سازمان بسيج رسانه آذربايجان شرقي در اقدامي ابتکاري، ميزبان جمعي از فعالان رسانه اي استان در سالن جلسات اداره کل پست استان بود تا آنان در فضايي صميمي و آزاد و به دور از هر گونه دغدغه، استنباط هايشان را از مشکلات و مسايل و راهکارهايشان براي برون رفت از آن را بيان کنند.

تامل در اظهارات و نکته نظرات شرکت کنندگان در اين محفل که با پاسخ مثبت به درخواست سازمان بسيج رسانه استان در اينجا جمع شده بودند، حاکي از اين بود که همه آنان دل در گروي کشور و ملت و نظام دارند و هر کدام به زباني و بياني کوشيدند تا ضمن آسيب شناسي رويدادهاي اخير از منظر فعاليت حرفه اي خود، راهکارهاي پيشنهادي شان را نيز به عنوان نخبگان فکري جامعه و نماينده افکار عمومي ارايه کنند.

البته بديهي است که فضاي اين محفل که با عنوان «تريبون آزاد» برگزار مي شد و حاضرانش از فعالان رسانه اي آذربايجان شرقي بودند، خالي از مزاح و شوخ طبعي هاي رايج در ميان اهالي رسانه نبود و برخي از اين عزيزان، هر کدام با الفاظ و عبارات خاص خود، براي شکستن فضاي جدي و گاهاً مجادله آميز سالن تلاش مي کردند.

«تريبون آزاد رسانه اي؛ آسيب شناسي حوادث اخير» فعالان رسانه اي آذربايجان شرقي نزديک به سه ساعت طول کشيد و همين نکته نشان مي داد که آنان به عنوان چشم بيناي جامعه ايراني و نظام اسلامي، حرف هاي زيادي براي گرفتن دارند؛ گرمي و صميميت اين مجلس به اندازه اي بود که هيچکس گذشت زمان را متوجه نشد و تنها هشدار مجري برنامه مبني بر اينکه زمان زيادي از آغاز مجلس گذشته، بر آن نقطه پايان گذاشت.

برآيند اين نشست صميمي که ايجاد مي کند به يک بار محدود نشود و برگزاري آن بايد به روالي مالوف در حوزه فعاليت هاي رسانه اي آذربايجان شرقي تبديل شود، اين بود که فعالان رسانه اي اين خطه ضمن آمادگي براي پوشش مناسب رسانه اي هر گونه رويداد احتمالي از ضعف بسترهاي ارتباطي براي مقابله با سياه نمايي ها و دروغ پردازي هاي رسانه هاي معاند و بيگانه گله مندند.

آنان از اينکه در اين مدت شخصي يا نهادي به شکلي موثر و کارآمد، قدم پيش ننهاده تا جمعي از فعالان رسانه اي استان را براي همفکري و هم افزايي در زمينه توليد محتواي رسانه اي براي مقابله با مديريت افکار عمومي توسط رسانه هاي معاند بسيج کند، ابراز تاسف مي کنند.

عدم دسترسي به اينترنت به عنوان اساسي کار روزنامه نگاري از ديگر مطالبات شرکت کنندگان در تريبون آزاد رسانه اي سازمان بسيج رسانه آذربايجان شرقي است؛ آنان معقتدند وقتي که دسترسي به بسترهاي ارتباطي رايج و نرم افزارهاي ارتباطي موجود براي قشر رسانه اي ناممکن است، چگونه مي توان در ميدان نابرابر با رسانه هاي بيگناه و معاند، ستيز کرد.

ضرورت تلاش براي ارتقاي سطح مرجعيت رسانه هاي داخلي

مسعود برزگر جلالي، مدير مسوول هفته نامه ساقي آذربايجان در اين نشست با اشاره به ضرورت چاده انديشي براي بازگرداندن مرجعيت رسانه‌هاي داخلي براي مردم بر لزوم تغيير در رفتار رسانه اي براي اعتمادآفريني در ميان مخاطبان داخلي و رويگرداني آنان از رسانه هاي خارجي تاکيد کرد.

برزگر جلالي با طرح اين سوال که چرا به گونه اي رفتار کرده ايم که رسانه هاي داخلي مرجعيت خود را از دست داده اند، گفت: به نظر مي رسد رونق رسانه‌هاي معاند و بيگانه به دليل رفتارها و سياستگزاري هاي نادرست ما در حوزه رسانه بوده است.

