به گزارش احرار نيوز، پيش از اين که نماينده هماهنگ‌‌کننده مقيم سازمان ملل متحد در ايران، به مرخصي براي تعطيلات سال نوي ميلادي برود و در آخرين ساعت‌هاي آخرين روز کاري‌اش، فرصتي فراهم شد تا با او در ساختمان سازمان ملل در ايران گفت‌وگو کنيم.

گري لوييس که نزديک 26 سال است در آسيا، آفريقا، اروپا، آمريکا و خاورميانه، در سازمان ملل فعاليت مي‌کند، از فروردين امسال به عنوان نماينده هماهنگ‌کننده مقيم سازمان ملل متحد و نماينده مقيم برنامه توسعه سازمان ملل متحد در ايران منصوب شده و همراه همسر و سه دخترش به تهران آمده است.

در اين ديدار، با گري لوييس که در مهرماه از درياچه اروميه بازديد و درباره اوضاع اين درياچه اظهار نگراني کرد، گفت‌وگو کرديم؛ گفت‌وگويي درباره درياچه اروميه، اوضاع محيط زيست ايران و اقدامات و برنامه‌هاي سازمان ملل براي حل مشکلات زيست‌محيطي.

با توجه به اين که شما به عنوان نماينده سازمان ملل متحد در ايران، مسائل زيست‌محيطي را هم در ايران دنبال مي‌کنيد، در حال حاضر به نظرتان مهمترين مشکلات ايران از نظر محيط زيست چه مواردي هستند؟

اگر بخواهيم به مهمترين موضوعات مهم زيست محيطي در ايران توجه کنيم بايد شش مورد را در نظر بگيريم؛ اول از همه وجود کربن و ساير گازهايي است که در هوا وجود دارد، پس از آن منابع آبي بسيار مهم هستند که بايد درباره مصرف آنها دقت کرد، مورد سوم تخريب زمين، بيابان‌زايي و جنگل‌زدايي است، مورد چهارم آلودگي هوا است که اخيرا هم آقاي روحاني درباره آن هشدار دادند، مورد پنجم که نتيجه موارد ديگر است به خطر افتادن تنوع زيستي است و مشکل ششم اقدامات غيرقانوني است که گاهي در محيط زيست صورت مي‌گيرد که به توجه نياز دارد چراکه دولت‌ها مسئول حفاظت از محيط زيست هستند.

آلودگي هوا مهمترين مشکل نيست؟

من شش مشکل مهم محيط زيستي را مطرح کردم و تمام اين موارد مهم و قابل توجه هستند. افراد مختلف مي‌توانند ديدگاه‌هاي مختلف داشته باشند. آلودگي هوا يکي از مهمترين موضوعاتي است که بايد براي آن فکري شود. من مي‌دانم که هواي آلوده تنها در تهران وجود ندارد بلکه در اصفهان، اهواز، اراک، سنندج و شهرهاي ديگر هم هست؛ اما بايد بگويم نگراني من بيشتر درباره آب و تخريب زمين است. در حال حاضر ايران يکي از مهمترين توليدکنندگان مواد غذايي است اما بايد ديد در سال‌هاي آينده هم مي‌تواند اين وضعيت را حفظ کند يا با به خطر افتادن منابع آبي دچار مشکل خواهد بود.

شما از درياچه هم اروميه بازديد کرده‌ايد. ارزيابي‌تان از موقعيت فعلي اين درياچه چيست؟

بله من به آنجا رفته و بازديدي از درياچه اروميه داشتم. وقتي آنجا رفتم به شدت متاثر شدم چرا که با يک محيط خشک، خالي و سفيد و سرشار از نمک مواجه شدم. در آنجا به جاي اين که درياچه وجود داشته باشد بادهاي نمکي وزيدن گرفته بود و زمين‌هاي کشاورزي اطراف را تهديد مي‌کرد. در اثر اين اتفاق، محصولات کشاورزي که در آن ناحيه وجود داشت غيرقابل استفاده شده بود چون بيش از حد نمک روي آنها را فراگرفته بود. اين از بين رفتن کشاورزي در آن منطقه زندگي اقتصادي مردم را هم خدشه دار کرده و براي آنها چاره‌اي باقي نمي‌گذارد جز اين که به شهرهاي ديگر مهاجرت کنند. با توجه به اين مسائل من بسيار درباره وضعيت زيست‌محيطي، اقتصادي و انساني آن منطقه نگرانم. وظيفه من به عنوان نماينده سازمان ملل در اينجا اين است که تلاش کنم از هر امکاني که براي بهبود اين وضعيت وجود دارد استفاده کنم يا مهمتر از آن اين که هشدار و اخطار بدهم که اين وضعيت خطرهاي زيادي در بر دارد. اتفاقي که در اروميه افتاده يک تراژدي عظيم است. آنجا الان شبيه سطح مريخ است. من درباره وضعيت آنجا شنيده بودم اما اصلا توقع مواجه شدن با چنين وضعيتي را نداشتم و کاملا شوکه شده بودم.

