احرارنيوز:بانوان بخش ايلخچي اسکو در آذربايجان شرقي همه ساله همزمان با فصل باران و در آئين باران خواهي با طبخ آش نذري، وفور نزولات آسماني را از درگاه الهي طلب مي کنند.
کنون ديگر بر کسي پوشيده نيست که دومين ريسک بزرگ تهديد کننده اقتصاد دنيا در آينده، کمآبي و آلودگي منابع آبي در دنياست که باعث آلوده شدن مواد غذايي و افزايش بحرانهاي غذايي در جهان ميشود و در اين ميان سازمان توسعه و همکاريهاي اقتصادي در گزارشي يکي از اصليترين دلايل کمآبي در دنيا را هدر رفت آب در بخش خانگي و کشاورزي اعلام کرده که بر اين اساس هزينه سالانه جايگزيني و بازسازي زيرساختهاي صنعت آب در کشورهاي در حال توسعه و بازارهاي در حال گذار دنيا بيش از ?.? هزار ميليارد دلار است.
طبق تاکيدات و هشدارهاي اين سازمان در صورتي که سالانه ??? ميليارد دلار در توسعه بخش فاضلات و زيرساختهاي تامين آب سالم در دنيا سرمايهگذاري نشود، همين منابع آبي موجود هم غير قابل استفاده خواهد بود و اين در حالي است که هم اکنون ??? ميليون نفر در سراسر دنيا به آب پاک و ?.? ميليارد نفر هم به سيستم فاضلات دسترسي ندارند و صندوق جهاني طبيعت نيز در گزارش اخير خود کمآبي را بحراني جدي براي نسل فعلي و نسل آينده بشر دانسته و بر اهميت حل کردن اين بحران تاکيد دارد چرا که روي کيفيت منابع غذايي و تامين غذا در دنيا هم اثر دارد و به سلامت مردم آسيب هاي جدي و جبران ناپذير وارد مي کند.
در چنين شرايطي عواملي چون کاهش نزولات آسماني در چند سال اخير، استمرار خشکسالي ها و برداشت بيش از حد از سفره هاي آب زيرزميني کشورمان را نيز با چالش هاي جدي در حوزه منابع آبي مواجه ساخته و زنگ خطر جدي کمبود آب را به صدا درآورده است.
بحران کمبود آب در جهان
?? درصد کره زمين را آب پوشانده اما اين آب با نوع مايعي که انسان نياز دارد، متفاوت است بطوريکه تنها سه درصداز آب کره زمين براي نوشيدن، استحمام، مصارف کشاورزي و صنعتي مناسب است يعني همان چيزي که به آب شيرين معروف است و از اين ميزان نيز، دوسوم آن در يخچالهاي قطب شمال و جنوب خاک ميخورد و بنابراين فقط يک درصد آب کره زمين براي ما براحتي قابل استفاده است و باقي آن را بايد با صرف هزينههاي بيشتر، آن هم در برخي مصارف خاص بکار ببريم.

طبق آمار سازمان ملل ميزان مصرف جهاني از اين يک درصد آب در طول ?? سال اخير، سه برابر شده و هم اکنون حدود يک ميليارد نفر دسترسي به آب شرب سالم ندارند و بيش از ?.? ميليارد نفرِ ديگر نيز دست کم يک ماه در سال با کمبود آن مواجه هستند و در کل حدود ?.? ميليارد نفر به خاطر استفاده از آب غير بهداشتي در معرض بيماريهايي چون وبا قرار دارند و از اين مقدار، دو ميليون نفر هر ساله به همين دليل جان خود را از دست ميدهند.
يک کارشناس هواشناسي در اين زمينه به خبرنگار مهر گفت: کاهش بارندگي و از سويي افزايش دماي هوا، تنش آبي و تداوم خشکسالي را که بي صداترين بلاياي طبيعي شناخته مي شود، در پي خواهد داشت و بار ديگر مسئولان را به فکر جيره بندي آب در سطح کشور به ويژه پايتخت خواهد انداخت.
