به گزارش احرار خبر، محمد جواد ظريف وزير امور خارجه جمهوري اسلامي ايران در مصاحبه با «لورا روزن» خبرنگار پايگاه المانيتور، در مورد موضوعات مختلف از جمله وضعيت سوريه، روند مذاکرات صلح، مصوبه جديد کنگره آمريکا و روابط ايران با عربستان و ترکيه صحبت کرده است.

در ادامه متن کامل اين مصاحبه که روز جمعه صورت گرفته و بامداد يکشنبه منتشر شد، آمده است:

امروز روز بسيار سازنده‌اي بود. آيا تصميم به عدم اشاره به نام (بشار) اسد (رئيس جمهور سوريه) در قطعنامه تنها توافقي بود بر سر اينکه يک عدم توافق باقي بماند و مسئله به زماني ديگر موکول شود يا اينکه تفاهمي فراتر از آنچه اينکه سوري‌ها آزادند در يک انتخابات تحت نظارت بين‌المللي، «در مورد آينده سوريه» تصميم بگيرند، صورت گرفته است؟

تصور مي‌کنم آنچه که براي جامعه بين‌الملل حائز اهميت است، تسهيل گفت‌وگو ميا سوري‌ها به جاي ديکته کردن مفاد گفت‌وگو است. در طول چهار سال و نيم گذشته يا دستکم بعد از چند ماه ابتدايي که همه در دو طرف تصور مي‌کردند همه چيز ظرف چند ماه فيصله مي‌يابد، بعد از آن و در طول چهار سال گذشته، تلاش‌ها براي پايان دادن به اين وضعيت تنها به اين دليل شکست خورد که برخي تمايل داشتد نتيجه مذاکرات را پيش از آنکه مذاکرات آغاز شود، تقريبا به صورت يک پيش شرط براي مذاکرات، تعيين کنند.

تصور مي‌کنم بعد از آنکه افراد متوجه شدند که اينطور امکان‌پذير نيست و اينکه اگر شما مي‌خواهيد راهکاري بسياري براي کابوس سوريه بيابيد، بايد بدون تعيين پيش‌شرط پشت ميز مذاکره بيائيد. تصور مي‌کنم که اين در واقع فهم (اين واقعيت) است. اين موکول کردن مسئله به آينده نيست، بلکه واقع‌نگري است. اينکه شما بايد ابتدا مذاکرات را آغاز کنيد و بعد در طول مذاکرات به نتيجه برسيد؛ نه اينکه پيش از آغاز مذاکرات به نتيجه برسيد.

بنابراين، نتيجه بايد آن چيزي باشد که مردم سوريه تصميم مي‌گيرند، نه آنچه که ما در اين اتاق در فکر آن هستيم، نه اينکه ما در هتل‌هاي زيبا در نيويورک، وين يا هرجاي ديگر بنشينيم و براي سوري‌ها تصميم‌ بگيريم. تصور مي‌کنم اين مسئله مهمي است. البته قطعا اختلاف نظرهايي وجود دارد ما در مورد اينکه چه کسي تروريست است، اختلاف نظر داريم. متأسفانه، برخي از دوستان و همسايگان ما همزادان القاعده، داعش و جبهه النصره را به جاي تروريست، به عنوان معارضين سوري جا مي‌زنند. بنابراين، اين مسئله‌اي است که بايد حل شود.

ما قطعا در مورد نحوه پيشرفت روند سياسي براي رسيدن به يک دولت وحدت ملي نيز دشواري‌هايي داريم. ما ديدگاه‌هاي خود را به صورت راهکاري شفاف ارائه کرده‌ايم و اميدواريم که ديگران هم آماده انجام اين کار باشند و در عين حال به سوري‌ها براي گردهم آمدن و پايان دادن به اين خونريزي‌ها، کمک کنند.

