احرار: بررسي‌ها و مشاهدات ميداني و کلينيکي نشان مي‌دهد بسياري از افراد فرهنگ استفاده صحيح از تلفن همراه را نمي‌دانند و اين ناآگاهي بر سلامت آنها تاثيرات منفي زيادي مي‌گذارد. امروزه تلفن همراه به يکي از محبوب‌ترين وسايل ارتباطي به‌خصوص براي نوجوانان تبديل شده؛ تا حدي که انگار بدون تلفن همراه بسياري از کارهايشان پيش نمي‌رود.
روزنامه جام جم نوشت: «استفاده اعتيادآور از ابزارهاي ارتباطي نوين مانند تلفن همراه، اينترنت و انواع و اقسام نرم‌افزارها باعث بروز اختلالات روانشناختي مانند افسردگي، اضطراب و بيش‌فعالي در نوجوانان شده که خود عاملي براي فاصله‌گرفتن آنها از اجتماع مي‌شود.
البته تلفن همراه به دليل همراه‌بودن در هر زمان و مکان، وسيله‌اي موثر براي برقراري ارتباط در عصر حاضر است اما تلفن‌هاي همراه در کنار فوايدي مانند سرگرمي، برقراري روابط اجتماعي و دسترسي سريع به اطلاعات، مضراتي نيز دارد که مي‌تواند براي افراد و به‌ويژه براي نوجوانان آسيب‌زا باشد. دانستن اين نکته نيز ضروري است که هر چقدر فناوري‌هاي ارتباطي توسعه بيشتري پيدا مي‌کنند احتمال بروز آسيب‌هاي ناشي از سوء‌مصرف آنها بيشتر مي‌شود.
تلفن‌همراه و آشفتگي روانشناختي
يکي از عواملي که مي‌تواند به استفاده مشکل‌زا از تلفن همراه در نوجوانان منجر شود «آشفتگي‌هاي روانشناختي» آنان است. آشفتگي روانشناختي يک حالت ذهني ناخوشايند با نشانه‌هايي از قبيل استرس، خلق پايين، اضطراب و افسردگي است که به پايين آمدن سلامت روان منجر مي‌شود و بر سطح کارکرد افراد تأثير مي‌گذارد. آشفتگي روانشناختي ممکن است در قالب نشخوار فکري براي نوجوانان مشکل ايجاد کند يا به صورت چاقي و اضافه‌وزن در آنها نمايان شود. جالب است بدانيد که چاقي بـا فشارها و آشفتگي‌هاي روانشناختي، ارتباط دو سويه دارد؛ ضمن اينکه مصرف غذاهاي پرچرب و با قند بالا به عنوان وسيله‌اي براي مقابله با تجارب استرس‌زا بر چاقي اثرگذار است.
تلفن همراه و افکار غير منطقي
يکي ديگر از علل استفاده مشکل‌زا از تلفن همراه، تفکرات غير منطقي و تحريف‌هايي است که در ذهن نوجوانان شکل مي‌گيرد و سبب دوري آنان از جامعه و اطرافيان و گرايش به فضاي مجازي و تلفن همراه مي‌شود. در اين ميان نبايد از اضطراب اجتماعي نيز غافل شويم؛ چرا که اين عامل مي‌تواند همراه با تفکرات غير منطقي و در کنار آشفتگي روانشناختي باعث بروز اختلال شخصيت مرزي و نااميدي نوجوانان شود. استفاده مشکل‌زا از تلفن همراه در دوران کرونا البته به اوج رسيد؛ به طوري که مردم با مشاهده پيام‌ها و اخبار ناخوشايند و گاهي اغراق‌آميز مربوط به کرونا در گوشي‌هاي موبايل خود بيشتر از قبل به آشفتگي روانشناختي دچار شدند. نکته قابل تامل ديگر اين که استفاده بي‌رويه از تلفن همراه باعث افزايش احتمال اعتياد به بازي‌هاي آنلاين در ميان دانش‌آموزان مي‌شود.
هفت مشکلي که نبايد از آن غافل شد
اما تبعات ناشي از استفاده بي‌رويه و افراطي از تلفن همراه به نکاتي که گفته شد، ختم نمي‌شود و حداقل هفت مشکل ديگر را نيز مي‌توان براي آن برشمرد.
بروز مشکلات اعصاب: کار زياد با رايانه، تبلت، گوشي و حتي تماشاي زياد تلويزيون از فاصله نزديک و مواجهه بيش از حد با منابع نوري باعث بروز اين مشکل مي‌شود.