وي با تاکيد بر لزوم تلاش همگاني براي ارتقاي سطح مرجعيت رسانه هاي داخلي براي مخاطبان توضيح داد: بايد به گونه اي برنامه ريزي و مديريت شود که حتي يک رسانه محلي در يک شهرستان کوچک به عنوان مرجع و منبع اصلي خبر براي سکانان آن تبديل شود، تجربه اي که در ديگر کشورهاي جهان با موفقيت همراه بوده است.

وي اضافه کرد: تحقق اين مهم امکان پذير است و با اعتماد به رسانه ها و فعالان رسانه اي و باز کردن بيشتر دست آنها در توليد محتوي مي توان به آن دست يافت تا مردم ديگر سراغ رسانه هاي بيگانه نروند.

برزگرد جلالي با تاکيد بر لزوم تامل براي پيش بيني تنش هاي احتمالي در جامعه و استفاده درست از ظرفيت رسانه ها براي مواجهه با آن از اينکه اين روال در زمان حاضر برعکس است، ابراز تاسف کرد.

معصومه شکوهي از ديگر فعالان رسانه اي آذربايجان شرقي نيز بر لزوم شفافيت بيشتر نهادهاي مسوول در هنگام وقوع حوادث و صداقت آنان با مردم تاکيد کرد و گفت: در پيش گرفتن اين رويکرد سبب مي شود که اعتماد متقابل ميان افکار عمومي و دولت و نهادها و سازمان هاي مرتبط با آن بيشتر شود.

وي با تاکيد بر لزوم موضع گيري سريع و صريح نهادها و سازمان هاي مختلف در هنگام وقوع يک رويداد افزود: در غير اين صورت فاصله ميان مردم با اين نهادها، با همديگر و با ما رسانه ها بيشتر مي شود و صميميت از ميان مي رود.

مدير مسئول هفته نامه آذر پيام و سردبير روزنامه سرخاب نيز با اشاره به رخوت فضاي رسانه اي استان در توليد محتوي براي فضاي مجازي اين سوال را مطرح کرد که وقتي فعاليت رسانه اي در شبکه هاي اجتماعي به تماشاي صفحات ديگران و گذاشتن «داستان» (استوري) هاي شخصي در اينستاگرام و امثال آن محدود است، برداشتن فيلترينگ براي فعالان رسانه اي چه مزيتي دارد.

فعال رسانه اي نمي تواند در برابر حوادث و اتفاقات جاري موضع نداشته باشد

فرهاد باغشمال با بيان اينکه تنها عده انگشت شماري از بيش از ??? مدير مسوول آذربايجان شرقي در فضاي مجازي و شبکه هاي اجتماعي مطلب مننتشر مي کنند، افزود: اينکه همکار رسانه اي من از نوشتن هر گونه مطلب درباره حوادث اخير خودداري مي کند و مي گويد ما بي طرف هستيم و ما را وارد اين بازي ها نکنيد، بسيار تاسف آور است، زيرا در همه جاي جهان از جمله کشور ما، روزنامه نگاران رجل سياسي محسوب مي شوند.

وي با اشاره به اينکه وقتي روزنامه نگاران ما خود را رجل سياسي نمي دانند، عملاً مرجعيت خود را زير سوال مي برند، توضيح داد: اين در حالي است که ما به عنوان نمايندگان افکار عمومي بايد، صرف نظر از اينکه موافق يا مخالف، درباره حوادث جاري کشور مطلب بنويسيم.

وي ادامه داد: واقعيت اين است که امروزه فضاي مجازي از نظر ماهوي به يک فضاي مخالف پروري تبديل شده است زيرا هر کس مي تواند با باز کردن يک صفحه واقعي يا غيرواقعي (فيک) و گذاشتن چند مطلب مخالفت آميز، گروهي از مردم را دنبال خود بکشد و نقش مخالف را بازي کند.

