"گزارش نهايي در مورد مسايل مورد اختلاف در رابطه با فعاليت‌هاي گذشته و کنوني مربوط به برنامه هسته‌اي ايران

A- معرفي‌نامه

1. گزارش مديرکل آژانس خطاب به شوراي حکام در مسير نقشه راه به دست آمده ميان آژانس و ايران و در راستاي شفاف‌سازي مسايل مورد اختلاف مربوط به گذشته و حال برنامه هسته‌اي ايران شامل ارزيابي نهايي همه مسايل مورد اختلاف گذشته و کنوني است که در گزارش نوامبر سال 2011 دبيرکل آژانس مطرح شده بود.

اين گزارش بر پايه همه اطلاعات امنيتي است که از طريق اجراي معاهده ان پي تي توسط ايران چارچوب همکاري، نقشه راه و برنامه جامع اقدام مشترک در اختيار آژانس قرار گرفته است.

A.1. نگراني‌هاي آژانس

2. از سال 2002 به بعد آژانس به صورت روز افزون در مورد وجود احتمالي اقدامات هسته‌اي مخفيانه شامل سازمان‌هاي نظامي که نيز شامل فعاليت‌هاي مربوط به توسعه کلاهک هسته‌اي براي موشک‌ها بوده احساس نگراني کرده است.

در گزارش 2011 دبيرکل آژانس، اختلافات مربوط به ابعاد نظامي برنامه هسته‌اي ايران مشخص شده و از ايران خواسته شده تا اين ابهامات را برطرف سازد. گزارش نوامبر 2011 به بررسي جزييات همه اطلاعاتي که در اين‌باره در اختيار آژانس قرار گرفته شده پرداخته است. اين اطلاعات نشان مي‌داد که ايران اقداماتي را در زمينه توسعه چاشني‌هاي انفجاري هسته‌اي انجام داده است. اين اطلاعات هم‌چنين نشان مي‌دهد که تا قبل از سال 2003 اين اقدامات تحت يک برنامه منظم انجام شده و اين‌که برخي از اين اقدامات ممکن است تا (2011) ادامه داشته باشد.

3. اطلاعاتي که در گزارش آژانس آمده بود از طريق منابع مستقل و معتبر زيادي در اختيار آژانس قرار گرفت که اين منابع شامل تلاش‌هاي خود آژانس و برخي از اعضاي آن و هم‌چنين خود ايران مي‌شد.

اين گزارش در مورد موضوعات فني و هم‌چنين مربوط به افراد و سازمان‌هاي مربوطه از استحکام کافي برخوردار بود. بر اساس همين ملاحظات و با آگاهي به دانش جامع آژانس در مورد برنامه هسته‌اي ايران و سير تکاملي آن آژانس اطلاعاتي را که گزارش خود را بر آن استوار ساخته بود کامل و معتبر مي‌دانست.

4. آژانس از ايران درخواست کرد تا بدون هرگونه تاخير با آژانس در جهت ايجاد شفاف‌سازي لازم در مورد ابعاد احتمالي نظامي برنامه هسته‌اي خود که در اين گزارش (سال 2011) مطرح شده بود به طور مستمر همکاري کند.

A.2. قطعنامه‌هاي پيشين شوراي حکام و شوراي امنيت

5- شوراي امنيت سازمان ملل تاييد کرده است که گام‌هاي تعيين شده از سوي شوراي حکام در قطعنامه‌هايش براي ايران الزام‌آور است. در سال‌هاي بين 2006 تا 2010 شش قطعنامه‌ي شوراي امنيت بر اساس فصل هفت منشور سازمان ملل به تصويب رسيد که طبق مفاد اين قطعنامه‌ها الزام‌آور هستند.

6- شوراي امنيت به ويژه در قطعنامه 1929 خود در ژوئن 2010 بار ديگر بر الزامات ايران براي همکاري کامل با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در خصوص تمام مسايل باقي‌مانده در کنار ديگر موارد که به طور خاص موجب افزايش نگراني‌ها درباره ابعاد نظامي احتمالي برنامه هسته‌اي ايران مي‌شود، از طريق ارائه دسترسي فوري به تمام سايت‌ها، تجهيزات، افراد و اسناد مورد درخواست آژانس تاکيد کرد.

