احرار: هر سال با آغاز فصل سرما، خيابان‌هاي تبريز زير سايه آلودگي هوا خاکستري مي‌شوند؛ وعده‌هاي بي‌نتيجه، ابهام استفاده ازمازوت و نفس‌هاي خسته شهروندان، روايتي تکراري از سرماي تبريز ساخته است
- گروه استان‌ها، اسرا درويشي؛ فصل سرماي تبريز، بار ديگر نفس‌هاي شهروندان را به شماره انداخته است. هواي آلوده، خيابان‌هاي خاکستري و شکايت‌هايي که از سوزش گلو و نفس‌تنگي شنيده مي‌شود، تصويري است که هر سال با کاهش دما در اين کلان‌شهر تکرار مي‌شود. آلودگي هوا به يک معضل ريشه‌دار تبديل شده که نه‌تنها سلامت مردم را تهديد مي‌کند، بلکه اعتماد به وعده‌هاي مسئولان را نيز خدشه‌دار کرده است.
با وجود شبکه گسترده گازرساني در آذربايجان شرقي، مازوت‌سوزي همچنان يکي از عوامل اصلي آلودگي هواي تبريز مطرح است. هر سال مسئولان وعده مي‌دهند که مشکل حل خواهد شد، اما زمستان که مي‌رسد، بوي دود و سايه خاکستري دوباره بازمي‌گردد. آيا اين معضل حل‌شدني است، يا مردم تبريز بايد همچنان با آلودگي هوا زندگي کنند؟
آلودگي هوا؛ خيابان‌هاي خاکستري و صداي سرفه‌ها
سه روز متوالي است که هواي تبريز در وضعيت ناسالم براي گروه‌هاي حساس قرار دارد. بر اساس گزارش مرکز پايش کيفي هواي اداره کل حفاظت محيط زيست آذربايجان شرقي، شاخص کيفيت هوا (AQI) در اين شهر بر اساس ذرات معلق ?.? ميکروني به عدد ??? رسيده است. اين وضعيت، براي افراد داراي بيماري‌هاي تنفسي، کودکان و سالمندان، هشدار جدي محسوب مي‌شود.
اما اين هشدارها تنها به گروه‌هاي حساس محدود نمي‌شود. مردم در خيابان‌ها، رانندگان در خودروها و حتي دانش‌آموزان در مدارس، از پيامدهاي آلودگي هوا شکايت دارند.
سارا، دانش‌آموزي که در محله ياغچيان زندگي مي‌کند، مي‌گويد: هر روز با ماسک به مدرسه مي‌روم، اما باز هم چشم‌هايم مي‌سوزد. سردرد دارم و نمي‌توانم درست نفس بکشم.
مازوت‌سوزي؛ بحران هر زمستان
يکي از متهمان اصلي آلودگي هواي تبريز، استفاده از مازوت در نيروگاه‌هاي اين شهر است. مسئولان مي‌گويند که مازوت‌سوزي تنها در شرايط اضطرار انجام مي‌شود، اما اين شرايط اضطرار چرا هر سال تکرار مي‌شود؟
مديرکل حفاظت محيط زيست آذربايجان شرقي در اين خصوص مي‌گويد: 17 مهرماه سال جاري نامه‌اي به شرکت ملي گاز ارسال کرديم و تاکيد کرديم که تنها در زمان ضرورت، مازوت‌سوزي انجام شود. هرچند ما پيگير مازوت‌سوزي ايمن و کاهش ميزان گوگرد در مازوت هستيم و شرکت‌هاي دانش‌بنيان مي‌توانند در اين زمينه کمک کنند.
اين وعده‌ها اما براي مردم تبريز قانع‌کننده نيست.
علي حسيني، راننده تاکسي در محله وليعصر، مي‌گويد: سال‌هاست که مي‌شنويم مازوت فقط در موارد اضطراري استفاده مي‌شود، اما چرا هر زمستان همين اضطرار تکرار مي‌شود؟ اگر راه‌حلي وجود دارد، چرا اجرايي نمي‌شود؟
بهره‌مندي کامل از گاز؛ چرا مازوت همچنان انتخاب مي‌شود؟
بر اساس آمار رسمي، اکنون 100درصد شهرها و 99.2 درصد روستاهاي آذربايجان شرقي از شبکه گاز طبيعي بهره‌مند هستند. اين يعني بيش از دو ميليون خانوار و واحد صنعتي در استان به اين انرژي پاک دسترسي دارند.