علي مظاهري خاطر نشان شد: خطر و خسارت هاي ناشي از خشكسالي به مراتب بيشتر از ساير بلاياي طبيعي چون سيل، طوفان، آتش فشان و حتي زلزله است اما به دليل اينکه مشاهده تاثير تخريبي خشكسالي نياز به زمان نسبتا طولاني دارد، مطالعه و تحقيق و نحوه برخورد با آن كمتر مورد توجه قرار گرفته است.
اين کارشناس هواشناسي در پايان اظهار داشت: البته ناگفته نماند که پيشرفت بحراني چون کم آبي در کشور ما را با بحراني عظيم تر همچون هجوم ريزگردها مواجه خواهد کرد که تاکنون راه حل مناسبي براي آن يافت نشده است
با اين تفاسير به راحتي مي توان درک کرد که باران نزول رحمت است بر کرانه هستي، آغاز زندگي است و پايان هر آنچه نيستي نام گرفته است.
طبخ آش نذري و طلب باران در ايلخچي
در زمان هاي قديم که نزولات آسماني کاهش مي يافت، برخي از همسايه ها و اهل محل در شهر ايلخچي که يکي از شهرهاي آذربايجان شرقي در بخش ايلخچي شهرستان اسکو و در ?? کيلومتري جنوب غرب کلانشهر تبريز قرار گرفته است، با آداب و رسوم خاصي از خدا طلب باران مي کردند و اين آداب و رسوم پخت آش رشته نذري باران بوده و از آن با عنوان آئين باران خواهي ياد مي شود که در اعتقاد مردمان اين ديار در خصوص دلايل قطع بارندگي ها به خاطر مواردي چون گسترش گناهان، ناسپاسي نعمت ها، نپرداختن حق مردم، كم فروشي، ظلم، نيرنگ، ترك امر به معروف و نهي از منكر، نپرداختن زكات، حكومت و قضاوت بر خلاف حكم خدا، آئيني براي رفع اين موانع بارش ديده مي شود.

بانوان آشپز شهر ايلخچي سال هاي سال است که اين سنت حسنه را برگزار مي کنند و در آن اهالي محلات با همکاري و همياري يکديگر نسبت به پخت و پخش آش نذري براي برآورده شدن حاجات و افزايش بارش ها اقدام مي کنند چرا که شهر ايلخچي يک منطقه کاملا کشاورزي بوده و عمده امرار معاش اهالي اين شهر از طريق زراعت و کشاورزي است و همه ساله با شروع فصل بارش ها اقدام به پخت آش کوچه يا آش محله مي کنند و با دعا و نيايش به درگاه خداوند، طلب باران و رفع خشکسالي مي کنند و اين آئين با شروع فصل بهار به طور گسترده در محلات شهر ايلخچي برگزار مي شود.
در همين خصوص يکي از بانوان ايلخچي که در اين مراسم حضور داشت، از نگاه مردم به اين آئين صحبت و تصريح کرد: مردم با خلوص نيت در مراسم طبخ آش نذري باران خواهي حضور مي يابند چرا که باور دارند حضور در اين مراسم و طلب رحمت از درگاه الهي، موجب فزوني بارش ها و دور شدن بلايايي مانند خشکسالي و کم آبي مي شود.
خديجه بانو در ادامه افزود: مردم ايلخچي در يکي از ايام بهار و در آغاز فصل بارش ها بصورت خودجوش اقدام به آماده کردن مقدمات پخت آش نذري باران خواهي را فراهم مي کنند و در کوچه ها و معابر بصورت دسته جمعي از ساعات ابتدايي صبح اقدام به پخت آش مي کنند و همزمان با اذان ظهر که طبخ آش نيز به پايان رسيده، اقدام به توزيع آن ميان افراد محله و نيازمندان مي کنند تا به اين واسطه نظر رحمت الهي نيز در قطره هاي باران بر روي اين مردم جاري شود.
