گسل تبريز را يکي از گسل هاي قديمي ايران مي دانند که از فرو افتادگي زنجان- ابهر، شمال تبريز، شمال باختر آذربايجان گذشته و تا قفقاز ادامه مي يابد، گسل تبريز يکي از ساختارهاي خطي ايران است که درطول ??? کيلومتري از کوههاي ميشو (در غرب) تا بستان آباد (در شرق) قابل رديابي است. بهترين اثر آن در شمال تبريز ديده مي شود به همين دليل گسل تبريز نامگذاري شده است.

قرار گرفتن تبريز در مجاورت دو خط گسل شمال تبريز و گسل آذرشهر باعث مي‌شود با فعال شدن هرکدام از اين گسل‌ها، شهر تبريز و اطراف آن در معرض زلزله مهيبي قرار گيرد.

اين در حالي است که طي سال اخير، به دليل نبود محدوديت‌هاي شهرسازي براي ساخت و ساز در حريم گسل‌ شمال تبريز، شهرک‌هاي زيادي در حريم اين گسل ساخته شده و هر روز نيز شهرک‌هاي جديدي در حوالي گسل تبريز در شمال اين شهر ساخته مي‌شود.

براساس اين گزارش، تا چندسال پيش وقتي به اين طرف و آن طرف تبريز سر مي زديد خبري از ساخت و ساز روي ارتفاعات و در حريم گسل قديمي و خطرناک تبريز نبود ولي اکنون شهرک‌هاي جديدي در محدوده گسل تبريز ساخته مي شود و جالب است که اين واحدهاي مسکوني با اقبال خوبي از طرف مردم به جهت قيمت مناسب و مجاورت با مناطق گران شهر يعني به اصطلاح بالا شهر خريداري مي شود.

به نظر مي رسد نظارت کافي روي اين ساخت و سازهاي غيرمجاز دلالان مسکن وجود ندارد و آنها به راحتي و بواسطه پرداخت جريمه هاي ماده صد در شهرداري اقدام به گرفتن مجوزهاي لازم مي کنند.

البته لازم به ذکر است که قيمت هاي نجومي مسکن در تبريز باعث شده تا مردم چندان اهميتي به هشدارهاي ساخت منازل مسکوني روي گسل قديمي تبريز نداده و هر روز ساخت و ساز مسکن روي اين گسل رونق مي گيرد.

تبريزي‌ها از زندگي روي گسل واهمه‌اي ندارند

يکي از بنگاه داران شهرک باغميشه تبريز  در خصوص رونق ساخت و ساز روي گسل تبريز و اينکه مردم ترسي از زندگي روي گسل ندارند، گفت: تبريزي‌ها از زندگي روي گسل واهمه‌اي نزديکي اين مسکن ها به مرکز شهر و قيمت هاي مناسب نسبت به شهرک وليعصر باعث مي شود هر فردي وسوسه شود و اقدام به خريد و سکونت در اين واحدها کند.

علي عليپور افزود: وقتي قيمت واحدها در مناطقي همچون وليعصر نجومي است جوانان و تازه دامادها به خاطر اينکه هم به مرکز شهر نزديک باشند و هم قيمت مناسب تر باشد چاره اي جز خريد مسکن در مناطق و محدوده گسل تبريز ندارند.

وي با تاييد ورود دلالان به ساخت و ساز در حوزه گسل تبريز اظهار داشت: متاسفانه از چندسال پيش شاهديم که در بنگاه هاي معاملاتي مسکن به راحتي و بدون هيچ دغدغه اي مردم اقدام به خريد واحدهاي مسکن در محدوده گسل مي کنند.

خيلي ها فکر مي کنند پرونده گسل تبريز بسته شده است

يکي ديگر از شهروندان تبريزي که در يکي از شهرک هاي واقع در محدوده گسل تبريز زندگي مي کند  گفت: شهرک هاي جديدي در شمال تبريز و اطراف گسل قديمي تبريز ساخته شده و انبوه جمعيتي نيز در آنها زندگي مي کنند.

رضا اسدزاده با تاکيد بر اينکه تبريز به سمت گسل شمالي اين شهر درحال حرکت است، افزود: بسياري از ساخت و سازها به جهت قيمت مناسب در آن محدوده انجام مي شود و باعث مي شود واحدهاي مسکوني و شهرک هاي جديد تبريز در محدوده گسل ساخته شود.

وي سپس با اشاره به اينکه خيلي ها فکر مي کنند پرونده گسل تبريز بسته شده است و زلزله اي قرار نيست در تبريز اتفاق بيفتد، ادامه داد: متاسفانه يادمان نرفته که زلزله تلخ ارسباران در تابستان ?? و نيز زلزله هاي بزرگ کشور ترکيه که در امتداد گسل تبريز قرار دارند، در تبريز نيز احساس شدند.