تصور مي‌کنم حوزه ديگري که ممکن است در مورد آن اختلاف نظر باشد، اين است که برخي از دوستان هنوز تصور مي‌کنند که راهکار نظامي وجود دارد. تصور مي‌کنم اين يک توهم است. قطعا يک عنصر نظامي هم وجود دارد، اما نهايتا بايد به راهکاري سياسي رسيد. ما بايد براي حل مسئله گروه‌هاي افراط‌گرا، رويکردي جامع در دستور کار قرار دهيم.

در رابطه با اين گروه‌هاي تروريستي، قطعنامه شوراي امنيت سازمان ملل هم آن‌ها را از حضور در فرآيند مذاکره منع کرده است. آيا اجماعي در مورد نحوه تعيين اين گروه‌ها وجود دارد. شما امروز (18 دسامبر) در يادداشتي در روزنامه گاردين اشاره کرديد که «تلاشي براي حاضر کردن گروه‌هايي که خودشان اذعان کرده‌اند وابسته به القاعده هستند، پاي ميز مذاکره، در جريان است.» شما چطور اين گروه‌ها را مشخص مي‌کنيد؟

خوب، به نظرم خيلي هم دشوار نيست. گروه‌هايي هستند که با القاعده مرتبط هستند و حتي بيانيه داده و از القاعده طرفداري کرده‌اند يا اينکه حتي شاخه القاعده در سوريه هستند. آن‌ها نمي‌توانند ناگهان به معارضه سوري تبديل شود. آن‌ها گروه‌هاي تروريستي هستند که عمدتا از اتباع غيرسوري تشکيل شده‌اند. اينکه تلاش کنيم آن‌ها را آراسته کرده و به عنوان معارضين دموکراتيک ارائه کنيم، غيرقابل قبول است.

خوب شما چه گروهي را به عنوان معارضه مشروع که بايد آن را به حضور در مذاکرات تشويق کرد، تعريف مي‌کنيد؟

خوب ما يک خط قرمز تعيين کرده‌ايم، مبني بر اينکه داعش، جبهه النصره و ديگر وابستگان به القاعده نبايد به عنوان معارضين مشروع شناسايي شوند. بنابراين، هرکس که بين اينها نباشد و آمادگي نشست پشت ميز و تلاش براي يافت راهکار سياسي را داشته باشد، اگر اين معيارها را رعايت کنند، خوب همين معيار است. متأسفانه برخي تلاش مي‌کنند که چنين معياري تعيين نشود.

آيا ايران توانسته با برقراري آتش‌بس‌هاي محلي به ارائه دسترسي بيشتر براي انتقال کمک‌هاي بشردوستانه در سوريه کمک کند؟

خوب در چند سال گذشته ما بارها تلاش کرده‌ايم و در مواردي هم توانسته‌ايم دسترسي‌ها بشردوستانه فراهم کنيم و حتي پيش آمده که آتش‌بس‌هاي موقت براي خروج غيرنظاميان برقرار شده است. حتي اين اتفاق افتاده است که به جنگجوياني که ديگر نمي‌خواسته‌اند بجنگند، اجازه داده شده است که از مناطق تحت محاصره خارج شوند. بنابراين تصور مي‌کنم که اين مسئله امکان‌پذير است، منوط بر اينکه اراده سياسي براي تعامل در سوريه وجود داشته باشد.

برخي تلاش مي‌کنند که خونريزي در سوريه ادامه يابد، چراکه اين امر به کساني که مي‌خواهند از آن براي جنگ تبليغاتي استفاده کنند، مفيد است. اين واقعا تأسف‌بار است و از گفتن مسئله متأسفم. اما همه بايد درک کند که نمي‌توان از آلام مردم سوريه، پيشرفتي براي خود دست و پا کرد. در چنين حالتي، ما تلاش مي‌کنيم که هر کمکي که مي‌شود اجام دهيم. اگر آتش‌بس‌هاي محلي است، اگر آتش‌بس عمومي است يا اگر يک آتش‌بس موقت انسان‌دوستانه است. بايد هرآنچه بتوانيم براي کاهش درد و رنج‌هاي مردم سوريه انجام دهيم.

