، به گزارش احرارنيوز به نقل از مهر، مؤسسه تحقيقات واکسن و سرم سازي رازي با قريب به ?? سال سابقه فعاليت يکي از قديمي‌ترين و معتبرترين مراکز علمي و تحقيقاتي کشور شناخته مي‌شود كه فعاليت خود را از سال ???? تحت نظارت وزارت فلاحت و فوائد عامه (وزارت کشاورزي وقت) با تحقيقات پيرامون راه هاي مبارزه با بيماري خانمان سوز طاعون گاوي که با تلف کردن صدها هزار راس گاو حيات دامي کشور را مورد تهديد قرار داده بود، آغاز و پس از مدت کوتاهي با توليد و عرضه واکسن موثر عليه بيماري مزبور دوره نويني از مبارزه عليه بيماري ها را در کشور پايه گذاري کرد.

بلافاصله بعد از اين موفقيت کار بر روي توليد انواع واکسن‌ها و سرم‌هاي مصرف پزشکي در دستور کار مؤسسه قرار گرفت و مسئله‌ حائز اهميت در اين بين اين است که دوران شکوفايي و رشد و توسعه مؤسسه تحقيقات رازي مربوط به دوران پس از واگذاري مديريت مؤسسه به متخصصان داخلي در سال ???? بوده و بخش عمده‌اي از واکسن‌ها و ديگر فرآورده‌هاي بيولوژيک در اين سال‌ها مورد تحقيق و توليد قرار گرفته است.

در سال‌هاي پس از انقلاب اسلامي روند فعاليت‌ها در مؤسسه تحقيقات رازي از لحاظ کمي و کيفي گسترش پيدا کرد به طوري که تحقيق و توليد عمده اي از واکسن‌هاي دامي و انساني از جمله واکسن‌هاي اوريون، سرخجه و سه‌گانه (سرخک، سرخچه و اوريون) در اين سال ها انجام گرفت اما با اين سابقه درخشان اين روزها نبض اين موسسه به كندي مي زند و نبود اعتبارات، عدم حمايت هاي دولتي، تكنولوژي پير و فرسوده دردهاي مضمن را به جان سرم سازي رازي انداخته است.

لزوم تامين اعتبار و حمايت مالي دولت از سرم سازي رازي

نماينده مردم تبريز- آذرشهر و اسكو در مجلس شوراي اسلامي با اشاره به قدمت و جايگاه سرم سازي در منطقه و خاورميانه در سال هاي نه چندان دور گفت: در حال حاضر سيستم و دستگاههاي سرم سازي رازي مربوط به پنج يا شش دهه پيش است در حاليکه اين مجموعه عنوان هايي نظير رتبه اول توليد فرآورده‌هاي بيولوژيک را در كارنامه خود دارد و به واسطه همين امر ايران جزء يك يا دو كشور داراي تكنولوژي فرآورده‌هاي بيولوژيک محسوب مي شد.

مسعود پزشکيان با هشدار نسبت به وضعيت بحراني اين موسسه افزود: متاسفانه تاكنون براي بروز رساني و نوسازي اين مجموعه صرفا به شعارها اكتفاء شده و بر روي كاغذ بوده و كار عملي براي تحقق بخشي از اين همه شعار از سوي متوليان امر صورت نگرفته است.

وي سرم سازي رازي را نيازمند حمايت دانست و تصريح نمود: اگر اقدامات و تلاش هايي در جهت احياء اين واحد عظيم توليد دارو در كشور صورت نگيرد، به جاي جاي اين سرزمين خيانت كرده ايم چرا که در بسياري از بخش هاي كشور اعتبارات به صورت غير ضروري تزريق مي شود كه با هدايت درصد كمي از اين اعتبارات به سرم سازي رازي مي توان حيات دوباره را در شاهرگهاي اين موسسه دميد.

عضو کميسيون بهداشت و درمان مجلس شوراي اسلامي تاكيد كرد: اگر تامين اعتبار و حمايت مالي دولت از سرم سازي رازي در اسرع وقت محقق نشود و همچنان شاهد عدم حمايت ها از اين مجموعه باشيم، تمام سرمايه گذاري هاي مادي و معنوي و زحمات علمي صورت گرفته در اين موسسه به هدر خواهد رفت.

سرمايه گذاري و توجه ويژه به زيرساخت هاي بومي شعبه مرند موجب رشد قابل توجه اين حوزه مي شود

اما شعبه مرند سرم سازي رازي كه به عنوان مرکز شمالغرب كشور فعاليت دارد، در حال حاضر توليد سه نوع واكسن كشته از نوع كشت در تخم مرغ هاي جنين دار را عهده دار بوده و واكسن نيوكاسل كشته با ظرفيت توليد ساليانه صد ميليون دز، واكسن آنفولانزاي كشته طيور با ظرفيت توليد ساليانه صد ميليون دز، واكسن دوگانه كشته آنفولانزا و نيوكاسل با ظرفيت ساليانه صد و پنجاه ميليون دز توليد و به بازارهاي هدف ارائه مي كند.