باغشمال ادامه داد: اين فضا، فضاي سلبريتي پرور و عامه پسند شده است به گونه اي که بر اساس اطلاعات ارايه شده از سوي نهادهاي موثق، بيش از ?? درصد محتواي شبکه هاي اجتماعي در آذربايجان شرقي، طنز و سرگرمي و به عبارتي مطالب زرد و عامه پسند است؛ دقت در کارکرد و محتواي شبکه هاي اجتماعي نشان مي دهد که اين فضا يک فضاي پوپوليستي و هشتگ پرور است که هر چه يک مطلب، فارغ از تامل و تعمق در درستي و نادرستي محتواي آن، بيشتر هشتگ مي‌خورد، ترند مي شود و بيشتر ديده مي شود.

اين فعال رسانه اي توضيح داد: حوادث و جريانات اخير کشور نشان داد که ما بازنده ميدان مجازي هستيم؛ وقتي شما کانال هاي تلويزيوني بيگانه و صفحات شبکه هاي اجتماعي را نگاه مي کنيد، اين گونه القا مي شود که انگار همه ساختارها فرو ريخته و جامعه از هم پاشيده شده، اما وقتي به کف خيابان مي رويد، مي بينيد که مردم به زندگي روزمره خود مشغول هستند. اين نشان مي دهد که ما در جنگ روايت ها نمي توانيم روايت اول را بازگو کنيم و نبرد را به نفع دشمنان مي بازيم.

وي با بيان اينکه ما نمي گوييم جمهوري اسلامي حق مطلق است، اما مي دانيم که دشمنان اين نظام و ملت و کشور باطل مطلق هستند، گفت: چرا بايد در مواجهه با اين حقيقت لکنت زبان بگيريم.

وي در پاسخ به انتقادهاي رايج از فيلترينگ اينترنت نيز بيان کرد: واقعيت اين است که اکنون به دليل حوادث اخير، فضا اندکي امنيتي شده، اما سوال اين است که قبل از آن، که اين وضعيت وجود نداشت، چند نفر از فعالان رسانه اي آذربايجان شرقي مبادرت به توليد محتوا در قالب سرمقاله، ياداشت و گزارش مي کردند.

 مديرمسوول هفته نامه «صداي زنان» نيز غفلت از ارتباطات بحران را از مشکلات جاري حوزه رسانه در مواجهه با حوادث اخير کشور خواند و گفت: ما قبل از وقوع حادثه در زمينه آموزش خبرنگاران براي مواجهه با آن کاري نمي کنيم و تنها پس از وقوع بحران به فکر چگونگي استفاده از ظرفيت رسانه ها براي مديريت آن مي افتيم.

مريم شکوهي افزود: اين نگاه موجب مي شود که ما هميشه از منظر رسانه اي در موضع دفاع (پدافند) در برابر رسانه هاي بيگانه قرار بگيريم و نتوانيم اقدامات آفندي انجام دهيم.

وي با بيان اينکه متاسفانه عده اندکي از همکاران رسانه اي ما درباره رويدادهاي اخير دست به قلم برده اند، بر لزوم اعتماد بيشتر به رسانه ها و فعالان رسانه اي براي موضع گيري در قبال اين حوادث تاکيد کرد و گفت: وقتي نظام به کسي مجوز يک رسانه را داده، بايد آن قدر به او اعتماد شود که بتواند با دست باز در خصوص حوادث مختلف موضع گيري و توليد محتوي کند.

فعالان رسانه اي دلسوز نظام هستند

عادل جعفر موحد از ديگر فعالان رسانه اي آذربايجان شرقي نيز با اشاره به اينکه همه فعالان رسانه اي آذربايجان شرقي دلسوز نظام هستند، بر لزوم بسترسازي براي انجام بي دغدغه مسووليت هاي اجتماعي آنان در هنگام وقوع حوادث و اتفاقات مختلف تاکيد کرد.

وي با تاکيد بر لزوم افزايش آستانه تحمل نهادهاي مسوول در قبال فعاليت رسانه ها افزود: در بسياري از موارد رسانه ها تنها به دليل سوء تفاهم و استنباط نادرست اين نهادها، با مشکلاتي در انجام وظايف خود مواجه مي شوند.

وي يکي از راهکارهاي اصلي رفع اين مشکل را ارتقاي سواد رسانه اي نهادهاي مسوول در برابر فعاليت هاي رسانه اي عنوان و اضافه کرد: در غير اين صورت شرايطي پيش مي آيد که ما با محدود کردن رسانه هاي داخلي، ناخواسته و ندانسته ميدان را به نفع رسانه هاي معاند ترک کنيم.

