مصاحبه با محمد فرشکاران آنهم به صورت اختصاصي واقعا سخت است! از دنگ و فنگ گرفتن وقت که بگذريم گير آوردن او در دفترش در روزي که براي مصاحبه تعيين شده و نشاندنش پاي گفت‌وگو کار حضرت فيل است!! فرشکاران ترجيح مي‌دهد وسط سوال و جواب بلند شود برود مديران يا نمايندگاني را که به ديدارش آمده اند بدرقه کند و بعد برگردد!!!
اگر باز وسط مصاحبه سر و کله مسوول دفتر با کلي برگه و کاغذ پيدا شود، هيچ عيبي ندارد؛ اين طفل معصوم را هم راه مي اندازد؛ برگه ها را امضا مي‌کند و گفت‌وگو را از سر مي‌گيرد!!!!
 اما اگر موضوع مصاحبه بررسي موشکافانه فرمايشات مقام معظم رهبري باشد، وسواس خاصي به خرج مي دهد و با دقت و تاني بسياري به هر سوال پاسخ مي گويد:
 در ادامه مشروح گفت‌وگوي ما با محمد فرشکاران، رئيس سازمان مديريت و برنامه ريزي آذربايجان شرقي در ارتباط با برخي از توصيه هاي مقام معظم رهبري بويژه در حوزه اقتصاد تقديم حضور مي شود.

*بهاي استقلال را بايد پرداخت!
مقام معظم رهبري تاکيدات فراواني بر حفظ استقلال سياسي و اقتصادي کشور دارند به نظر شما اهميت حفظ اين استقلال تا چه اندازه است و جلوگيري از تسلط غرب بر سرنوشت مردم کشورهاي هدف بويژه کشورهايي که صاحب منابع طبيعي و نعمات خدادادي همچون کشور ما هستند چه آثاري مي تواند داشته باشد؟
در طول تاريخ تمام آزادانديشان به دنبال آن بوده اند که کشور خود را در استقلال کامل نگه دارند و اين موضوع در کشور ما با انقلاب سال 1357 معنا يافت.
در مجامع و نهادهاي بين المللي فشارها در راستاي محدود کردن و از بين بردن استقلال کشورهايي است که مي توانند روي پاي خود بايستند و حرف هايي براي گفتن در فضاي سياسي و اقتصادي دنيا داشته باشند.
اين تلاش ها نمودهايي هم دارد. برخي از کشورها از لحاظ اقتصادي بسيار پيشرفته هستند اما از نظر سياسي به نهادهاي قدرت دنيا وابسته بوده و عدم استقلال سياسي آنها کاملا مشهود است. هر چند در جايگاه کشورهاي پيشرفته باشند و سطح رفاهي و معيشتي آنها هم بالا باشد. يک سري از کشورها صاحب نفت و منابع طبيعي بوده و آقايي خود را مديون همين منابع و از نظر سياسي دست نشانده ابرقدرت هايي هستند که اين منابع را از آنها خريداري مي کنند. طيفي از کشورها هم مثل کشورهاي آفريقايي مورد نظر سياسيون و قدرت هاي دنيا نيستند اما در تقسيم بندي هاي دنيا به خاطر اينکه منابع طبيعي مثل الماس، طلا و اورانيوم دارند استقلال سياسي ندارند و به قدرت هاي جهاني وابسته اند.
حفظ استقلال در شرايطي که قدرت هاي جهاني به هيچ وجه نمي خواهند استقلال ديگر کشورها حفظ شود بسيار سخت بوده و بهاي گزافي دارد که بايد آن را پرداخت. ما به برکت خون شهدا و تفکرات و بينش هاي والاي امام راحل و مقام معظم رهبري توانسته ايم در بسياري از عرصه هاي سياسي دنيا نقش اصلي خود را ايفا کنيم. اما هزينه هايي که يک کشور، يک اقتصاد و هيات حاکمه متحمل مي شود تا به اين موقعيت برسد بسيار فراتر از چيزي است که بتوان توصيف کرد. چرا که قاعده هاي بازي قدرت هاي بزرگ در راستاي منافع خود آنها و در جهت محدود کردن استقلال ساير کشورها است.
در مجموع کشورهاي قدرتمند مي خواهند فکرها، الگوها و منش هاي خود را به ما تحميل کنند براي اينکه جلوي اين اتفاقات گرفته شود بايد استقلال خود را که بسيار ارزشمند است، حفظ کنيم و بهايش را نيز بپردازيم. 
معتقدم اگر تفکر يک ملت بتواند استقلال خود را حفظ کند در ساير عرصه ها هم استقلالش حفظ خواهد شد. در تفکرات شيعه هم حفظ استقلال خرد، انديشه و تفکر داراي مباني و ريشه هاي ذاتي و عملي است. درس اساسي آقا ابا عبدالله در واقعه کربلا اين است که اگر بخواهي استقلال خود را حفظ کني بايد بهاي کامل آن را که حتي ممکن است جانت باشد پرداخت کني.