به نظرتان اميدي براي نجات اين درياچه هست؟

زمان زيادي طول کشيده که اين درياچه به اين وضعيت برسد و بنابراين زمان زيادي هم لازم است که بتوان آن را نجات داد؛ ولي من معتقدم اين کار شدني است و مي‌توان وضعيت درياچه اروميه را بهبود بخشيد. من فکر مي‌کنم اين کار آسان نيست اما محال هم نيست و مي‌توان درياچه اروميه را احيا کرد. من درباره اتفاقاتي که در صد روز اول دولت جديد درباره درياچه اروميه رخ داده شنيده‌ام که از آن حمايت مي‌کنيم و حالا بايد ببينيم چه اتفاقي در ادامه مي‌افتد.

سازمان ملل متحد چطور مي‌تواند براي بهبود وضعيت اين درياچه وارد عمل شود؟

ما برنامه‌هايي براي اين کار داريم. برنامه‌ ما که شامل بيست اقدام مي‌شود. يکي از کارهايي که بايد انجام داد، کمک گرفتن از سياستمداران در اين زمينه است. يکي ديگر از اقدامات اين است که مردم را وارد کار کنيم چرا که الان مي‌بينيم بسياري از منابع آبي به درياچه نمي‌رسد و در بين راه صرف مواردي مانند کارهاي کشاورزي مي‌شود در حالي که بايد کاري کرد اين ميزان آب دوباره به درياچه برگردد. من به عنوان نماينده سازمان ملل در ايران، مسائل محيط زيستي را در اولويت برنامه‌هايم دارم. بخشي از کار ما اين است که توجه‌ها را به سمتي که فکر مي‌کنيم در خطر قرار گرفته جلب کنيم. شايد در سال‌هاي گذشته موضوعات مربوط به محيط زيست چندان موضوعات قابل توجهي به نظر نمي‌رسيدند اما امروزه يکي از مهمترين مسائل اين است که همه بدانند چطور بايد از محيط زيست محافظت کنند و اگر اين مراقبت را انجام ندهيم بايد منتظر انواع و اقسام عواقبي که در پي دارد باشيم.

 

وضعيت ساير درياچه‌ها در ايران چطور است؟

آنچه بايد نسبت به آن هشدار بدهم و خطرناک است کاهش ميزان باران است چرا که اگر اين کاهش اتفاق بيفتد ميزان محصولات غذايي که توليد مي‌شود هم کم ‌خواهد شد. از طرف ديگر، اتفاقي که در حال رخ دادن است گرم شدن هوا است که آن هم مي‌تواند باعث خراب شدن محصولات کشاورزي شود و منابع آبي بيشتري هم در نتيجه آن مصرف مي‌شود.

چنين مشکلي در کشورهاي ديگر هم وجود دارد؟

بله، به عنوان مثال چنين اتفاقي درباره درياچه آرال هم افتاد، که البته ديگر الان درياچه نيست و فقط ساحلي از آن باقي مانده است. اين اتفاق در آنجا به اين دليل افتاد که از آب آن براي مصارف کشاورزي و اقتصادي استفاده شد و به آينده درازمدت توجهي نشد. همين نگراني الان درباره درياچه اروميه هم وجود دارد اما اگر براي آن کاري صورت بگيرد مي‌تواند دوباره به همان حالت سابق برگردد.

و آلودگي هوا چطور؟

آن هم در سال‌هايي در کشورهاي ديگر وجود داشته است به عنوان مثال در لندن که دو هزار نفر در سال جانشان را به اين دليل از دست دادند. اما اگر حالا برويد مي‌بينيد اوضاع درست شده و ديگر کمتر نگراني راجع به اين مساله وجود دارد. من مطمئنم در ايران هم براي کاهش اين مشکلات برنامه وجود دارد و مردم هم بايد کمک کنند که اين مشکلات حل شود.

بيشتر مردم دلشان مي‌خواهد براي نجات محيط زيست کاري انجام دهند، اما نمي‌‌دانند بايد چه کاري انجام دهند. مردم چطور مي‌توانند در بهبود شرايط محيط زيست شهر و کشورشان موثر باشند؟

من در کشورهاي زيادي با مردمي مواجه بوده‌ام که نسبت به مسائل مربوط به محيط زيست علاقمند بوده و مي‌خواسته‌اند کارهايي براي حفظ آن انجام دهند اما در مقابل مردمي هم هستند که کارهايي بر ضد آن انجام مي‌دهند به عنوان مثال اين که درختها را به طور گسترده و براي منافع کارفرمايشان قطع مي‌کنند. بنابراين به نظرم يکي از مسائل مهم اين است که دولت‌ها کاري انجام دهند و شرايط را طوري فراهم کنند که مردم مجبور نباشند به دلايل اقتصادي به محيط زيست ضربه بزنند. اتفاقي که در اروميه هم در حال رخ دادن است و مردم به دليل نياز مالي به استفاده بيش از اندازه از آب درياچه اروميه روي آورده و به صورت قانوني يا غيرقانوني از آن استفاده مي‌کنند و درياچه به اين روز افتاده است. بنابراين مردم اول خودشان و شرايط زندگي‌شان را در نظر مي‌گيرند و بعد از آن به محيط زيست فکر مي‌کنند و اين به دولتمردان بستگي دارد که هم شرايط را براي زندگي مردم طوري فراهم کنند که لازم نباشد به محيط زيست صدمه بزنند و هم قوانيني وضع کنند که از صدمه زدن مردم به محيط زيست پيشگيري کند و با استفاده از قوانين مناسب آنها را مجبور به رعايت چنين ملاحظاتي کنند.