مشکلات خواب: پايين‌آمدن کيفيت خواب در نوجواناني که به صورت بي‌رويه از تلفن همراه استفاده مي‌کنند بسيار بيشتر از خستگي و خواب‌آلودگي در آنهاست. در واقع نداشتن خواب منظم با خطر بالاي ابتلا به افسردگي، چاقي، حمله قلبي، سکته مغزي و ديابت مرتبط است.
اختلالات ذهني و رفتاري: استفاده بيش از اندازه و غير ضروري از تلفن همراه براي کاربر، استرس و پريشاني ذهني پديد مي‌آورد.
آسيب‌هاي شنوايي و بينايي: با توجه به اينکه استفاده از گوشي همراه و تبلت و استفاده مداوم از هندزفري براي نوجوانان معمولا کوتاه نيست قطعا به بينايي و شنوايي آنها آسيب مي‌زند.
وسواس: ارسال بيش از اندازه پيام کوتاه نوعي وسواس و اختلال ذهني به دنبال دارد که در کاربران نوجوان تلفن همراه و ابزارهاي ارتباطي هوشمند از ساير گروه‌هاي سني بيشتر است.
کاهش يادگيري: لازم است نوجوانان در تعامل با ديگران قرار بگيرند و حتي نکات جزئي مثل برقراري تماس چشمي را در اين تعاملات بياموزند. يادگيري اين مسائل در اين سن ضروري است و بعدها نمي‌توان آن را جبران کرد.
هدردادن زمان: از آنجا که گوشي‌هاي تلفن همراه در دل خود بازي‌هاي مختلفي دارد، نوجوان مدت زمان زيادي را سرگرم بازي مي‌شود و از ديگر کارهاي ضروري‌اش باز مي‌ماند.
چگونه چالش‌ها را کنترل کنيم؟
بررسي‌ها و مشاهدات ميداني و کلينيکي نشان مي‌دهد بسياري از افراد فرهنگ استفاده صحيح از تلفن همراه را نمي‌دانند و اين ناآگاهي بر سلامت آنها تاثيرات منفي زيادي مي‌گذارد. امروزه تلفن همراه به يکي از محبوب‌ترين وسايل ارتباطي به‌خصوص براي نوجوانان تبديل شده؛ تا حدي که انگار بدون تلفن همراه بسياري از کارهايشان پيش نمي‌رود.
نوجوانان به مثابه گروه سني و اجتماعي‌اي که مسير آينده جامعه را رقم مي‌زنند و حوزه‌هاي گوناگون از فرهنگ تا مسائل اجتماعي و از آموزش تا اقتصاد را متأثر مي‌کنند، در معرض بحران‌هاي گوناگون شناختي و روانشناختي قرار دارند. نگرش‌هاي اساسي فرد نسبت به موضوعات گوناگون عمدتا در دوره نوجواني شکل مي‌گيرد و اين نگرش‌ها در ساير دوره‌ها به کار بسته مي‌شود. شکاف تکنولوژيک ميان والدين و فرزندان يکي از مسائلي است که در پژوهش‌هاي متعدد در کشورهاي گوناگون به آن اشاره شده است. در واقع نوجوانان، والدين خود را به مثابه آماتورهايي تلقي مي‌کنند که توانايي استفاده از قابليت‌هاي گوناگون تکنولوژي را ندارند و از فهم‌شان عاجزند.
خانواده به عنوان منبعي براي برآوردن نيازهاي عاطفي، اقتصادي، تربيتي، مراقبتي، سرگرمي و روابط اجتماعي به صورت آشکار و پنهان و خودآگاه و ناخودآگاه در ترجيح‌ها، ناپسندها و انتخاب‌هاي رسانه‌اي نوجوانان حضور دارد. به اين معنا حتي مداخله‌نکردن والدين در مصرف رسانه‌اي نوجوان نيز به عنوان يک کنش، قابل بررسي و مطالعه است. بنابراين همچنان که خانواده‌ها بر شيوه‌ها، انواع و انگيزه‌هاي مصرف رسانه‌اي نوجوانان خود اثر مي‌گذارند، متقابلا اين رسانه‌ها نيز مناسبات خانوادگي را دگرگون مي‌کنند.
به همين علت است که گفته مي‌شود استفاده مناسب نوجوانان از تلفن همراه فقط مسأله‌اي درباره شايستگي فني و کاربري آنها نيست، بلکه مهارت‌هاي ارتباطي اصلي‌تر آنها يعني اينکه چه زماني، کجا، به چه دليل و چگونه بايد از تکنولوژي استفاده کنند را روايت مي‌کند.»