ماجراي عوارض تزريق واکسن آسترازنکا مربوط به چند هفته‌ي اخير نيست چراکه پيش از اين و از همان ابتدا، شرکت سازنده‌ي آن به‌صورت جهاني اعلام کرد که در هر يک‌ميليون نفر، تعدادي عارضه ازجمله ايجاد لخته‌ي خون در ارگان‌ها و بافت‌هاي بدن ايجاد شده که منجر به سکته‌ي مغزي يا آمبولي در قلب و بروز بعضي مشکلات خود ايمني مي‌شود اما باتوجه به آمار منتشر شده در مورد ميزان تاثير آن در مقابله با ويروس کرونا از جمله واکسن‌هايي بود که در دنيا بيشترين آمار تزريق را داشت.
همچنين به دليل اينکه برخي از کشورها صدور ويزا را منوط به تزريق چند واکسن از جمله آسترازنکا کرده‌اند، ميزان تقاضا براي تزريق اين واکسن نيز بالا رفت و با وجود عوارض احتمالي، عده‌اي ناچار به تزريق اين واکسن براي انجام سفرهاي خود شدند. 
واکسن آسترازنکا با همکاري دانشگاه آکسفورد و شرکت «انگلستاني-سوئدي» آسترازنکا توليد شده است و اين واکسن در کشورهاي کره جنوبي و هند نيز توليد مي‌شود. فاز سوم اين واکسن که مهم‌ترين مرحله‌ي آزمايشي بود با مشارکت چند هزار نفر در کشورهاي مختلف انجام شد.
انگلستان و آرژانتين اولين کشورهايي بودند که در تاريخ 30 دسامبر 2020 به واکسن آسترازنکا مجوز تزريق اضطراري دادند و از آن زمان تعداد ديگري از کشورها نيز اين کار را انجام دادند. در 16 فوريه نيز سازمان جهاني بهداشت واکسن را براي استفاده‌ي اضطراري در بزرگسالان 18 سال و بالاتر توصيه کرد. در مارس نيز کوواکس تحويل ميليون‌ها دز از اين واکسن را به کشورهاي با درآمد کم و متوسط آغاز کرد.
نتايج تحليل موقت کارآزمايي باليني که با بيش از 32 هزار شرکت‌کننده در ايالات متحده آمريکا انجام شد، نشان داد که اين واکسن به ميزان 79  درصد در برابر عفونت‌هاي علامت‌دار کوويد-19 ، 100 درصد در برابر بيماري شديد و بستري شدن در بيمارستان و 80 درصد در شرکت‌کنندگان 65سال به بالا اثربخشي داشته است که بيشتر از اثربخشي گزارش‌شده در مطالعات قبلي است.
پس از اين‌که ميليون‌ها نفر واکسن را دريافت کردند،‌ نگراني‌هاي جديدي ايجاد شد. در تاريخ 15 آوريل 2021 دانمارک استفاده از واکسن را متوقف کرد، هم‌چنين تعدادي از کشورهاي اروپايي و ساير کشورها، پس از گزارش ايجاد لخته خون در تعدادي از استفاده‌کنندگان واکسن، استفاده از اين واکسن را متوقف کردند اما آژانس دارويي اروپا اين موارد را بررسي کرد و تشخيص داد که واکسن ايمن بوده است و هيچ دليلي وجود ندارد که ثابت کند واکسيناسيون باعث ايجاد اين شرايط شده باشد.
طبق گفته عالي‌ترين رگولاتوري دارو در اروپا، تشکيل لخته خون در اثر واکسن اتفاق بسيار نادري است و بر اساس شواهد، فوايد واکسن بيشتر از خطر عوارض جانبي آن است.
پس از اين گزارشات، فرانسه براي افراد 55 سال و بالاتر تزريق واکسن آسترازنکار را از سر گرفت. در تحقيقي که توسط دو نهاد نظارتي انگلستان و اروپا انجام‌شده، عوارض تزريق واکسن آسترازنکا نادر و يک مورد لخته خوني در هر ??? هزار نفر و يک مرگ در يک ميليون نفر بوده است همچنين در اين مطالعه ميزان فوايد واکسن در برابر خطر آن محاسبه شد و نتايج نشان داد که فوايد واکسيناسيون اين واکسن بيشتر از خطرات آن است.