 واكسن نيوكاسل كشته با ظرفيت توليد ساليانه صد ميليون دز، واكسن آنفولانزاي كشته طيور با ظرفيت توليد ساليانه صد ميليون دز، واكسن دوگانه كشته آنفولانزا و نيوكاسل با ظرفيت ساليانه صد و پنجاه ميليون دز در اين مرکز توليد و به بازارهاي هدف ارائه مي كند.علي آمقي رئيس موسسه تحقيقات واکسن و سرم سازي رازي شعبه شمال‌غرب کشور كه به محوريت آذربايجان شرقي و در شهرستان مرند متمركز است، درباره مباحث مربوط به مشکلات اين موسسه به مهر گفت: در شعب سرم سازي رازي به خصوص در شعبه مرند زيرساخت هاي اصلي و بومي وجود دارد و اگر سرمايه گذاري و توجه ويژه به اين امكانات بالقوه صورت گيرد، شاهد بالفعل شدن و رشد قابل توجه در اين حوزه خواهيم بود.

آمقي با تاكيد بر اينكه واكسن سازي بيوتكنولوژيكي ريشه در صنايع با تکنولوژي بالا دارد، اضافه كرد: با مد نظر قرار دادن اين موضوع كه سرمايه گذاري در صنعت واكسن و سرم سازي مبتني بر دانش است، ظرفيت هاي سرمايه گذاري در اين بخش بالا بوده و در كمترين زمان بازگشت سرمايه امكان پذير مي باشد.

وي درباره وضعيت شمالغرب كشور در صنايع واكسن سازي اظهار داشت: روش توليدي در سرم سازي رازي كه در حال حاضر توليد سه نوع واكسن كشته از نوع كشت در تخم مرغهاي جنين دار را بر عهده دارد، از به روزترين روش هاي دنيا محسوب مي شود و ابزار و امكانات تحقيقاتي نيز از وضعيت مطلوبي برخوردار مي باشد اما با نوسازي و بروز شدن اين ابزار و امكانات نيز مي توان نتايج و توفيقات بهتري در حوزه توليدات اين شعبه بدست آورده و در اين مجموعه استفاده قرار داد.

هرچند با ابزار و امکانات موجود فعلي نيز قادر به انجام ماموريت ها و وظايف محوله هستيم اما بدون شک بروزرساني تجهيزات و توسعه روش ها مي تواند جهش چشمگيري را در رشد اين موسسه موجب شود.رئيس موسسه تحقيقات واکسن و سرم سازي رازي شعبه شمال‌غرب کشور تصريح کرد: هرچند با ابزار و امکانات موجود فعلي نيز قادر به انجام ماموريت ها و وظايف محوله هستيم اما بدون شک بروزرساني تجهيزات و توسعه روش ها مي تواند جهش چشمگيري را در رشد اين موسسه موجب شود.

مركزيت موسسه سرم سازي رازي در مسير جاده قديم قزوين که خود قسمتي از جاده ابريشم بوده و بين شهرهاي قزوين و ري واقع شده قرار دارد موسسه مزبور در دوران قاجاريه به عنوان مرکز درمان اسبان، اسواران، پيکها و دام‌ها مورد استفاده قرار مي گرفت بعد از جنگ جهاني اول، به واسطه عهدنامه ترکمانچاي، مملکت دچار قحطي و بيماريهاي واگيردار گسترده‌اي در مردم و احشام شد که درمان اين امراض سبب تاسيس موسسه پاستور و سپس "موسسه دفع آفات حيواني و سرم سازي ايران" شد، که بعدها به "بنگاه سرمسازي رازي" و سپس به "موسسه تحقيقات واکسن و سرم سازي رازي" تغيير نام يافت.

فعاليت اوليه مرکز روي طاعون گاوي متمرکز بود اما بعداً به توليد انواع واکسن‌ها و سرم‌هاي داراي کاربرد پزشکي و دامپزشکي گسترش يافت و در پي جنگ جهاني دوم، موسسه چند سالي به اشغال نيروهاي ارتش سرخ درآمد و چند باب بنا با کاربرد نظامي در موسسه ساختند.

امتيازات علمي در كنار آزمايشگاه‌هاي ملي

با وجود تمام اين تنگناها و مشکلات، نگاهي به تجهيزات و داشته هاي اين موسسه كه داراي لابراتوارهاي تشخيص و تحقيق با مرجعيت ملي يا جهاني خالي از لطف نخواهد بود كه از آن جمله مي توان به آزمايشگاه ملي تب برفکي، آزمايشگاه ملي تحقيقات پاستورلا، آزمايشگاه ملي تحقيقات تيلريوز، آزمايشگاه ملي سل دامي، آزمايشگاه ملي تحقيقات کنه، آزمايشگاه رفرانس جانوران سمي، آزمايشگاه رفرانس مايکو پلاسما، آزمايشگاه رفرانس سموم جانوري، آزمايشگاه رفرانس آنفلوآنزاي فوق حاد پرندگان، آزمايشگاه رفرانس آبله دامي و نظاير آن  اشاره كرد.

