدت از باقيمانده اين درخت سوخته صيانت مي‌کنند و حتي آن را معرض ديد گردشگران قرار داده‌اند، بنابراين توصيه من اين است که در کنار توجه به بناي تاريخي مسجد، به اين اثر تاريخي و طبيعي هم توجه شود و اقدامات و مداخلات تخصصي لازم براي حفظ آن انجام شود.

آخوندي با هشدار نسبت به وضعيت فعلي مسجد جامع تسوج، از همه مسؤولان ارشد استان، مسؤولان ميراث فرهنگي، خيرين محلي و گروه‌هاي مردم‌نهاد و رسانه‌هاي گروهي درخواست کرد تا نسبت به ابن تنها يادگار مذهبي دوران ايلخاني حساسيت بيشتري به خرج دهند.

فارس