 عوارض و شايعات ايجاد شده در خصوص واکسن آسترازنکا
يک متخصص ايمونولوژي پزشکي در خصوص شبهات ايجاد شده به ايسنا مي‌گويد: همه‌ي واکسن‌ها ممکن است عوارضي داشته باشند و واکسن «آکسفورد-آسترازنکا» نيز از اين قضيه مستثنا نيست و عوارض شايع آن شبيه بقيه‌ي واکسن‌ها بوده و شامل درد در ناحيه تزريق، درد بازو و گردن، سر درد، احساس خستگي، بدن درد، کاهش اشتها و بقيه‌ي عوارض معمول است اما نکته مهم در مورد عوارض واکسن آسترازنکا، عارضه‌ي ايجاد لخته خون بوده که در مورد ساير واکسن‌ها تاکنون گزارش نشده است.
دکتر مجيد احمدي ادامه مي‌دهد: اين عارضه که به طور علمي با نام ايميون ترومبوتيک ترومبوسايتوپني القا شده توسط واکسن (VITT) ناميده شده است، مهم‌ترين عارضه‌ي ايمونوهماتولوژيک گزارش شده که در مورد واکسن آسترازنکا ايجاد مي‌شود.
او اضافه مي‌کند: نتايج يک بررسي معتبر در انگليس نشان داده است که بروز اين عارضه در جمعيت 18 تا 49 سال، 20 مورد در هر يک ميليون دز و در جمعيت افراد 50 سال و بالاتر 10 مورد در هر يک ميليون دز بوده است.
او خاطرنشان مي‌کند: اين عارضه ممکن است 4 تا 42 روز بعد از دريافت واکسن آسترازنکا و به‌صورت سر درد مداوم مقاوم به درمان، درد شکم، درد پشت، اختلال بينايي، تهوع و استفراغ، درد در ناحيه پا، تورم پا، لکه‌هاي خونريزي زير پوستي يا همان پتشي، اختلالات خلقي، تنگي نفس و تنفس کوتاه و حتي خونريزي خود را نشان دهند.
احمدي در رابطه با شايعات ايجاد شده در خصوص اين واکسن يادآور مي‌شود: سخناني که مبني‌بر منع مصرف آن ايجاد شده است فعلا در حد شايعه بوده اما در بسياري از کشورهاي اروپايي که واکسن‌هاي متنوع‌تري نسبت به ايران در دسترس افراد است، يک سري محدوديت‌هاي سني براي دريافت واکسن آسترازنکا در نظر گرفته شده و اين واکسن براي افراد زير ?? سال ممنوع شده است اما فعلا در ايران هيچ محدوديتي از سوي وزارت بهداشت ابلاغ نشده  است و تمام مسائل مطرح شده در جامعه و فضاي مجازي شايعه هستند.
او همچنين بيان مي‌کند: شايعاتي که مبني‌بر تکميل شدن بخش‌هاي انکلوژي مطرح شده است بايد بگويم که بخش انکلوژي مخصوص بيماران سرطاني است و ارتباطي به قضيه‌ي لخته شدن خون ندارد و اصلا همچين بحثي وجود نداشته و مراجعه با اين مشکل فعلا در استان ما گزارش نشده است.
او در ارتباط با احتمال ميزان ايجاد لخته خون مي‌گويد: احتمال ايجاد لخته‌ي خون براي همه‌ي افراد وجود دارد اما بسيار بسيار کم بوده و حدود يک در ??? هزار نفر اين عارضه خود را نشان مي‌دهد که اين عارضه نيز اغلب در زنان در سن باروري شايع است مخصوصا زناني که از داروهاي ضد بارداري استفاده مي‌کنند.