زماني که در پائيز در نيويورک بوديد، گفتيد که تلاش مي‌کنيد که با سعودي‌ها گفت‌وگو کنيد، اما سعودي‌ها تا الان نپذيرفته‌اند. بعد از تلاش‌هاي ايالات متحده و ديگران، ايالات متحده توانست سعودي‌ها را متقاعد کند که شما بخشي از گروه بين‌المللي حمايت از سوريه باشيد که تلاش مي‌کند طرف‌هاي سوري را پاي ميز مذاکره بياورد. نظر شما در مورد اين تلاش چيست و شما همکاري‌هاي يک سال و نيم گذشته را چطور ديده‌ايد؟

خوب ما همواره آماده تعامل با همسايگانمان بوده‌ايم و عقيده داريم که همسايگان ما در اولويت هستند. زماني که دوستان سعودي ما آماده گفت‌وگويي جدي باشند، ايران را هم آماده خواهند يافت. اينکه اجازه داده شد برخي از کشورها، کشورهاي ديگر را از حضور در روند گفت‌وگوها مستثنا کنند و همه بازيگران کليدي دور ميز مذاکره نباشند، امري غيرمعمول بود.

منظورم اين است که آنچه پيش از اين رخ مي‌داد، غيرمعمول بود، نه آنچه که اکنون رخ مي‌دهد.

معاون شما (حسين) امير عبدالهيان اخيرا در رسانه‌هاي ايراني گفت که اخيرا گفت‌وگوهاي بيشتري بين ايران و عربستان صورت گرفته است. آيا اين کانال پيش رفته است؟

گفت‌وگوهاي کوتاه، اما بسيار خوبي صورت گرفته است. من چند تبادل نظر هم با همتاي سعودي‌ام داشته‌ام. سفير ايران هم چند گفت‌وگو در اين زمينه داشته است. اميدواريم که اين شروع خوبي باشد. اما ما به جايي که بايد باشيم، حتي نزديک هم نيستيم.

آيا توانسته‌ايد در مورد درگيري‌هاي جاري در يمن گفت‌وگو کنيد؟

نه. ما داريم براي کمک از طريق سازمان ملل و مذاکراتي که در ژنو در جريان است، تلاش مي‌کنيم. ما گفت‌وگوها را تسهيل کرده‌ايم و به کمک به برقراري مذاکراتي که اکنون در جريان است، ادامه خواهيم داد. اين گفت‌وگوها در جريان است، اميدوارم به جهت درستي برود.

در مورد توافق هسته‌اي، به نظر شما اجراي توافق و اجراي تعهدات از سوي ايالات متحده براي رفع تحريم‌ها ذيل برجام، از جمود در روابط ايالات متحده و ايران مي‌کاهد؟

خوب، بايد منتظر ماند و ديد. متأسفانه پيام‌هاي متناقضي از سوي واشنگتن مي‌بينيم که اغلب آن‌ها هم منفي هستند، نمونه آن نيز همين محدوديت برنامه لغو رواديد که توسط مجلس نمايندگان تصويب شد و سنا هم امروز آن را تائيد کرد، که از نظر ما با تعهدات ايالات متعهده ذيل برجام همراستا نيست. اکنون منتظر تصميم دولت (آمريکا) هستيم تا ببينيم که چطور مي‌خواهد خود را با تعهداتش در برجام، همخوان کند.

من در روزهاي گذشته، از وقتي که مشخص شد اين تصميم را دارند، با وزير (خارجه آمريکا، جان) کري صحبت کردم و اکنون منتظر اقدام آن‌ها هستم.