فيروز خدايي، مديرعامل شرکت گاز استان، مي‌گويد: ما تاکنون 26هزار کيلومتر خطوط تغذيه و شبکه توزيع در استان اجرا کرده‌ايم و خدمات‌رساني بهتري ارائه مي‌دهيم. همچنين با دانشگاه‌هاي استان، از جمله دانشگاه تبريز، تفاهم‌نامه‌هايي منعقد کرده‌ايم تا راه‌حل‌هايي براي مخاطرات زيست‌محيطي ارائه شود.
اما سوالي که شهروندان تبريز مي‌پرسند اين است: چرا با وجود اين شبکه گسترده گازرساني، نيروگاه‌ها هنوز به مازوت متکي هستند؟ آيا اين مسئله ناشي از کمبود گاز است يا سياست‌گذاري‌هاي نادرست؟
آلودگي هوا؛ پيامدي براي سلامت و زندگي اجتماعي
آلودگي هوا نه‌تنها سلامت جسمي مردم را تهديد مي‌کند، بلکه پيامدهاي اجتماعي و اقتصادي گسترده‌اي دارد. سوزش گلو، تنگي نفس و سردرد تنها بخشي از علائم بيماري‌هايي است که در روزهاي آلوده بيشتر گزارش مي‌شود.
يک پزشک بيمارستان در تبريز مي‌گويد: در روزهاي آلوده، تعداد بيماران مراجعه‌کننده به اورژانس، به‌ويژه افراد داراي بيماري‌هاي قلبي و تنفسي، به‌شدت افزايش مي‌يابد. اين وضعيت فشار زيادي بر سيستم درماني وارد مي‌کند.
اما اين فقط سلامت جسمي نيست که تحت تأثير قرار مي‌گيرد. لغو فعاليت‌هاي ورزشي در فضاي باز و کاهش بهره‌وري کاري، از ديگر پيامدهاي اجتماعي آلودگي هواست.
امير رحيمي، کارگر ساختماني است، او مي‌گويد: ما مجبوريم در اين هوا کار کنيم. اگر کار نکنيم، خرج زندگي خود را از کجا تأمين کنيم؟ اما شب‌ها که به خانه مي‌روم، ديگر نمي‌توانم درست نفس بکشم.
مسئولان چه مي‌گويند؟
استاندار آذربايجان شرقي در يکي از جلسات اخير خود تاکيد کرد که سلامت شهروندان نبايد قرباني مشکلات انرژي و سياست‌گذاري‌هاي نادرست شود.
وي گفت: تمامي دستگاه‌هاي مسئول بايد هماهنگي بيشتري داشته باشند تا راه‌حلي پايدار براي کاهش آلودگي هوا ارائه شود. شفافيت در اين زمينه نيز ضروري است.
اما براي شهروندان تبريز، اين سخنان تازگي ندارد. آن‌ها بارها اين وعده‌ها را شنيده‌اند و تغيير ملموسي در کيفيت هواي شهر نديده‌اند.
محبوبه پوررضا دانشجوي دانشگاه تبريز، مي‌گويد: ما فقط مي‌خواهيم هواي پاک داشته باشيم. اين همه وعده که هر سال تکرار مي‌شود، ديگر براي ما قابل قبول نيست.
تبريز، اين کلان‌شهر تاريخي و صنعتي، سال‌هاست که با بحران آلودگي هوا دست‌وپنجه نرم مي‌کند. هر زمستان، با کاهش دماي هوا و آغاز مازوت‌سوزي در نيروگاه‌ها، مردم اين شهر با سوزش گلو، نفس‌هاي سنگين و خيابان‌هاي خاکستري مواجه مي‌شوند.
با وجود شبکه گسترده گازرساني و تلاش‌هاي اعلام‌شده براي کاهش آلودگي، هنوز پاسخ مشخصي به اين سوال داده نشده است که چرا هر سال اين معضل تکرار مي‌شود. آيا راه‌حل واقعي براي اين بحران وجود دارد، يا تبريز بايد همچنان زمستان‌هاي خاکستري را تجربه کند؟
شهروندان تبريز منتظرند؛ آيا اين زمستان متفاوت خواهد بود؟