بانوي ديگري که سالخورده است و به گفته خود سال ها در اين مراسم حضور داشته، گفت: پخت اين آش با نواها و اشعار محلي همراه است که بانوان حاضر در پخت آش نذري آنها را با خود زمزمه مي کنند و محتواي همه آنها طلب لطف و رحمت الهي و بخشش گناهان براي فزوني رزق و روزي است.
فاطمه گودرزيان که همسايگان و اطرافيان او را با لفظ « بي بي ننه» مورد خطاب قرار مي دهند، همچنين تصريح کرد: مادران و مادر بزرگ ها که سال هاي سال در اين مراسم حاضر شده اند و آثار و نتايج آن را در زندگي خود و مردم منطقه حداقل به لحاظ قرابت و افزايش روابط و صميميت ميان خانواده ها تجربه کرده اند، سعي مي کنند با دادن مشارکت به فرزندان خود، آنها را نيز با اين آئين مانوس و اين فرهنگ زيبا و اجتماعي حسنه را به نسل هاي آينده نيز منتقل کنند.
نجفي يک کارشناس اجتماعي نيز در گفتگو با خبرنگار مهر يکي از ويژگي هاي اين مراسم سنتي را مشارکت گسترده مردم در تهيه و پخت اين آش بيان کرد و گفت: اين اقدام به نوعي مشارکت اجتماعي محسوب مي شود و با توجه به باورهاي عميق ديني مردم منطقه مبني بر برآورده شدن نيازها از سوي درگاه الهي به اين سنت حسنه روي مي آورند.
نجمي شهردار ايلخچي هم با اشاره به ترويج اين سنت حسنه در منطقه اظهار داشت: شهرداري ايلخچي هم با اطلاع رساني اين موضوع و در اختيار گذاشتن محل هايي براي تسهيل اين کار حسنه، با مردم همکاري کرده و در اين سنت خير شريک مي شود.
باران خواهي، آئيني کهن اما زنده در ميان مردم منطقه ايلخچي
پخت اين آش در چندين روز و در طول فصل بهار و همراه با دعا و نيايش به درگاه الهي صورت مي گيرد و تقريبا در همه محلات شهر ايلخچي به بصورت باشکوهي برگزار مي شود و معمولا از اوايل صبح آغاز شده و پس از مشارکت همگاني مردم و مقارن با لحظات ملکوتي اذان ظهر، براي پخش در بين مردم آماده مي شود.
آئين بومي و سنتي باران خواهي از جمله رسومي است كه ريشه در فرهنگ و اعتقادات ديني مردم دارد و در جاي جاي ايران زمين در اشكال مختلف برگزار مي شود كه البته در بسياري از مناطق كشور به صفحات تاريخ سپرده شده و در برخي نقاط آذربايجان شرقي مانند يخش ايلخچي شهرستان اسکو شكل و شمايل خاصي دارد و خوشبختانه در عصري كه سنن و رسوم به فراموشي سپرده شده، احياي اين رسم از سنن و رسوم كهن در ايلخچي مايه خوشحالي است.
اين رسم نيك معمولا در هنگامي که بارش رحمت الهي کمتر صورت مي گيرد و يا زماني كه مزارع، مراتع، باغ ها، كوه ها، دشت ها و چشمه ها كه نياز شديدي به نزولات آسماني و باران دارند، با مشاركت زنان و دختران و كودكان كم سن و سال انجام مي شود و استعانت از ايزد خالق و دعا، طلب صادقانه و خالصانه و خيرخواهانه از يگانه آفريدگار هستي بخش مبني بر نزول باران همراه با پخش انواع نذري ها و اطعام اهالي و رهگذران اجرا مي شود.
پختن آش نذري آئين باران خواهي كه امسال به شكلي گسترده و در انواع مختلف در محلات و معابر ايلخچي قابل مشاهده بود و پخش آن با مشاركت تعداد زيادي از بانوان به ويژه زنان كهنسال و طلب باران توسط كودكان كم سن و سال در قالب اشعار و جملاتي ريتميك از اقدامات ارزشمند قابل ذكر اين سنت حسنه بود.
--------------------------------------------------------
گزارش از: سعيد رنجبر پرنياء – حسن عبدالهي