خوب، آنچه مهم است، اين است که ايالات متحده بايد اين پيام را به مردم ايران ارسال کند که آماده اصلاح رفتار و سياست خود در قبال ايران است. اين مصوبه، کاملا بي‌معني است، چراکه هيچ ايراني‌ يا کسي که به ايران سفر کرده باشد، ارتباطي با تراژدي‌هايي که در پاريس يا سن برناردينو يا جاهاي ديگر رخ داد، ندارد. اما حالا آ‌ن‌ها هستند که هدف (مصوبه کنگره) قرار گرفته‌اند. تصور مي‌کنم که اين مصوبه کساني را که آن را تصويب کردند، کساني که آن را تائيد کردند و کساني که آن را اجرا کنند، بيش از هر چيز بي‌اعتبار مي‌کند. اين پيامي بسيار بد به ايراني‌ها مي‌فرستد مبني بر اينکه ايالات متحده به سياست‌هاي خصمانه به هر شکل ممکن عليه ايران، عادت کرده است.

از آنجايي که به نظر مي‌رسد ايران اين مصوبه را نقض تعهدات ايالات متحده مي‌داند، آيا ايران اقدامي در قبال آن انجام مي‌دهد؟

منظور من اين است که براي ما مهم نيست که در نظام قانوني ايالات متحده چه اتفاقي مي‌افتد. آنچه مهم است، اي است که دولت ايالات متحده، به عنوان مرجع قوانين ملي در روابط بين دولتي، بايد مسير خود را در پيش بگيرد. تصور مي‌کنم که راه چاره‌هايي براي دولت آمريکا وجود دارد که مي‌تواند براي کاهش تبعات منفي اين مصوبه و منطبق کردن ايالات متحده با برجام در دستور کار قرار دهد. منتظر اقدام آن‌ها هستيم.

در ادامه سوالات در مورد توافق هسته‌اي، يکي از تغييراتي که بعد از انتخاب رئيس‌جمهور (حسن) روحاني در مسير مذاکرات هسته‌اي رخ داد، انتقال پرونده هسته‌اي از شوراي عالي امنيت ملي به وزارت خارجه بود. با توجه به نقش سازمان انرژي اتمي ايران در اجراي تعهدات ايران ذيل برجام، کدام نهاد دولتي ايران مسئول اجراي توافق هسته‌اي است؟

خوب، اين يک روند بين نهادي است. وزارت خارجه مسئول پيشبرد مذاکرات بود، اما در عين حال ما همواره از تخصص و همچنين مشارکت سياسي سازمان انرژي اتمي خود به خصوص در مراحل پاياني مذاکرات، سود برديم. ما ديديم که رئيس سازمان، دکتر (علي اکبر) صالحي با همتاي آمريکايي خود، وزير (انرژي، ارنست) مونيز در مذاکرات تعامل کرد، که مشخص شد تا چد کارساز بود.

الان هم اين يک مسئله بين نهادي در ايران است، که يک هيئت تحت نظر شوراي عالي امنيت ملي بر اجراي برجام نظارت مي‌کند. بنابراين، اين فرآيندي پيچيده است، اما بيشتر به اين دليل است که اقدامات ايران براي اجراي تعهداتش توسط آژانس بين‌المللي انرژي اتمي مورد راستي‌آزمايي قرار مي‌گيرد. براي ما مهم است که اطمينان يابيم که ايالات متحده و اروپا، به خصوص ايالات متحده، به تعهداتش ذيل توافق، پايبند مي‌ماند. به همين خاطر هم هست که اين هيئت نظارت در ايران وجود دارد، تا از پايبندي ايالات متحده اطمينان حاصل کند.