*استعدادها در جايي شکوفا مي شوند که سرمايه وجود دارد
اعتماد به نفس ملّي را چگونه بايد ارتقاء‌ داد؟ 
استعدادها در جايي شکوفا مي شوند که سرمايه وجود دارد. اعتماد عام يا فرد زماني تقويت مي شود که آگاهي و به دنبال آن اعتماد بنفس فرد بالا باشد. دستيابي به آگاهي از طريق پژوهش حاصل مي شود و اعتمادسازي دقت، مطالعه و شناسايي صحيح متغيرها را مي طلبد. اگر نتيجه اعمال به خروجي منتج نشود اعتماد به نفس در فرديت فرد و مليت کاهش مي يابد. ولي هر قدر خروجي هاي مورد انتظار بيشتر باشد اعتماد به نفس بيشتر خواهد شد.
اگر رسانه هاي مدرن امروزي حقايق را وارونه جلوه دهند و شما آگاهي نداشته باشيد و تشخيص ندهيد، اعتماد به نفستان کاهش مي يابد. اين کمبود اعتماد به نفس کل خروجي ها را از بين مي برد و خسران شديد ايجاد مي کند. در مقابل اعتماد به نفس نسبي موجب ايجاد هم افزايي و فضاهاي جديد کاري، خروجي هاي مشخص، تنوع علمي، شکوفايي، نوآوري و حفظ استقلال و خوداتکايي مي شود.
اعتماد عام، حکمراني و حکمروايي منطقي را تسهيل و تسريع و اعتماد متقابل بين مردم و حاکميت را تقويت مي کند که موجب هم افزايي متغيرهاي پيشرفت، توليد و توسعه با متغيرهاي درونزا و برونزا و پيشبرد سياست هاي داخلي و خارجي مي شود. 

چه راهکارهايي براي افزايش نظارت و کاهش دخالت از سوي دولت بر اقتصاد ارائه مي دهيد؟
مفهوم دولت و ملت در مملکت ما يک مفهوم هم افزا است و همگرايي اينها اتفاقاتي رقم زده که توانسته ايم از سخت ترين شرايط عبور کنيم. 
اعتماد بين دولت و ملت به صورت يد واحد حکمروايي مطلوب را ايجاد مي کند. در حکمراني در يک طرف مردم و در طرف مقابل حکومت قرار دارد؛ اما در حکمروايي مردم و حکومت يکي هستند؛ يعني دولت و ملت مصداق مي يابد. درکارهاي ساختاري و پايه اي که از عهده مردم خارج است حضور دولت و نوع برنامه ريزي و خدمت رساني اش لازم و موثر است. وقتي دولت توليد را به انحصار خود در مي آورد، کارآيي و بهره وري، راندمان و خروجي را کلا کاهش مي دهد؛ اما وقتي به عنوان پشتيبان، راهنما و بسترساز وارد صحنه شده و مديريت اقتصاد را به مردم و بخش خصوصي واگذارد موجب ايجاد فضاي عادلانه رقابتي و شکوفا شدن ظرفيت هاي بالقوه جامعه مي شود.
البته اگر بخش خصوصي به صورت انحصاري عمل کند شبه دولت مي شود و تحقق اقتصاد مردمي ميسر نمي شود؛ اينجا هم حضور دولت مهم است تا جلوي انحصارطلبي را بگيرد و با اجراي قوانين ضدانحصاري فضاها را براي فعاليت عامه مردم و رقابت پذيري بخش خصوصي باز کند. در مجموع دولت بايد حافظ منافع مردم و پشتيبان فعاليت هاي اقتصادي آنها باشد.

