يک معدن نمک در زنجان، مرداني را با کوله‌بار سفري بي‌سرانجام به دنياي ما وارد کرد و ما را به دنياي گذشته برد. مردان نمکي زنجان که انواع آلات و ابزار و وسايل را با خود به همراه داشتند، از گذشته‌اي نزديک به 1700تا 2800سال پيش به دنياي ما آمدند تا ما را با بخشي از زندگي خود آشنا کنند و از اين رهگذر با سبک پوشاک و لباس‌هاي آن دوره و پارچه‌ها، ابزار دفاعي و چيزهاي ديگر دوره آنان آشنا شويم.

مردان نمکي، نامي است که به شش موميايي کشف ‌شده در زمستان سال 1372(1993ميلادي) در معدن نمک چهرآباد استان زنجان داده شده ‌است. در ميان آن‌ها جسد يک زن و يک پسر نوجوان نيز وجود دارد. تعدادي از مردان نمکي بر اثر ادامه کار معدن با بولدوزر به‌ شدت آسيب ديده‌اند. در سال 8008بهره‌برداري از معدن متوقف شد و جسد ششمين مرد نمکي به دليل کمبود امکانات لازم براي نگه‌داري از آن، دست نخورده در معدن باقي ماند و اين مرد نمکي به دور از هياهوي شهري در آرامگاه خود خوابيده است.

مرد چکمه‌پوش؛ موميايي نمکي اول

موميايي شماره يک که به او لقب مرد چکمه‌پوش را داده‌اند، ظاهرا از ثروتمندان و اشراف دوران خود بوده است. چراکه همراه با خودش لباس‌ها و اجناسي مزين به طلا، نقره و ساير زيورآلات را داشته است.

مرد ميانسال و مرد تکه‌تکه؛ موميايي‌هاي دوم و سوم

موميايي بعدي، با نام مرد ميانسال است که گفته مي‌شود به خاطر ريزش سقف تونل از دنيا رفته، مقداري پارچه، ميخ، طناب و سبد در دست داشته است موميايي سوم، به خاطر جسدش که تکه تکه شده است، لقب مرد چند تکه را دارد.

پسر 16ساله؛ موميايي مرد مرد کامل

برخلاف موميايي سوم، موميايي چهارم، نامش مرد کامل است. پسري 16ساله با قدي 170سانتي متري که کامل‌ترين جسد کشف شده است. از شواهد به دست آمده به نظر مي‌رسد که اين جوان با موهاي خرمايي رنگ را مي‌توان خوش‌چهره‌ترين مرد نمکي اين معدن عنوان کرد.

از ميان مردان نمکي يافت شده، سه مرد نمکي مربوط به زمان هخامنشيان (حدود 400سال پيش از ميلاد) و دو مرد نمکي ديگر نيز مربوط به اواخر دوران ساساني (حدود 400تا 600سال بعد از ميلاد) هستند. اين مردان پس از غار، حال در خانه ذوالفقاري‌هاي زنجان که قريب صد سال از احداث آن مي‌گذرد، خواب ابدي خود را ادامه مي‌دهند، اين بنا يکي از آثار ارزشمند شهر زنجان است که در ياد و خاطره‌ مردمان اين شهر همواره جايگاه مهمي داشته و خاندان ذوالفقاري از قديمي‌ترين و سرشناس‌ترين خانواده‌هاي زنجان هستند که در گذشته از قدرت و نفوذ زيادي برخوردار بوده‌اند.

اين بنا در يکي از محلات قديمي شهر زنجان موسوم به محله «دالان‌آلتي» در ضلع شمالي سبزه‌ميدان و مسجد جامع قرار دارد. اين بنا ساختمان مسکوني و اداري حکمران زنجان بوده و از مجموعه بناهاي اندروني و بيروني و بخش‌هاي مختلفي تشکيل يافته بود. از اين مجموعه در حال حاضر فقط عمارت بيروني باقي مانده که به نام عمارت محمودخان ذوالفقاري معروف است.

اين بناي ارزشمند با سبکي متاثر از الگوهاي معماري غربي و با حفظ سنت هاي معماري ايران قديم به مساحت 1176متر مربع، در 2طبقه ساخته شده و در گذشته شامل حصار، سر در ورودي، حياط و بخش مسکوني و اداري بوده است ودر يکي از محلات قديمي شهر زنجان موسوم به محله دالان آلتي در ضلع شمالي سبزه ميدان و مسجد جامع قرار دارد.

پلان اين بنا ايراني و سبک ساختماني آن از بناهاي گوتيک اروپايي تقليد شده است. اين عمارت از ساختمان هاي بيروني،اندروني و اداري تشکيل يافته و نماي آن با آجرهاي قالبي و پيش بر تزيين شده است. در بالاي هسته مرکزي بناي ذوالفقاري، نورگير زيبايي وجود دارد که به کلاه فرنگي معروف است. اين خانه به سبک بناهاي اواخر دوره? قاجار ساخته و سبک ساختماني آن از بناهاي گوتيک اروپايي گرفته شده است.

طبقه همکف بخش اداري و دفتري عمارت محسوب مي شد و طبقه اول به بخش مسکوني اختصاص داشته است. مصالح به کار رفته در بنا خشت، آجر و سنگ و پوشش سقف خانه از نوع شيرواني است. اين نوع پوشش در دوران پهلوي در خانه هاي زنجان بسيار رايج بوده و پوشش سقف عمارت ذوالفقاري يکي از اولين نمونه هاي پوشش شيرواني در زنجان است.

براي ديدن موميايي نيازي نيست که از ايران خارج شويد، به زنجان بياييد و موميايي‌هاي نمکي را در زنجان ببينيد، در عين‌حال مي‌توانيد از عمارت کلاه‌فرنگي و زيبايي‌هاي معماري سبک قاجاري لذت ببريد.