احرار: آمارها و پژوهش‌ها نشان مي‌دهد رسانه‌ها، خبرنگاران و مردم هر روز بيشتر به سمت «خبر خوب» و «روزنامه‌نگاري سازنده» گرايش پيدا مي‌کنند.
خبرگزاري فارس در گزارشي به بررسي انتشار خبر خوب در رسانه‌هاي جهان پرداخته است: «تنش‌هاي سياسي، حملات تروريستي، فقر، فجايع انساني؛ رسانه‌ها انگار عادت کرده‌اند روي اين ابعاد ترسناک اتفاقات جهان تأکيد کنند. اما هر روز بر تعداد سازمان‌هاي رسانه‌اي که روي استراتژي «خبر خوب» تمرکز مي‌کنند، اضافه مي‌شود و تعداد بيشتري از رسانه‌ها و خبرگزاري‌ها – از جمله گاردين – بر روي فعاليت‌هاي خبري مثبت و «سازنده» سرمايه‌گذاري مي‌کنند؛ يعني سبکي از خبرنگاري که کارکرد اصلي آن تمرکز حل مشکلات و تشويق مخاطبان به اقدام موثر است. دليل گرايش رسانه‌ها به اين سو چيست؟ اين گرايش از کجا آمده؟ از همه مهم‌تر اينکه آيا چنين رويکردي بر روي خوانندگان و خبرنگاراني که به‌واسطه اتفاقات ترسناک در دنيا جادو شده‌اند، تاثير متفاوتي دارد؟ در اين گزارش به پاسخ اين سوالات از نگاه خبرنگاران و روزنامه‌نگاران حرفه‌اي دنيا مي‌پردازيم.
اين اخبار، ارزش نگران شدن را دارد
مدت زماني طولاني است که خبرها بر روي اتفاقات و موضوعات منفي تمرکز کرده‌اند؛ علت چنين رويکردي اين است که بطور کلي رسانه و از جمله خبرگزاري‌ها به جلب توجه مخاطب نياز دارند و اتفاقات بد، يک واکنش ناشي از ترس و نگراني را در ما بر مي‌انگيزانند. همين واکنش باعث دقت بيشتر ما به چنين اخباري مي‌شود و در نتيجه اخبار بد در مرکز توجه ما قرار گيرد.
«تام استافورد» استاد روانشناسي و علوم شناختي در دانشگاه «شفيلد» آمريکا در اين خصوص مي‌گويد: «اخبار منفي درباره موضوعات مختلف، به‌صورت ضمني حاوي اين پيام است که اين موضوعات ارزش نگران شدن را دارند و اين نگراني مي‌تواند منجر به رسيدن ما به اين نتيجه شود که بايد روشمان را عوض کنيم يا کار خاصي در آن خصوص انجام دهيم» استانفورد در ادامه به اين نکته اشاره مي‌کند که حجم زياد اخبار بد، مخاطب را به دو وضعيت مي‌رساند: «او يا در يک هشياري و اضطراب دائمي باقي مي‌ماند يا کلا از اخبار فاصله مي‌گيرد و قيد آن را مي‌زند.»
يک تغيير بزرگ در ذائقه‌ها در حال شکل‌گيري است
مجله «اخبار مثبت» (Positive News) يکي از قديمي‌ترين رسانه‌هايي است که به‌صورت اختصاصي بر روي خبر خوب تمرکز کرده است. «سين ديگان وود» سردبير اين مجله معتقد است بخش‌هاي خبري رسانه‌ها با فاصله خيلي زيادي نسبت به اخبار خوب، بر روي «خبرهاي بد» متمرکز شده‌اند چون رسانه‌ها اين پيش‌فرض را دارند که براي اين قبيل اخبار هميشه مخاطب هست. او مي‌گويد: «تمرکز بر روي اخبار بد، اغلب خيرخواهانه است و از تعهدي سرچشمه مي‌گيرد که رسانه براي حراست از جامعه بر عهده خود احساس مي‌کند. با اين وجود رسانه‌هاي خبري در اين طرز فکر دچار افراط شده‌اند و بيش از حد اين رويکرد را مبناي عملکرد خود قرار داده‌اند.» اين سردبير باسابقه نيز تأکيد مي‌کند: «فاکتور بسيار مهمي که باعث گرايش بيش از حد رسانه‌ها با اخبار منفي شده است اين ويژگي ذهن ماست که به تهديدات و اطلاعات هشدار دهنده بيشتر توجه مي‌کنيم و رسانه‌ها بر روي اين ويژگي براي جلب مخاطب سرمايه‌گذاري کرده‌اند».
اما وود يک نکته کليدي را مورد اشاره قرار مي‌دهد که مبناي گرايش عمومي به اخبار خوب است:«با تمام اين‌ها، در اتاق خبر رسانه‌ها يک معضل بزرگ وجود دارد که در مورد آن صحبت نمي‌شود و آن اينکه مردم از منفي‌گرايي رسانه‌ها اشباع شده‌اند». در نتيجه آنکه طبق نمودارهاي بازديد وبسايت‌هاي خبري مشهور دنيا، مردم هنوز اخبار بد را مي‌خوانند، اما نشانه‌هاي دلگرم‌کننده‌اي از ميل و رغبت به‌سمت فعاليت‌هاي رسانه‌اي وجود دارد که بر روي اخبار خوب و رزنامه‌نگاري سازنده يا راه‌حل‌محور تمرکز کرده‌اند.