*مسير دشوار عبور از اقتصاد نفتي!
چگونه مي‌توانيم از اقتصاد نفتي عبور کنيم و بند ناف اقتصاد را از صادرات نفت خام ببُريم؟ 
بدترين وضعيتي که بر کشورهاي نفتي حاکم است اتکاء صرف به درآمدهاي نفتي و تک محصول بودن است. همانطور که قبلا هم اشاره کردم بسياري از کشورهاي نفتي آقاي پول هستند يعني اگر به هر دليلي پول نفت از اقتصاد اينها حذف شود، به همان قبايل باديه نشين تبديل مي شوند. مگر اينکه تفکرات سرمايه گذاري و مديريت مالي در اينها اتفاق افتد و نفت را به عنوان عامل ظرفيت ساز ببينند.
اگر اين اتفاق بيافتد و اقتصاد کشوري از خام فروشي دست کشيده، جامعه از نظر منابع و مصارف کاملا مديريت و نفت هم در نقش پس انداز آتي جامعه در شرايط بحراني و خاص ظاهر شود، قطعا برنده خواهد شد. در واقع نفت به عنوان منبع ثروت بايد به آحاد جامعه تسري يابد و بتواند به به خودزايي و افزايش بيانجامد.
البته در اقتصادي که بيش از نيم قرن به صورت مستمر از طريق درآمدهاي نفتي توسعه يافته، نفت باعث شکاف طبقاتي شده و در رفاه و نوع توزيع درآمد تاثيرات منفي داشته عبور از اقتصاد نفتي سخت و دشوار است!
 بهترين کار اين است که نفت به عنوان ثروت در صندوقي خاص ذخيره و به صورت علمي، عملياتي و مديريت شده صرف سرمايه گذاري و ايجاد اشتغال شود که فواصل طبقاتي را از بين ببرد. لازم است مکانيزم هاي کنترل مانند ماليات هم در جامعه به درستي کار کند و بتواند از ثروت اندوزي افراد جلوگيري کند و جامعه را به تعادل نسبي منابع و مصارف برساند.

براي قطع وابستگي اقتصاد کشور به دلار چه راهکارهايي را ارائه مي دهيد؟
برتون وودز در سال 1972 دلار را به عنوان ارز قابل مبادله به دنيا معرفي مي‌کند. بعدها ارزش دلار را با طلا مي سنجيدند تا کشورها در مبادلات ارزي بين المللي طلا را با خود حمل نکنند و در مقابل آن دلار مقياس داد و ستد قرار گيرد.
در SDR که يک نظام متشکل جهاني است نرخ مبادله ارزها نسبت به هم تعيين مي شود و کشورها هم از آن تبعيت مي کنند و مراودات تجاري آنها بر پايه دلار است. اما اگر ما بخواهيم نرخ دلار را تغيير دهيم بايد با پاره اي از کشورها همسو و وارد پيمان هاي منطقه اي شويم که مبناي نرخ هاي ارزي مناطق و يک پايه پولي شکل گيرد. مثلا 10 کشور ارزي را براي خود تعيين کنند که ارزش آن نسبت به ارزهاي ديگر و پايه آن بر حسب طلا تعريف شود و کشوري که توانايي اقتصادي لازم براي حمايت از اين ارز را دارد در بين اين 10 کشور قرار گيرد و در نهايت مراوده اين ارز از طريق دلار صورت گيرد. 
نمونه اين نوع ارز يورو است که کشورهاي اروپايي در مقابل دلار عرضه مي کنند. يعني يک کشور به تنهايي نمي‌تواند اين کار را انجام دهد.