عنوان اين موسسه به يادبود حکيم ابوبکر محمّد زکرياي رازي نامگذاري شده و بسياري از دانشمندان دامپزشکي ايراني در اين موسسه فعاليت داشته‌اند كه در اين رابطه مي توان بهره مندي از القاب و تجربيات افراد سرشناس همچون مصطفي‌قلي بيات (معاون وزارت فلاحت)، فوائد عامه و تجارت (به عنوان موسس موسسه) دکتر عبدالله حامدي (نخستين رئيس موسسه) و پروفسور سيد حسين ميرشمسي (چهره ماندگار علمي ايران. موسس بخش واکسن‌هاي ويروسي انساني کتابخانه موسسه رازي مورد تاكيد قرار داد.

همچنين اين موسسه داراي نشريه علمي پژوهشي آرشيو رازي مي‌باشد و کتابخانه مرکزي با زيربناي اعياني ???? متر مربع مي‌باشد که از سال ???? هجري شمسي آغاز به کار کرده، بيشتر منابع موجود راجع به علوم دامپزشکي و پزشکي را داراست بطوريكه منابع آن شامل کتاب هاي خارجي، عمدتاً به زبان‌هاي انگليسي، فرانسوي، عربي و ترکي استانبولي هفت هزار و ??? جلد، کتاب هاي فارسي با سه هزار و ??? جلد، نشريات خارجي با ??? سلسله، نشريات فارسي با ??? سلسله، پايان‌نامه هاي خارجي با ?? مصحف، پايان‌نامه هاي فارسي با ??? مصحف، ??? لوح فشرده، طرح‌هاي پژوهشي با ??? عنوان، کتاب هاي الکترونيکي با دو هزار و ??? عنوان، مقالات خارجي مؤسسه رازي با ??? مقاله و مقالات فارسي مؤسسه رازي با??? مقاله است.

مرکزيت موسسه كه در کرج قرار گرفته داراي مراکز آزمايشگاهي (تشخيص بيماري‌هاي دام) در بسياري از نقاط كشور از جمله در مشهد، اهواز، مرند، اراک، شيراز، کرمان، آبادان (در دست ساخت)، خزر آباد ساري، کلاردشت و بندر انزلي است.

موسسه سرم سازي رازي جهت تبادل تجربيات، اخذ مجوزها و صادرات با سازمان‌ها و ادارات بين‌المللي سازمان بهداشت جهاني WHO، سازمان دامپزشکي جهاني IOE و سازمان خواربار و کشاورزي ملل متحد فائو همکاري دارد كه بعد از انقلاب و اعمال تحريم‌هاي بين‌المللي عليه ايران، مراودات با کشورهاي توسعه يافته کمتر و با کشورهاي اسلامي بيشتر شده است.

به طور کلي سالانه بيش از سه و نيم ميليارد دز انواع فراورده‌هاي بيولوژيک در سرم سازي رازي توليد مي شود كه واکسن‌هاي ويروسي انساني، واکسن‌هاي باکتريايي انساني، واکسن هاي ويروسي دامي، واکسن هاي باکتريايي دامي، سرم ها انساني، سرمهاي دامي، واکسن‌هاي طيور و واکسن‌هاي آبزيان در مجموعه توليدات قرار دارند.

سرم‌هاي ديفتري و کزاز، سرم‌هاي درماني ضد زهر: انواع عقرب و مار، انواع پادگن‌ها شامل آنتي ژن رزبنگال، آنتي ژن رايت، آنتي ژن پولوروم، انواع فراورده‌هاي خوني دامپزشکي شامل سرم خرگوش- پلاسماي خرگوش- هموليزين- کمپلمان خرگوش- کمپلمان خوکچه هندي- خون دفيبرينه گوسفندي، انواع حلالهاي مصرف پزشکي شامل سرم فيزيولوژي- آب قابل تزريق و حيوانات آزمايشگاهي موش- رت- هامستر- خوکچه هندي و خرگوش نيز در ليست توليدات اين موسسه قرار گرفته و اخيراً نيز تحقيقات در سرم سازي رازي براي توليد پادزهر عنکبوت‌گزيدگي و مارهاي دريايي متمركز شده است.

با توجه به تمام اين مزيت ها و بسترهاي ارزشمند موجود در موسسه سرم سازي رازي، اعمال حمايت هاي لازم از اين مرکز علمي و هموار کردن مسير فعاليت هاي آن، امري اجتناب ناپذير و ضروري بنظر مي رسد که بايد مورد توجه مسوولان اين حوزه قرار گيرد.

گزارش: زهرا عبدالهي