اين متخصص ايمونولوژي پزشکي در خصوص موارد منع مصرف اين واکسن متذکر مي‌شود: افراد زير 55 سال، افرادي که مشکلات قلبي و عروقي، بيماري‌هاي خود ايمني سيستميک، اختلالات انعقادي و سابقه‌ي حساسيت به هپارين دارند تا حد امکان از اين واکسن حتي براي دزهاي اول و دوم استفاده نکنند.
او ادامه مي‌دهد: افرادي که دو دز آسترازنکا دريافت کرده‌اند نيز بهتر است براي جلوگيري از عوارض خطرناک براي دز سوم از ساير واکسن‌هاي در دسترس استفاده کنند لذا براي اين افراد بهترين نوع واکسن از نوع پروتئيني است که فعلاً متاسفانه واکسني از اين نوع که مورد تاييد سازمان بهداشت جهاني باشد در داخل  کشور در دسترس نيست اما واکسن‌هاي پاستوکوک پلاس و اسپايکوژن از اين نوع بوده و در دسترس افراد هستند.
او تاکيد مي‌کند: البته در مورد واکسن‌هاي پاستوکووک و اسپايکوژن نيز ذکر اين نکته لازم است که فعلا نتايج مطالعه اين واکسن‌ها چاپ نشده و مصرف با احتياط و رضايت شخصي پيشنهاد مي‌شود.

منع مصرف  آسترازنکا از سوي هيچ نهادي اعلام نشده است
مدير گروه پيشگيري از بيماريهاي واگير دانشگاه علوم پزشکي تبريز نيز در اين خصوص به ايسنا مي‌گويد: از سوي هيچ نهادي منع مصرف اين واکسن مطرح نشده و هيچ وزارتخانه‌اي نمي‌تواند منع مصرف يا ادامه‌ي مصرف  آن را اعلام کند اما از سوي دانشگاه علوم پزشکي مشهد يک سري شروطي براي تزريق اين واکسن قيد شده است.
دکتر سيمين خياط‌ زاده ادامه مي‌دهد: عارضه اين واکسن از همان روزهاي اول وجود داشت و گفته شده بود که به احتمال دو در يک ميليون نفر عارضه‌ي لخته خون به‌صورت سکته قلبي، سکته مغزي، گرفتگي رگ‌هاي خوني، لخته در ريه و ... خود را نشان دهد بنابراين توصيه کرديم در گروه‌هاي سني پايين‌تر و زنان کمتر تزريق شود.
او با تاکيد بر اينکه دز اول واکسن آسترازنکا اکنون در هيچ مرکز تجميعي کشور تزريق نمي‌شود، خاطرنشان مي‌کند: نکته مهم تعداد نفراتي است که عارضه در آنها ايجاد شده و اين تعداد معمولا بسيار کم و نادر هستند که در مقايسه با عارضه‌ي کرونا نيز به هيچ وجه قابل توجه نيست اما ما تزريق آن را به خود افراد واگذار مي‌کنيم و عارضه‌ها را قبل تزريق حتما براي آنها بازگو مي‌کنيم تا افراد خودشان انتخاب کنند که برخي از افراد نيز به دليل داشتن سفرهاي خارج از کشور از قصد آن را انتخاب مي‌کنند.
او هم‌چنين بيان مي‌کند: هيچ پزشکي نمي‌تواند تزريق يا عدم تزريق واکسني را توصيه کند اما وقتي فردي دز اول را تزريق کرده و عارضه نداده است، دز دوم و سوم نيز عارضه نخواهد داد؛ در ضمن به‌عنوان جايگزيني براي دز سوم اين واکسن، مي‌توان از واکسن‌هاي اسپايکوژن، اسپوتنيک و پاستوکووک پلاس نيز استفاده کرد.
خياط زاده تاکيد مي‌کند: افرادي که دو دز از واکسن‌هاي ديگر را تزريق کرده‌اند بايد در نظر داشته باشند اگر سن آنها کمتر از 50 سال است، تزريق اين واکسن مانند دز اول آسترازنکا بوده و عارضه خواهد داشت لذا توصيه مي‌کنيم به‌هيچ‌وجه اين کار را انجام ندهند.
انتهاي پيام/

ايسنا