عيسي پور، مدير مسوول پايگاه خبري «تبريز بيدار» نيز با بيان اينکه ميدان دار حواشي در آذربايجان شرقي رسانه‌هاي غيررسمي بوده اند، گفت: اين سوال پيش مي آيد که چه چيزي باعث بروز چنين وضعيتي شده است و يک شخص با انتشار يک «داستان» (استوري) همه رسانه ها را درگير مي کند و به چالش مي کشد.

وي با بيان اينکه کشش مخاطبان به سمت اخبار منفي در جامعه ما بيشتر است، افزود: در رويدادهاي اخير نيز شايعات و اخبار دروغ رسانه هاي معاند، درجه منفي بودن اخبار را افزايش داد و اين وظيفه ما رسانه اي هاست که ذائقه و رفتار رسانه اي مخاطبان خود را با مخاطب شناسي و توجه به دغدغه هاي آنان تغيير دهيم.

وي با اشاره به برخي اظهارنظرهاي غيرواقعي مبني بر ايجاد محدوديت براي فعاليت هاي رسانه اي در زمان حوادث و اتفاقات اخير يادآوري کرد: انصافا من اين سوال را دارم که آيا محدوديت هاي رسانه اي در دوره شيوع کرونا بيشتر بود يا اکنون.

وي ادامه داد: در اين روزها شاهد خبرهاي نادرست چشمگيري در رسانه ها بوديم که نيم ساعت يا يک ساعت بعد از انتشار حذف يا تکذيب شده اند؛ اين حاکي از جاي خالي تحقيق و تعمق در صحت خبرها به عنوان يکي از اصول سه گانه خبرنويسي است.

عليرضا فرورديني، خبرنگار پايگاه خبري آناج نيز با اشاره به ضرورت مسووليت پذيري بيشتر فعالان رسانه اي در بزنگاه ها بر لزوم پشتيباني سخت افزاري و نرم افزاري نهادهاي مسوول در اين حوزه براي کارآمدي بيشتر اقدامات رسانه اي استان تاکيد کرد.

ضرورت حمايت سخت افزاري از فعلان رسانه اي براي نقش آفريني بهتر در حوادث

حميده بردباري، سرپرست خبرگزاري برنا در آذربايجان شرقي نيز اهتمام به انجام وظايف روزنامه نگارانه در حوادث و اتفاقات اخير را مستلزم برخورداري فعالان رسانه اي استان از جايگاه حقوقي شناخته شده در نزد نهادهاي مسوول و مجهز بودن آنان به جليقه خبرنگاري و شناخته بودن شان از سوي نيروهاي انتظامي حاضر در ميدان دانست.

بردباري افزود: در چنين شرايطي، اخلاق حرفه اي روزنامه نگاري ايجاب مي کند که هم نيروي انتظامي و هم مردم حاضر در محل از هويت يک خبرنگار آگاه شوند تا متناسب با آن با وي رفتار کنند؛ نبود اين زيرساخت ها سبب مي شود که يک خبرنگار به دليل اجتناب از آسيب هاي احتمالي از حضور ميداني براي توليد محتوي در حين وقوع حوادث و اتفاقات خودداري کند.

وي با بيان اينکه خبرنگاران در هنگام وقوع حوادث احتمالي، پشتيبان وحامي مشخصي ندارند که مشکلات آنان را پيگيري کند، بر لزوم تعامل بيشتر بين فعالان رسانه اي و نهادهاي مختلف براي نقش آفريني در اين قبيل موارد تاکيد کرد.

عين الله حسين زاده، مدير مسوول هفته نامه «همگام با اصناف» نيز گفت: تجربه کاري من نشان مي دهد که رسانه هاي محلي همچنان تاثيرگذاري بالايي دارند و مواردي پيش آمده که درج يک مطلب درباره اصناف آذربايجان شرقي در نشريه ما، دعوت از سوي رييس اتاق اصناف کشور را براي همفکري به دنبال داشته است.

وي افزود: تاثيرگذاري رسانه، مشروط به توليد محتواست که آن هم با پشت ميز نشيني و نشستن در دفتر نشريه به اميد دريافت و چاپ خبرهاي روابط عمومي  ها ميسر نمي شود، بلکه براي آن بايد کار ميداني انجام داد.

