احرار: صنعت گياهان دارويي، ظرفيتي ويژه براي آذربايجان شرقي است که مي تواند به مرهمي براي مشکلات اقتصادي تبديل شود.
در شرايط کنوني کشور، از مسئولان گرفته تا عموم مردم و به عبارتي همه و همه به خوبي متوجه آسيب پذير بودن اقتصاد نفت محور شدهاند و ميدانند که براي تقويت اقتصاد و برون رفت از مشکلات کنوني بايد رو به ديگر ظرفيتهاي کشور آورد.
اما در اين ميان ظرفيتي که شايد نسبت به آن غفلتهايي شده، صنعت گياهان دارويي و ارزآوري بالاي آن است به خصوص در شرايط کنوني جهان که گرايش به طب سنتي افزايش يافته و روز به روز سهم جهاني تجارت دارو و فرآوردههاي گياهي بالا ميرود.
در چنين شرايطي مسئولان بايد بيش از گذشته، اين موقعيت را غنيمت شمرده و از تنوع آب و هوايي و جغرافيايي ايران و به دنبال آن، تنوع توليدات گياهي و به خصوص گياهان دارويي کشور بهره ببرند.
بسته کاملي که ميتوان تقديم اقتصاد کشور کرد
تک تک استانها را ميتوان داراي تنوعي از گياهان دارويي دانست که در کنار يکديگر ميتوانند بستهاي کامل از اين گياهان را تقديم اقتصاد کرده و به خدمت صادرات غيرنفتي درآورند و در اين ميان منطقه شمالغرب کشور و به خصوص آذربايجان شرقي داراي تنوع اقليمي متفاوتي بوده و سابقه مردم اين ديار نيز در گرايش به توليد، ترويج، تجارت و مصرف اين نوع فرآوردهها ميتواند به توسعه اين صنعت کمک کند.
استان آذربايجان شرقي با دارا بودن ??? گونه گياه دارويي، از استانهاي ويژه کشور در زمينه توليد اين نوع گياهان است و يکي از دلايل آن را ميتوان آب و هواي ويژه اين منطقه و از سويي کوهستاني بودن و مجاورت آن با درياچه اروميه دانست.
هر شهرستان و منطقه استان را ميتوان محل رويش گياهاني از نوع خاص همچون بابونه، مرزه، پونه، آويشن، کاکوتي، مريم گلي، خار مريم و صدها نوع گياه ديگري دانست که مشابه آن در نقاط بسيار کمي از کشور ديده ميشود، حتي برخي از آنها منحصر به اين استان است.
ضعف در شناخت گياهان دارويي
شايد يکي از جدي ترين مشکلات اين حوزه را بتوان عدم شناخت نسبت به انواع مختلف گياهان دارويي دانست به طوري که بسياري از گياهاني که ارزش دارويي بسيار بالايي داشته و بسياري از کشورها از طريق صادرات آن ارزآوري خوبي دارند، در منطقه آذربايجان شرقي به دليل عدم شناخت زير پا له ميشوند و افراد بومي منطقه و کشاورزان از نوع گياه و خواص آن مطلع نيستند که البته مراکز تحقيقاتي استان بايد در اين خصوص وارد عمل شوند.
مدير طرح ملي گياهان دارويي با توجه به اهميت اين موضوع از مراکز دانشگاهي و تحقيقاتي استان و به خصوص جهاد دانشگاهي ميخواهد گياهان دارويي بومي استان را شناسايي کرده و طرحهاي علمي در اين خصوص اجرايي کنند.
حسين زينعلي در جلسه توسعه کشت گياهان دارويي در شهر تبريز ميگويد: استان آذربايجان شرقي را ميتوان قطب برخي گياهان دارويي همچون گل محمدي دانست اما ظرفيتهاي اين استان تنها به اين مورد ختم نميشود، بلکه گياهان دارويي فراواني در اين منطقه رشد ميکنند که برخي شناسايي شده اما برخي ديگر هنوز به مرحله شناسايي نرسيدهاند.