کمي تغيير جهت بدهيم و در مورد روسيه صحبت کنيم. روسيه به عنوان يک شريک راهبردي براي ايران در منطقه ظاهر شده است. با توجه به سطح تجاري کنوني کشور شما با ترکيه که 10 برابر سطح تجاري شما با روسيه است، ايران منفعتي آشکار در حفظ روابط خود با آنکارا و مسکو دارد. آيا ايران گام‌هايي براي تنش‌زدايي از روابط روسيه و ترکيه برداشته؟ اگر اينطور است، چه گام‌هايي؟

خوب، ما سعي کرده‌ايم در مقابل برخي موضع‌گيري‌هايي که صورت گرفته، از خود خويشتداري نشان دهيم. ما تلاش کرده‌ايم با دوستان ترک خود در مورد موضع‌گيري‌هايشان در مورد عراق صحبت کنيم. ما اعتقاد داريم که تمرکز بايد بر مبارزه با داعش و ديگر سازمان‌هاي تروريستي در سوريه و عراق باشد، نه بر تلاش براي منحرف کردن توجهات از مسئله اصلي، که همان افراط‌گرايي و تروريسم در منطقه است.

بنابراين، ما قطعا اميدواريم که تحولات منطقه چه در ارتباط با رابطه بين ترکيه و روسيه و چه در ارتباط با روابط ميان ترکيه و عراق، مهار شود. تصور نمي‌کنيم که بيش از اين تنشي رخ دهد، چراکه هرگونه تنش بين بازيگران منطقه‌اي مستقيما به نفع داعش خواهد بود.

و سوال آخر. گزارشي در روزنامه الحيات منتشر شده، مبني بر اينکه اردن فهرستي شامل 167 گروه تروريستي در سوريه تهيه کرده است. بر اساس اين گزارش، سپاه پاسداران انقلاب اسلامي ايران و حزب‌الله هم در اين فهرست هستند. آيا در جريان اين گزارش هستيد؟

خوب، اردن وظيفه هماهنگي را بر عهده داشت. بنابراين، فهرستي را شامل گروه‌هايي تهيه کرد که يک يا چند کشور مدعي شده بودند که سازماني تروريستي به شمار مي‌آيند. فقط يک يا دو کشور، تلاش کردند از اين به عنوان حربه‌اي سياسي براي امتيازگيري استفاده کنند، به نظرم يک امتياز سياسي بچه‌گانه. اين در حالي است که در مورد (تروريستي بودن) شماري از سازما‌ن‌ها، نظير داعش و جبهه النصره اجماع وجود دارد و اکثر کشورها نيز سازمان‌هايي چون احرار الشام را که متاسفانه به نشست در عربستان سعودي هم دعوت شده بود، سازماني تروريستي مي‌دانند.

يک يا دو کشوري بودند که برخي اسامي را وارد کردند، اما آن فهرست ديگر به طور رسمي کنار گذاشته شده است. بنابراين ديگر فهرستي که در آن نام گروه‌هايي باشد که به درخواست دولت سوريه براي مبارزه با داعش و ديگر گرو‌ه‌هاي تروريستي به سوريه رفته‌اند، وجود ندارد.

اينکه برخي تلاش کنند به جاي تمرکز بر سازمان‌هاي شناخته شده تروريستي مانند القاعده، داعش، جبهه النصره، احرار الشام و جيش الاسلام که همگي آن‌ها را سازمان‌هاي افراطي به شمار مي‌آورند، از آن‌ها به عنوان اهرمي براي فشار يا بازي يا امتيازگيري استفاده کنند، بسيار ناخوشايند است. منظورم اين است که انگار دارند اعلام مي‌کنند که همه اينها متحدانشان هستند و اينکه «ما مي‌خواهيم به هر نحو ممکن اين‌ها را حفظ کنيم.» خوب اين پيام بسيار بدي مي‌فرستد و تصور مي‌کنم که اين مسئله در حال حل شدن است. ديگر چنين فهرست‌هايي وجود ندارد. اگر کسي مي‌گويد چنين فهرستي وجود دارد، من مي‌توانم آن را از اساس رد کنم. اگر نواري از نشست وجود دارد، آن نوار نشان مي‌دهد که چنين احتمالي به طور رسمي کنار گذاشته شده است