حاشيه نشينان با آلونک هايشان نيز روي گسل ساکن هستند

البته نگاهي به مناطق حاشيه نشين تبريز که بيش از ??? هزار نفر را در خود جاي داده است نشان مي دهد که حاشيه نشينان نيز در محدوده گسل تبريز هستند و آنها در حوالي اين گسل در خانه هاي بدون مقاومت و آلونک مانند مستقر شده اند و کوچکترين زلزله اي مي تواند جان هزاران نفر را به خطر بياندازد.

بي شک ناديده گرفتن حريم گسل‌ ها در فرآيند ساخت و ساز، باعث بروز خسارات‌ جاني و مالي بي‌ شماري مي شود، درحالي که با تدوين نقشه دقيق گسل‌ ها و نيز رعايت الزاماتي که بايد در اين خصوص مورد توجه قرار گيرد، مي توان در صورت وقوع زلزله از خطرات و خسارات زياد آن تا حدودي جلوگيري کرد.

هيچ آيين نامه اي ساخت و ساز روي گسل تبريز را تضمين نمي کند

رئيس سازمان نظام مهندسي ساختمان آذربايجان شرقي د گفت: مردم از ساخت و ساز روي گسل تبريز خودداري کنند.

ايرج شهين باهر با تاکيد بر ضرورت رعايت مقررات ساخت و ساز گفت: هيچ آيين نامه اي اين ساخت و سازها روي گسل قديمي و بزرگ تبريز را تاييد نمي کند و ممکن است با بروز زمين لرزه اي نه چندان بزرگ جان عده زيادي از مردم به خطر بيفتد.

وي با اشاره به گسترش ساخت و ساز در روي گسل تبريز اظهار داشت: در سال هاي اخير شاهد بوديم که ساخت و ساز روي گسل تبريز در حال افزايش است و بايد ممنوعيت هايي در اين خصوص ايجاد شده و خود مردم نيز به عواقب سکونت در خانه هايي که مقاوم نيستند و روي گسل تبريز قرار دارند توجه کنند.

رئيس کميسيون عمران و توسعه شوراي شهر تبريز با بيان اينکه تبريز هميشه در طول تاريخ چندين زلزله خطرناک و ويرانگر را تجربه کرده است، افزود: اين نشان مي دهد که گسل تبريز يکي از بزرگترين گسل هاي کشور است که بايد محدوديت هاي ساخت و ساز در اطراف آن را در نظر گرفت.

شهين باهر با تاکيد بر اينکه مردم هشدارهاي زلزله را جدي بگيرند، ابراز داشت: ساخت و ساز در مناطق ديگر و به غيراز محدوده گسل نيز بايد با اولويت در نظر گرفتن حريم و نقشه دقيق گسل انجام شود.

وي ادامه داد: گسل شمالي تبريز که زماني از سه کيلومتري شهر تبريز عبور مي ‌کرد هم‌ اکنون جزو يکي از محله ‌هاي تبريز به حساب مي‌آيد.

شهين باهر همچنين افزود: مردم بايد بدانند سخت گيري هايي که مهندسان ناظر ساختمان ها انجام مي دهند به نفع خود آنها است، آنها وقتي خانه اي مي خرند بايد به اين نکته توجه کنند که چه کسي اين خانه را ساخته و آيا مهندس ناظر بر ساخت آن نظارت داشته است.

فرهنگ ساخت و ساز مقاوم در بين مردم گسترش يابد

شهردار کلانشهر تبريز نيز  در خصوص خطرات ساخت و ساز روي گسل گفت: بايد مردم به اين نکته اهميت دهند که سقفي که شب زيرآن مي خوابند آيا ايمن است و اگر زلزله اي اتفاق بيفتد مي تواند جان آنها را حفظ کند.

صادق نجفي با اشاره به گسترش ساخت و ساز روي گسل تبريز افزود: بايد فرهنگ ساخت و ساز مقاوم در بين مردم گسترش يابد و مردم به ايمني منطقه اي که در آن سکونت دارند حساس باشند.

شهردار تبريز ادامه داد: بايد مهندسين ناظر ساختمان ها به مسکن هاي ايمن و اصولي مجوز دهند.

نجفي اظهار داشت: همچنين در کنار ارتباطات علمي با مراکز دانشگاهي، بازنگري در بافت فرسوده و ايجاد تحول در مناطق حاشيه ‌نشين، ضرورت مهمي است که براي کاهش تلفات زلزله، مورد توجه شهرداري تبريز قرار دارد.

متاسفانه دخالت هاي انساني مانند راه سازي و ايجاد سد و ديگر اقدامات بر روي گسل، آن را تحريک مي کند و سرمايه گذاريهاي کلاني که در روي اين گسل اتفاق مي افتد مي تواند خطرات بزرگي را در پي داشته باشد که اميدواريم مسئولان امر به شکل جدي به اين موضوع ورود پيدا کرده و همچنين رسانه ها نيز در اين خصوص اطلاع رساني هاي لازم را به مردم ارائه دهند.

گزارش از محمدرضا علي اشرفي