به گزارش احرارنيوز، تراب محمدي ظهر امروز در گفت‌و‌گو با خبرنگاران اظهار کرد: آيين‌ها و رسوم مردم آذربايجان‌شرقي از ديرباز با رويدادهاي طبيعي و کيهاني همراه بوده و با توجه به طلوع و غروب ستارگان، حرکات خورشيد، ماه و ديگر اجسام سماوي سنجيده مي‌شدند.

 

وي مهم‌ترين شاخص اين دانش و گاه‌شمار را باورها و اعتقاداتي دانست که مردم با آنها عجين شده‌اند و افزود: در گذشته مردم بر اساس اين تقويم، برنامه ريزي فعاليت‌هاي اقتصادي و فرهنگي خود را انجام مي‌دادند.

 

وي بيشتر رسوم و آداب محلي را بر اساس همين گاه‌شمار دانست و تشريح کرد: در اين تقويم، هنگامي که فصل بهار آغاز مي‌شود، روز 25 فروردين (در تقويم محلي نيسان)، مردم در تمام نقاط آذربايجان‌شرقي منتظر آمدن باران مي‌مانند.

 

مديرکل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان يادآور شد: در آذربايجان‌شرقي گاه‌شمار و حساب و کتاب سال، ماه و ايام در ميان روستائيان مرتبط با نوع معيشت ايشان اعم از کشاورزي، دامداري و شرايط اقليمي است که دانش و تجربه انساني نيز در اين زمينه دخيل بوده است.

 

محمدي با اشاره به اينکه اين گاه‌شماري نيز همچون ساير تقويم‌ها بر چهار فصل سه ماهه متکي است و هر يک از فصول و ماه‌ها نام خاصي براي خود دارند، اظهار کرد: فصل‌ها در اين زبان به ترتيب ياز (بهار)، ياي (تابستان)، پائيز (پاييز) و قئش (زمستان) ناميده مي‌شوند.

 

وي افزود: هر يک از ماه‌ها نيز در ميان مردم تقسيماتي همچون چهار روز اول فروردين (به نماد چهار فصل سال و بر اساس در نظر گرفتن شرايط جوي) و 10 روزه يا دهليزه (ده روز اول فروردين) دارند که طي اين ايام هوا رو به سردي مي‌گرايد.

 

محمدي تشريح کرد: «گئچي قيران» (سرماي اواسط ارديبهشت که موجب مرگ و مير بزها مي‌شود)، «يايين قيخ بئشي» (چهل و پنجم تابستان و اوج گرما)، «قويروق دوغدي»، «کَلوَز»، چله کوچک وچله بزرگ، چار چار، اوغري نفس و دوغري نفس نيز از ديگر تقسيمات و روزهاي اين تقويم هستند.

 

اين مقام مسئول هر يک از اين ايام و ماه‌ها را ضمن داشتن معاني و مفاهيم خاص، داراي داستان‌ها، باورها و اعتقاداتي نيز در بين مردم عنوان کرد و گفت: در آذربايجان‌شرقي، ماه‌هاي قمري را «ملت آيلاري» (ماه هاي ملت) و ماه‌هاي شمسي را «دولت آيلاري» (ماه هاي دولتي) مي‌خواندند.

 

محمدي يادآور شد: در روستاها تقويم زراعي و دامداري که از يک نوع تقويم محلي نشات گرفته براساس فصول و شرايط جوي تهيه شده است همچنين در گذشته معمولا افراد باسواد و قرآن خوان‌ها تقويم‏نامه هجري و قمري را به مردم ياد مي‏دادند.

 

وي با تاکيد بر اينکه اين نوع گاه‌شماري در اغلب نقاط آذربايجان شرقي با تفاوت بسيار کم مرسوم بوده است، تصريح کرد: هرچند در دو سه دهه اخير گاه‌شماري‌هاي محلي جاي خود را به تقويم رسمي داده‌اند اما در نقاط عشايري و روستايي کم و بيش اين ميراث معنوي همچنان داير است.

 

محمدي با بيان اينکه هنوز گاه‌شماري محلي در زندگي اجتماعي و فرهنگي مردم تاثير قابل ملاحظه‌اي دارد، اظهار کرد: با ثبت ملي اين آيين، اقدامات و راهکارهاي حفاظتي همچون مستند‌سازي، تحقيق، حفظ وضع موجود، حمايت، ترويج، ارتقاء و احياء در رابطه با «گاه شماري محلي آذربايجان شرقي» انجام خواهد گرفت.