*مدل پوياي بازار 80 ميليوني ايران تبيين نشده است
به نظر شما چرا رشد اقتصادي کشور در بيشتر سال‌هاي دهه نود صفر و حتي زير صفر بوده است؟ 
توليد ناخالص داخلي کشور وابسته به مقادير توليدي و استفاده از توانمندي هاي عوامل توليد مثل کار و سرمايه روي کالا و خدمات است. اگر مقادير نسبت به سال قبل افزايش يابد، رشد توليد اتفاق افتاده اما اگر ثابت بماند تغييري حاصل نشده و اگر مقادير به سمت کاهش برود و ظرفيت هاي خالي توليد ايجاد شود دچار GDP منفي شده ايم.
عوامل موثر در رشد اقتصادي صرفا داخلي نيست. متغيرهاي درونزا و برونزا، رکود و سطح عمومي قيمت ها نيز معمولا خيلي موثر هستند. 
تا کنون مدل پوياي بازار 80 ميليوني ايران تبيين نشده است. در نتيجه بازار به شما فضا نمي دهد. اگر توليدات داخلي را با واردات کالاهاي خارجي مقايسه کنيم متوجه مي شويم کشور چين الگوهاي بازار 80 ميليوني ما را کاملا درک کرده اما خود کشور ايران هنوز درک نکرده است. اينجا است که بايد در نظر آوريم توليد ناخالص داخلي اقتصاد 80 ميليوني ملي که متکي به توليدات داخلي است در چه وضعي قرار مي گيرد. 
از يک طرف مباحث مربوط به تحريم هاي ظالمانه و فشار محدوديت هاي بازارهاي مالي دنيا و از طرف ديگر رکود اقتصادي، توليد را در کشور مقيد مي سازد که مجموع اينها باعث شده GDP کشور از تحرک کافي برخوردار نباشد. اگر از نفت در اقتصاد کشور صرف نظر شود رشد اقتصادي و GDP کند خواهد بود. 
بايد بازارشناسي دقيق صورت گيرد؛ الگوهاي بازار را درک کنيم و قدر جمعيت 80 ميليوني کشور را بدانيم و در برآوردهاي اقتصادي و توليدات به اين سمت رويم. از طرف ديگر دسترسي به بازارهاي منطقه اي و بين المللي هم مهم است که بتواند در رشد توليدات به صورت ارزآور وارد شود. 

 چگونه اقتصاد مردمي مي شود؟
مفهوم اقتصاد مردمي اين است که توليد، توزيع و دسترسي به منابع و تسهيلات بين مردم به صورت عادلانه صورت گيرد. اگر مردم به اين امکانات دسترسي داشته باشند، خواهند توانست فعاليت هاي خود را ثمربخش کنند در غير اينصورت انحصار ايجاد خواهد شد. 
آگاهي از قوانين و مقررات، امکان حضور در سرمايه گذاري هاي مشخص به صورت سهام شرکت هاي بزرگ يا با سرمايه گذاري هاي اندک به صورت شرکت هاي هلدينگي مشخص باعث مي شود، مردم بتوانند به تصميم گيري ها و سرمايه گذاري ها وارد شوند و تاثير آن را در زندگي خود به صورت عملي لمس کنند.
وقتي صحبت از ورود مردم به اقتصاد است فکرها به سمت بازار و دفتر و دستک خريد و فروش معطوف مي شود. در حالي که حضور مردم در اقتصاد به فهم کاربردهاي مشخص اقتصادي در گستره بخش هاي مختلف صنعت، کشاورزي و خدمات بر مي گردد و لازم نيست همه افراد صاحبت شرکت باشند. مهم اين است که من نوعي به عنوان فعال اقتصادي در عرصه هاي مختلف به عامل هاي اقتصادي متصل شوم تا بتوانم سرمايه گذاري خود را روي سهام مشخص انجام دهم و از ظرفيت ها و سود اين سهام بهره برم.