7- در پي انتشار گزارش نوامبر 2011 مديرکل آژانس شوراي حکام در قطعنامه خود در نوامبر 2011 در کنار ديگر موارد تاکيد کرد که ايران و آژانس بايد گفت‌وگوهاي خود را آن‌گونه که در اين قطعنامه اضطراري در خصوص مسايل باقي‌مانده شامل آن‌هايي که موجب افزايش نگراني درباره ابعاد نظامي احتمالي برنامه هسته‌اي ايران در نظر گرفته شده است با هدف شفاف‌سازي در خصوص اين مسايل افزايش دهند.

8- شوراي حکام در تکميل گزارش مديرکل آژانس در اوت 2012 (Gov/2012/37) در قطعنامه سپتامبر 2012 خود (Gov/2012/50) در کنار ديگر موارد تصميم گرفت که همکاري ايران با درخواست‌هاي آژانس آن‌گونه که در قطعنامه مربوط به مسائل باقي‌مانده در نظر گرفته شده، براي بازگرداندن اعتماد بين‌المللي نسبت به ماهيت صرفا صلح‌آميز برنامه هسته‌اي ايران ضروري و اضطراري است.

B. تلاش‌ها براي بررسي نگراني‌هاي آژانس تا نوامبر سال 2011

B.1. رويکرد منظم

9- آژانس و ايران از ژانويه 2012 تا مه 2013 در تهران و وين با هدف دستيابي به توافق بر سر يک سند رويکرد منظم براي حل تمام مسايل باقي‌مانده در ارتباط با برنامه هسته‌اي گذشته و حال ايران 10 بار گفت‌وگو کردند. هر چند هيچ نتيجه مشخصي در جريان اين گفت‌وگوها حاصل نشد. آژانس و ايران، در اکتبر سال 2013 به اين نتيجه رسيدند، از آنجايي که مذاکرات به بن‌بست رسيده است و هيچ چشم‌اندازي براي توافق بر سر اين سند وجود ندارد، يک رويکرد جديد با هدف تضمين ماهيت صرفا صلح‌آميز برنامه هسته‌اي ايران بايد به دست آيد.

B.2. چارچوب همکاري

10- آژانس و ايران، در 11 نوامبر سال 2013 يک بيانيه مشترک در خصوص چارچوب همکاري‌ (موسوم به چارچوب همکاري) را امضا کردند که در آن بر سر همکاري بيشتر در مورد فعاليت‌هاي شفاف‌سازي که بايد توسط آژانس براي حل تمام مسايل گذشته و حال صورت گيرد به توافق دست يافتند. هم‌چنين توافق کردند که به صورت گام به گام با اين فعاليت‌ها پيش بروند.

11- آژانس و ايران در کنار چارچوب همکاري، روي يک سري از گام‌ها به توافق رسيدند که هر يک شامل تعدادي از گام‌هاي عملي است که بايد توسط ايران اجرا شود. 15 مورد از اين 18 گام عملي مربوط به جنبه‌هاي مختلف برنامه ‌هسته‌اي اعلام شده ايران بوده است که اين کشور پيش از پايان سال 2014 انجام داده بود. سه گام عملي ديگر به ابعاد نظامي احتمالي برنامه هسته‌اي ايران مربوط بوده است که هدف هر يک از آن‌ها شفاف‌سازي حيطه‌هاي نگراني آژانس بين‌المللي انرژي اتمي بود که در ضميمه سال 2011 آمده است. ايران تا ژوئيه 2015 اولين بار اين سه گام عملي را اجرا کرد و گفت‌وگوهاي فني با آژانس براي دو گام ديگر انجام شد.

12- مديرکل آژانس و دکتر علي اکبر صالحي رييس سازمان انرژي اتمي ايران در 14 ژوئيه 2015 نقشه راه را امضا کردند. آژانس و ايران توافق کردند که در ادامه همکاري‌شان طبق چارچوب همکاري، گفت‌وگو و همکاري‌هايشان را آن‌گونه که در قطعنامه در نظر گرفته شده بود تا پايان سال 2015 براي حل تمام مسايل باقي‌مانده گذشته و حال که تاکنون ميان آژانس و ايران حل نشده است، تسريع بخشند و تقويت کنند. اقداماتي که در نقشه راه مورد توافق قرار گرفت در ضميمه يک آمده است.

B.3. قطعنامه 2231 شوراي امنيت

13- شوراي امنيت در 20 ژوئيه سال 2015 قعطنامه 2231 را به تصويب رساند که در آن، در کنار ديگر موارد، دوباره تاکيد کرد که ايران بايد به طور کامل با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي همکاري کند تا بتواند تمام مسايل باقي‌مانده را آن‌گونه که در گزارش‌هاي آژانس آمده است حل و فصل کند.

منبع: ايسنا