رسانه ها در توليد مطلب مشکل دارند

فرشيد ولي زاده، از ديگر فعالان رسانه اي استان نيز گفت: واقعيت اين است که ما رسانه اي ها در حوزه توليد خيلي عقب مانده ايم و احياي مرجعيت رسانه هاي داخلي نيز با کپي و انتشار يک خبر در دهها رسانه ميسر نيست.

وي همچنين با اشاره به تحولات پيراموني کشورمان در ماه هاي اخير، ارتقاي سواد سياسي و تحليلي فعالان رسانه اي براي مواجهه درست با اين قبيل اتفاقات را ضروري دانست. و افزود: تنها در اين شرايط است که رسانه مي تواند به نقش تبييني و تشريحي خود براي افکار عمومي به درستي عمل کند؛ در غير اين صورت ناخواسته و ندانسته در ميدان رسانه اي دشمن بازي خواهيم کرد.

مختار خوش پيمان از پيشکسوتان حوزه رسانه استان نيز گفت: ما رسانه اي ها نتوانسته ايم دستاوردهاي نظام جمهوري اسلامي را به نسل جديد، به ويژه دانش آموزان و دانشجويان منتقل کنيم؛ اينکه آنان امروز وضعيت جامعه را درک نمي کنند، حاکي از کم کاري ماست.

وي با تاکيد بر لزوم تلاش فراگير براي تقويت رسانه هاي محلي افزود: رسانه هاي معاند و بيگانه دروغ مي گويند، اما بايد اذعان کرد که آنان براي ترويج و ترغيب خبرهاي دروغ خود در بحث «اقناع» خيلي کار مي کنند.

وي اضافه کرد: واقعيت اين است که در سال هاي گذشته همه فعاليت ها را مناسبيتي کرديم و رسانه ها نيز عادت کردند که فعاليت خود در حوزه هاي مختلف حيات اجتماعي را به مناسبت ها محدود کنند که اين رويکرد، گام نخست در بحث اقناع است و همين امر موجب مي شود که تلاش رسانه ها موثر نباشند و نتوانند با مخاطبان ارتباط مفيد و کارآمد برقرار کنند.

سکوت رسانه اي در قبال حوادث اخير کشور پذيرفتني نيست

معاون فرهنگي و رسانه اي اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامي آذربايجان شرقي نيز گفت: اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامي به عنوان مرجع قانوني و متولي رسانه ها از همان نخستين روزهاي آغاز اتفاقات و حوادث اخير در تبريز تاکيد کرد که سکوت فعالان رسانه اي در اين شرايط جايز نيست.

حسن گلي با بيان اينکه ما در اين نگاه، خط خبري و چارچوب فعاليت رسانه هاي مختلف در چارچوب قانون را محترم مي دانيم، افزود: سکوت در اين شرايط نشانه خوبي براي يک رسانه و قابل قبول نيست.

وي اضافه کرد: هر رسانه براي خود خط مشي اي دارد و اداره کل فرهنگ و اشاد اسلامي استان نيز هرگز به دنبال اعمال نظر و خط مشي خاصي در قبال هيچ رسانه اي نبوده، اما بر اساس قانون مطبوعات و عقل سليم، اين گونه نيست که فعاليت هاي رسانه اي هيچ حد و حدودي نداشته باشند.

وي يادآوري کرد: اينکه بعد از فرمايشات رهبر معظم انقلاب برخي ها هنوز از اينکه اين حوادث را اعتراض يا اغتشاش بخوانيم، گلايه کنند، خوشايند نيست، زيرا در هيچ اعتراضي بانک به آتش کشيده نمي شود و اموال عمومي تخريب نمي شود.

گلي ادامه داد: همه بر اين نکته اذعان دارند که هيچ معترضي به خود اجازه نمي دهد که سلاح سرد به دست بگيرد و قلب جواني را که براي حفظ امنيت مردم به خيابان آمده است، بشکافد و او را به شهادت برساند. در اين ميان پذيرفتني نيست که در شهيد ناميدن اين جوان بسيجي در رسانه لکنت زبان داشته باشيم، زيرا اين کار از انصاف به دور است؛ اگر رسانه ها نگاه جامع به حوادث و رويدادها داشته باشند، هيچ نهاد و سازماني در مقابل آنها نمي ايستد.