دانشگاهها پاي کار بيايند
وي با اشارهاي به بحران کم آبي در کشور و تأثير آن بر روي عملکرد گياهان دارويي ميگويد: تحقيقات چنداني در حوزه کشت و توليد گياهان دارويي انجام نشده و دانشگاههاي ما براي اين حوزه برنامه مشخصي ندارند.
به نظر ميرسد، عدم فعاليت بخشهاي تحقيقاتي و پژوهشي براي مطالعه و همچنين ساخت محصولات گياهي جديد، باعث شده که استان آذربايجان شرقي تنها بر روي گياهاني معدود متمرکز شده و از ظرفيتهاي بي شمار خود غافل باشد.
اقتصاد مقاومتي را در استان عملي کنيم
ظرفيت گياهان دارويي در استان به حدي بالا است که مسئولان با تمرکز ويژه بر روي اين بخش ميتوانند، آذربايجان شرقي را به عنوان قطبي براي توليد اين گياهان معرفي کرده و به دنبال آن، تجار و بازرگانان نيز از سويي براي يافتن بازارهاي صادراتي اين محصول قدم پيش گذاشته و فعالان حوزه درماني نيز مردم را به سوي مصرف اين نوع داروهاي گياهي تشويق کنند تا بدين وسيله سهم استان در صادرات غيرنفتي و تحقق اقتصاد مقاومتي بالا رود.
سعيد قهرمان پرور از دانشجويان کارشناسي ارشد رشته علوم باغباني است که از ظرفيتهاي ويژه آذربايجان شرقي در توليد گياهان دارويي ميگويد: «استان هاي معدودي در کشور داراي تنوع بالاي گياهان دارويي هستند، يکي از اين استانها، آذربايجان شرقي است که برخي گياهان آن همچون بابونه، پونه، آويشن، کاکوتي، مريم گلي، خار مريم و بعضي اقلام ديگر در کشور يا کم ياب و يا ناياب هستند.»
وي همچنين زعفران را يکي از گياهان دارويي برشمرده و ميگويد: «ايران قطب توليد زعفران جهان است و در بين استانهاي کشور نيز استان آذربايجان شرقي در سالهاي اخير توانسته خود را به جمع مدعيان توليد اين محصول برساند که اگر از اين موقعيت خوب استفاده کنيم و در نوع بسته بندي و مسائل جانبي دقت لازم را داشته باشيم، ميتوانيم در صادرات اين محصول هم مدعي باشيم.»
بسته بندي خوبي براي گياهان دارويي نداريم
قهرمان پرور با اشاره به مطالعات خود در خصوص بازاريابي و نوع فروش محصول در کشورهاي صاحب ادعا در اين حوزه ميگويد: «متاسفانه در بخش گياهان دارويي نيز همانند ديگر بخشها نتوانستهايم بسته بندي خوبي ارائه کنيم، کاري که در ديگر کشورها به خوبي انجام ميگيرد و ارزآوري بالايي هم دارد، اما ما بيشتر به صورت فلهاي اقدام به فروش و صادرات ميکنيم.»
وي ادامه ميدهد: «البته در کنار برنامه ريزي براي توسعه صادرات بايد فکري هم به حال بازاريابي محصول در داخل کشور کنيم که اين امر ميتواند به پايين آمدن ميزان استفاده از داروهاي شيميايي نيز کمک کرده و به طور قطع، سلامتي جامعه را افزايش دهد.»
در شرايط اقتصادي کنوني، استفاده از کوچکترين ظرفيت در تک تک استانها و شهرهاي کشور ضرورت ويژهتري يافته است و در اين بين استان آذربايجان شرقي با داشتن جغرافيايي ويژه و نيروي انساني کارآمد ميتواند در بخشهاي بي شماري ايفاي نقش کند که از جمله اين ظرفيتها ميتوان به گياهان دارويي ناب اين منطقه اشاره کرد.
ظرفيتي که اگر به درستي مديريت شود، مرهمي براي زخمهاي عميق اقتصادي از جمله بيکاري در استان خواهد بود به شرطي که مسئولان، اعتقادي به ارزآوري اين محصول و نوآوري و ابتکار در بازاريابي و صادرات آن داشته باشند.
مهر
فائزه زنجاني