رفع تحريم‌ها چقدر مي‌توانند به بهبود اوضاع محيط زيستي در ايران کمک کنند؟

من هم معتقدم رفع تحريم‌ها علاوه بر برطرف کردن مشکلات دارويي و تحصيلي، در زمينه محيط زيست هم مي‌تواند از جهات زيادي موثر واقع شود؛‌ دسترسي به تکنولوژي‌هاي روز که درمورد محيط زيست به کار مي‌رود،‌ اين که چه نوع سوختي براي ماشين‌ها به کار رود و در بسياري از موارد ديگر مي‌تواند در بهتر کردن اوضاع نقش داشته باشد.

مذاکره و کمک گرفتن از کشورهاي همسايه چطور؟ برنامه‌اي براي آن وجود دارد؟

کمک گرفتن از عراق و ترکيه براي مواردي مانند گرد و غبارهايي که از اين کشورها وارد مي‌شود در نظر گرفته مي‌شود. خشک بودن کشور عراق و گرد و خاک‌هايي که از آنجا وارد مي‌شود باعث اين مي‌شود که مناطقي از ايران دچار مشکلاتي شوند و بايد با کمک گرفتن از آنها اين مشکلات را کاهش داد.

با مسئولان سازمان محيط زيست ايران در ارتباطيد؟

ما به صورت فعالانه با آنها ارتباط داريم. ما با خانم دکتر ابتکار و تيمشان در زمينه‌هاي مختلفي مانند آب،‌ تنوع زيستي، جنگل‌زدايي و بسياري موارد ديگر در ارتباط هستيم.

اقداماتي که در سال‌هاي اخير از طرف مسئولان ايراني براي بهتر کردن وضعيت محيط زيست انجام گرفته چقدر مفيد و موثر بوده است؟

در هر کشوري برنامه‌هايي وجود دارد و مهم اين است که آن برنامه‌ها چطور اجرا شوند. من فکر ميکنم الان بايد تمرکز روي اولويت‌بندي برنامه‌هاي محيط زيستي و پيدا کردن راه حل براي مشکلات موجود باشد. اين کار، کار ساده‌اي نيست و تغييرات اقليمي و مشکلات مربوط به محيط زيست در کشورهاي ديگر هم وجود دارد. ما در سال‌هاي اخير مذاکرات زيادي درباره اين مسائل انجام داده‌ايم، ممکن است بعضي از افراد بگويند اين مذاکرات نتيجه مناسبي نداشته است اما به اعتقاد من اين کارها به يک حرکت مدني نياز دارد. به طور کلي اقدامات زيادي در حال انجام است؛ اقداماتي درباره مسائل مربوط به آب، جنگل‌زدايي و حتي استفاده صحيح از انرژي. مي‌خواهم اينطور نتيجه‌گيري کنم که اين سطح از اقداماتي که خانم ابتکار و آقاي روحاني انجام داده‌اند، باعث دلگرمي ما بوده است.

چه نمره‌اي به عملکرد دولت ايران و سازمان حفاظت از محيط زيست در زمينه حفاظت از محيط زيست مي‌دهيد؟

من نمي‌توانم به عملکرد دولت‌ها نمره‌اي بدهم. شايد سوال بهتر اين باشد که از آنها بپرسيد چه نمره‌اي به سازمان ملل متحد مي‌دهند.

چه نمره‌اي به سازمان ملل متحد مي‌دهيد؟

من نيمه‌ پر ليوان را مي‌بينم و اميدوارانه به شرايط نگاه مي‌کنم. ما مشکلات را شناسايي مي‌کنيم و براي رفع آنها برنامه مي‌ريزيم. گاهي در اين کار موفقيم و گاهي هم شکست مي‌خوريم اما باز هم تلاش‌هايمان را ادامه مي‌دهيم. من 26 سال در سازمان ملل متحد بوده‌ام و نقاط قوت و ضعفي را در آن ديده‌ام، اما به هر حال هنوز در آن کار مي‌کنم چون معتقدم نبايد دست از تلاش برداشت.

پيش آمده که يک روز بيدار شويد و ببينيد هوا به قدري آلوده است که ديگر نمي‌خواهيد در تهران باشيد؟

اين اولين شهر آلوده‌اي نيست که در آن زندگي ميکنم. پيش از اين هم در شهري بودم که نمي‌خواهم نامش را بياورم اما به مدت چهارسال و نيم با خانواده‌ام در آنجا زندگي کرديم و در شغلي که الان هستم نبودم و هر روز بيرون رفته و در محل کارم حاضر مي‌شدم؛ اما آنجا را ترک نکردم و اينجا را هم به اين دليل ترک نمي‌کنم. همانطور که اشاره کردم من فکر مي‌کنم اين مشکلي است که قابل حل شدن است.