احرارخبر: پژوهشگران دانشگاه مراغه موفق به ساخت نانوداروهايي براي درمان بيماري‌هاي روده شدند که مي‌تواند به صورت هدفمند به بافت منتقل شود و در کنار اثرات درماني بالاتر، عوارض جانبي کمتري بر بافت‌هاي سالم داشته باشد.
با روش‌هاي معمول مصرف دارو نظير مصرف خوراکي و تزريقي، دارو در سراسر بدن توزيع خواهد شد و تمام بدن تحت اثرات آن قرار خواهد گرفت. اين امر سبب مي‌شود که عوارض جانبي دارو بروز کند. از طرفي به دليل بزرگ بودن اندازه ذرات دارو و عدم عبور آن از غشاي سلولي، براي دستيابي به يک اثر درماني خاص، نياز به مصرف مقادير زيادي از دارو هست که سميت بالايي را ايجاد خواهد کرد.
دکتر غلامرضا مهدوي نيا از مجريان اين طرح تحقيقاتي، با اشاره به اين که به کمک فناوري نانو مي‌توان به سيستم دارورساني هدفمند دست يافت و بر مشکلات ذکر شده غلبه کرد، گفت: «هدف کلي پژوهش حاضر ساخت نانوداروي هدفدار شده براي درمان بيماري‌هاي مربوط به روده انسان بود که در آن واحد هم به pH دستگاه گوارش و هم ميدان مغناطيسي خارجي حساسيت نشان دهد.»
به گفته اين محقق، به کمک اين نانودارو و تغييرات ايجاد شده در خواص درماني آن، مي‌توان زمان، مکان و سرعت آزادسازي دارو را کنترل کرد. در واقع زمان حضور دارو در جريان خون و نيمه عمر دارو افزايش و سميت ناشي از مصرف آن کاهش مي‌يابد. لذا استفاده از اين مدل سيستم‌هاي دارورساني جديد، عوارض جانبي کمتر، کارايي بيشتر و رضايت و راحتي بيمار را به دنبال خواهند داشت.
بر اساس اين گزارش، نانوداروي سنتز شده در اين طرح از خاصيت مغناطيسي برخوردار است که امکان هدايت آن تا بافت هدف با اعمال يک ميدان مغناطيسي خارجي را فراهم مي آورد. اين سيستم حامل دارو اين قابليت را خواهد داشت که به راحتي از غشاي سلول عبور کند و از طرفي به دليل اندازه کوچک امکان شناسايي آن توسط سيستم ماکروفاژ ميسر نخواهد بود.
به گفته محققان، براي پوشش نانوذرات مغناطيسي حامل دارو از پلي ساکاريدهاي آب دوست کربوکسي متيل کيتوسان و کاراگينان استفاده شده است. با استفاده از اين پوشش سطحي مي‌توان خواص زيستي- پزشکي مطلوب و پايداري را براي اين نانوذرات ايجاد کرد. اين پليمر از برهمکنش با پروتئين‌هاي پلاسما و دفع در مرحله بعدي در امان است و زيست سازگاري دارو را افزايش مي‌دهد. از ديگر مهم‌ترين ويژگي‌هاي اين طرح مي‌توان به استفاده از روش شيمي سبز براي تهيه محصولات اشاره کرد.
مهدوي نيا مراحل ساخت و بررسي اين سيستم دارورساني را بدين شرح بيان کرد: « در ابتدا نانوذرات مغناطيسي شده در فرمولاسيون‌هاي مختلف سنتز گرديد. شناسايي اين نانوذرات با انواع دستگاه‌هاي طيف سنجي شامل SEM، TEM، XRD، VSM، FTIR و TGA انجام شد. سپس آزمايش‌هاي مختلف شامل ميزان تورم پليمرها، اثر pH، اثر ميدان مغناطيسي خارجي و مدلسازي رهايش دارو از بستر پليمري انجام شد.»
مطالعات نشان داد که وابستگي دارو به pH محيط سبب شده که بيش از 70 درصد داروي بارگذاري شده روي سيستم، در ناحيه روده رها شود. اين در حالي است که تنها 20 درصد دارو در محيط شبيه سازي شده معده از سيستم پليمري آزاد شد. نتيجه مهم ديگر به دست آمده حساسيت سيستم به ميدان مغناطيسي خارجي متناوب بيروني بود. طبق بررسي‌ها مشاهده شده با افزايش شدت ميدان مغناطيسي ميزان داروي رها شده بيشتر مي‌شود که از اين ويژگي مي‌توان در کاربردهاي درمان سرطان نيز استفاده کرد.
اين تحقيقات حاصل همکاري دکتر غلامرضا مهدوي نيا، عضو هيأت علمي دانشگاه مراغه، حسين اعتمادي و فاطمه سليماني ،دانش‌آموختگان کارشناسي ارشد دانشگاه مراغه، است. نتايج اين کار در مجله Carbohydrate Polymers (جلد 128، سال 2015، صفحات 112 تا 121) منتشر شده است.