مخاطبين اين اخبار را بيشتر با هم به اشتراک مي‌گذارند
«هاف پست» از جمله رسانه‌هاي مشهور آمريکايي است که يک بخش ويژه را به «خبر خوب» اختصاص داده است. موسس اين رسانه، «آريانا هافينگتون»، گفته است اخبار خوبي که بر روي خروجي آن‌ها قرار مي‌گيرد، با احتمال بالايي و به ميزان دوبرابر يک مقاله معمولي هاف‌پست، توسط مخاطبين با ديگران به اشتراک گذاشته مي‌شود. «جسيکا پرويس» که مدير بخش «خبر خوب» اين پايگاه خبري تحليلي است مي‌گويد:« مخاطب يک مطلب بخش خبر خوب، نسبت به يک مطلب معمولي وبسايت، بيشتر احتمال دارد براي آن کامنت بگذارد يا آن را با ديگر به اشتراک بگذارد. علت چنين موضوعي اين است که به اشتراک گذاشتنِ گزارش‌هايي که طبق منطق خبر خوب، راه‌حل‌محور هستند، جنبشي از مخاطبين را شکل مي‌دهد که به‌طور ضمني به هم اين پيام را مي‌دهند که همه آن‌ها بر روي اين راه‌حل متفق‌القول هستند؛ به‌ويژه در دوره‌اي که پژوهش‌هاي بي‌شمار حاکي از آن است که تکنولوژي و شبکه‌هاي اجتماعي باعث شده که ما بيشتر احساس انزوا و تنهايي کنيم».
پرويس به چندين مثال اشاره مي‌کند که مخاطبان پيرو يک گزارش به يک رويداد يا کمپين کمک مالي کرده‌اند و اضافه مي‌کند:«مطالب مورد علاقه من براي پوشش دادن در بخش خبر خوب، گزارش‌هايي هستند که در آن مخاطبان را به يک اقدام يا فعاليت سازنده ترغيب مي‌کنيم»
مخاطبان به مطالب راه‌حل‌محور بهتر واکنش نشان مي‌دهند
«دکتر دنيس بادن» استاد اقتصاد دانشگاه ساوتمپتون انگليس پژوهشي انجام داده است که يافته‌هاي آن نشان مي‌دهد هرچقدر مردم بعد از شنيدن اخبار بد، احساس منفي بيشتري پيدا مي‌کنند، احتمال کمتري وجود دارد که براي بهتر شدن دنياي اطرافشان، عقيده‌اي را بيان کنند يا اقدام خاصي را انجام دهند. به عبارت ديگر اخبار منفي باعث مي‌شود افراد کمتر در اقدامات سازنده دخيل شوند.
پژوهش ديگري در دانشگاه تگزاس آمريکا به بررسي اين موضوع مي‌پردازد که مخاطبان به «روزنامه‌نگاري راه‌حل‌محور» (يکي از شکل‌هاي خبر خوب) چگونه واکنش نشان مي‌دهند؛ بر اساس يافته‌هاي اين پژوهش، وقتي خوانندگان، مطالعه مطالبي در اين راستا را به پايان مي‌رسانند با احتمال بالاتري نسبت به اخبار معمولي، به دنبال اين هستند که مطالب بيشتري توسط رسانه‌هايي بخوانند که اين دست از اخبار خوب را منعکس مي‌کنند.
مشارکت و رفتارهاي مخاطبين در به اشتراک‌گذاري و واکنش نشان دادن به اخبار خوب و روزنامه‌نگاري سازنده، فرصتي را فراهم مي‌کند که بتوان يک رابطه عميق‌تر را با مخاطب برقرارکرد و به‌صورت بالقوه منافع مالي بيشتري را نيز براي سازمان‌هاي خبري به ارمغان آورد. به عنوان نمونه يک کمپيني که در سال 2015توسط مجله «اخبار مثبت» شکل گرفت در طول مدت زمان 30روز توانست 263هزار يورو از هزار و پانصد نفر از 33 کشور دنيا را تأمين کند.
موانعي بر سر راه اخبار خوب وجود دارد
تلاش‌هاي پيشين خبرگزاري‌ها براي پوشش بيشتر خبرخوب، به اين خاطر با موانعي مواجه شده است که رويکردي وجود دارد که اين دسته از گزارش‌ها را محدود به روايت‌هاي قهرمان‌محور يا روايت کاملا بي‌غم مي‌کند. اين نکته را «وود» سردبير مجله خبر اخبار مثبت مي‌گويد و معتقد است که بايد سخت‌گيري‌هاي ژورناليستي بيشتري براي اين بخش خبر خوب اعمال شود.
«پروجيس» (مدير بخش خبر خوب هافينگتون) اين نکته را تأييد مي‌کند و مي‌گويد: « در فضاي سنتي رسانه، نوشتن درباره راه‌حل‌ها و اخبار خوب به يک استانداردهاي بسيار بالايي نياز دارد. اين رويکرد به يک گزارش‌دهي، پژوهش و نوشتن خوب نياز دارد چرا که خوانندگان شکاک هستند و ما در برابر يک روايت ديرينه‌اي قرار داريم که معتقد است دنيا مي‌تواند محيط وحشتناکي باشد و رسانه‌ها بايد آن را همينگونه به تصوير بکشند.» وود در ادامه به يک نکته کليدي در اين خصوص اشاره مي‌کند و مي‌گويد: « البته ما مسئوليت داريم که حقيقت را روايت کنيم و نمي‌توانيم از ابعاد واقعي اخبار تنزل دهيم. اما من فکر مي‌کنم ما داريم به ايجاد اين ادراک کمک مي‌کنيم که مردم دنيا عموما خوب هستند. چون واقعا اينگونه هستند!»