فصل پاييز مصادف است با ورود پرندگان مهاجر سرزمين هاي شمالي به ايران. اين مهاجرت كه صحنه‌هاي زيبايي را مي‌آفريند در سال‌هاي اخير بدون دغدغه نبوده است. از طرفي شكار بي‌رويه پرندگان مهاجر و از طرف ديگر، انتقال برخي بيماري‌هاي خطرناك از طريق پرندگاني كه به ايران مهاجرت مي‌كنند، نگراني‌هايي را ايجاد كرده است.

 در نخستين روزهاي ماه دوم پاييز خبر مي‌رسد كه دو هزار قطعه پرنده مهاجر به صورتي مشكوك در درياچه اروميه تلف شده‌اند. هرچند مسئولان عنوان مي‌كنند احتمال شيوع بيماري آنفلوآنزاي مرغي وجود ندارد، اما همچنان يكي از متهمان اصلي مرگ پرندگان درياچه اروميه بيماري خطرناك آنفلوآنزاي مرغي است.
 
ترس از آنفلوآنزاي مرغي در ايران هميشه وجود داشته است، اما در سال‌هاي گذشته كه كشورهاي بسياري، اپيدمي‌اين بيماري را داشته‌اند، ايران يا مصون مانده يا معدود مواردي در اين باره را گزارش كرده است. آخرين باري كه شايعه ورود اين بيماري به كشور مطرح شد خرداد ماه امسال بود كه خبرها از مازندران نشان مي‌داد آنفلوآنزاي مرغي به ايران رسيده است؛ سازمان خواروبار و كشاورزي ملل، به جامعه جهاني هشدار داده كه ويروس آنفلوآنزاي فوق حاد پرندگان سلامتي انسان و حيوان را به‌شدت تهديد مي‌كند. بر اساس گزارش فائو اين بيماري در ابتداي ابتلا علائم خاصي ندارد و به اين دليل مقابله با آن بسيار سخت است.

 آنفلوآنزايي كه با باد به ايران آمد

 در پي تلفات غيرعادي طيور بومي‌در يكي از روستاهاي استان مازندران، سازمان دامپزشكي ضمن ايجاد قرنطينه براي جلوگيري از گسترش بيماري آنفلوآنزاي طيور به ديگر مناطق كشور اعلام كرد: مردم از خريد طيور زنده كه مهم‌ترين منبع شيوع اين بيماري است، جدا خودداري كنند. همچنين محمد يوسفي، دبير انجمن مرغداران كشور شيوع آنفلوآنزاي مرغي در شمال كشور را تاييد كرد و گفت: اين بيماري از سمت پاكستان و از طريق وزش باد‌هاي شديد به مناطقي از گلستان و مازندران آمده اما كنترل شده است. به گفته او اين بيماري حد فاصل گلستان و مازندران اتفاق افتاده است، بيماري كه در يكي از روستاهاي مازندران تلفات داده آنفلوآنزا نبوده و مربوط به نيوكاسل و برونشيت است. بنا بر تشخيص دامپزشكان بيماري حاصل شده در حد فاصل گلستان و مازندران تنها آنفلوآنزاي مرغي نبوده بلكه كمپلكسي از آنفلوآنزا، نيوكاسل و برونشيت است. از آن تاريخ تاكنون در حالي كه هيچ يك از منابع دولتي ايران تا همين امروز شيوع اين بيماري در ايران را تاييد نكرده‌اند سازمان جهاني بهداشت حيوانات سه ماه پيش با انتشار بيانيه اي اعلام كرد وزارت جهاد كشاورزي ايران از شيوع آنفلوآنزاي مرغي در يكي از روستاهاي مازندران خبر داده است. اما وزارت بهداشت گفته كه مورد انساني آنفلوآنزاي پرندگان در كشور گزارش نشده است. محمدمهدي گويا، رئيس مركز مديريت بيماري‌هاي واگير وزارت بهداشت تاكيد كرده كه تاكنون هيچ مورد انساني از اين بيماري در كشور گزارش نشده است. او در اين باره به ايسنا گفت: به هيچ‌وجه مورد انساني از آنفلوآنزاي پرندگان در كشور نداريم. شيوع آنفلوآنزاي فوق حاد پرندگان پيش از اين در سال ?? و سال ?? در كشور ما اتفاق افتاد كه سازمان دامپزشكي با اقدامات گسترده و معدوم‌سازي پرندگان آلوده موفق به كنترل بيماري شد.
 
 مهاجرت پرندگان مهاجر و خطر انتقال بيماري

حالا بعد از گذشت بيشتر از سه ماه از آن تاريخ باز هم با آغاز فصل سرما و مهاجرت پرندگان و گونه هاي مهاجر به كشور با مرگ تعداد زيادي ازاين پرندگان مهاجر در درياچه اروميه به دلايلي نامشخص اين شايعه بارديگر قوت گرفت. سال گذشته سازمان دامپزشكي كل كشور طي نامه‌اي از سازمان حفاظت محيط زيست درخواست کرد به دليل مشاهده آنفلوآنزاي فوق حاد پرندگان در برخي كشورها به‌ويژه كشور روسيه و احتمال شيوع اين بيماري در ايران همزمان با شروع فصل سرما و آغاز مهاجرت پرندگان به كشور از هرگونه شكار و صيد پرندگان وحشي مهاجر را ممنوع اعلام كند. در پاسخ به نامه دكتر خلج رياست سازمان دامپزشكي كشور، معصومه ابتكار رئيس سازمان حفاظت محيط زيست نيز طي نامه‌اي در تاريخ 11 /9/ 93 به ادارات كل حفاظت محيط زيست كشور ممنوعيت صيد و شكار پرندگان مهاجر آبزي را اعلام نمود.

 مرگ مشكوك پرندگان در درياچه اروميه

روز گذشته رئيس اداره نظارت بر حيات وحش حفاظت محيط زيست آذربايجان غربي گفت: طي هفته اخير به علت نامعلوم نزديك هزار و ??? پرنده از گونه‌هاي مختلف در اطراف درياچه اروميه تلف شده‌اند. اميد يوسفي با بيان اينكه اين روند مرگ مشكوك پرندگان هنوز ادامه دارد، اظهارداشت: هنوز علت قطعي اين حادثه مشخص نيست و در دست پيگيري است. اوبا بيان اينكه براي بررسي دقيق اين حادثه نمونه هاي مورد نظر به آزمايشگاه‌هاي معتمد دامپزشكي، جهاد دانشگاهي و دانشگاه علوم پزشكي و حفاظت محيط زيست استان ارسال شده است، عنوان كرد: در بررسي اوليه احتمال شيوع بيماري آنفلوآنزاي مرغي وجود ندارد. به گزارش مهر، يوسفي با اشاره به احتمال مسموميت اين پرندگان ناشي از سرازير شدن و غلظت بالاي پساب تصفيه خانه اروميه و شهرك‌هاي صنعتي اطراف آبگير محل فرود اين پرندگان، گفت: بدون نتايج آزمايشگاهي جواب قطعي در اين خصوص نمي‌توان داد. يوسفي از ايجاد كلينيك صحرايي در اطراف محل حادثه خبر داد. همچنين سرپرست اداره كل حفاظت محيط زيست آذربايجان غربي گفت: روند مرگ پرندگان در آبگيري در نزديك درياچه اروميه كه از 15 روز گذشته آغاز شده، به حدود دو هزار قطعه پرنده از گونه‌هاي مختلف كوچك‌جثه رسيده؛ اما مرگ آنها براثر آنفلوآنزاي حاد پرندگان نبوده است. به گزارش ايرنا، پرويز آراسته افزود: بررسي هاي انجام شده بيانگر اين نكته است كه مرگ و مير پرندگان بر اثر آنفلوآنزاي حاد پرندگان نبوده است. او اظهارداشت: اين پرندگان از گونه‌هاي مختلف بوده ولي اغلب از آنقوت، خودتكا و خروس كوهي بودند كه هنوز علت دقيق مرگ آنها مشخص نشده است.

 تشنگي و گرسنگي علت مرگ پرندگان

مشاور رئيس سازمان حفاظت محيط زيست درباره علت مرگ دو هزار پرنده مهاجر درياچه اروميه به «آرمان» مي‌گويد: هر گردي گردو نيست. اسماعيل كهرم مي‌افزايد: هر پرنده اي كه بميرد به علت ابتلا به بيماري آنفلوآنزاي مرغي نيست و دلايل زيادي مي‌تواند در اين مساله دخيل باشد. اين كارشناس محيط زيست درباره علائم مرگ پرندگان با ويروس آنفلوآنزا مي‌افزايد: در حالتي كه پرنده زنده باشد تشخيص اين بيماري تنها با آزمايش بزاق او ممكن است و وقتي پرنده مي‌ميرد تنها در لحظه جان دادن مي‌توان فهميد علت مرگ بيماري آنفلوآنزا مرغي بوده است. بنابراين تشخيص اين بيماري در پرنده مرده فقط با آزمايش بزاق او ممكن است و با نگاه سطحي نمي‌توان تشخيص داد علت مرگ چه بوده است. كهرم ادامه مي‌دهد: فضله زردرنگ، افتادن سر حيوان به عقب در لحظه جان دادن و سفت و منقبض شدن عضلات گردن از علائم مرگ با اين ويروس است تشخيص آن تنها در لحظه جان دادن پرنده ممكن است. مشاور رئيس سازمان حفاظت محيط زيست درباره دلايل احتمالي مرگ اين تعداد پرنده عنوان مي‌كند: به نظر من اين پرنده‌هاي مهاجر كه از سيبري هر ساله به ايران مي‌آيند امسال نيز بعد از طي كيلومترها مسافت زماني كه وارد درياچه شده‌اند به دليل خشكسالي و كمبود آب و غذا تلف شده‌اند. كهرم با اشاره به اينكه شكار گونه هاي مهاجر هنوز هم ممنوع است مي‌گويد: بااين وجود شكار غيرمجاز به‌شدت در كشور ادامه داشته و صورت مي‌پذيرد.

منبع: تابناک